به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم٬ در بسیاری از کشورهای جهان٬ فروش روزنامههای کاغذی٬ با مشکلات بزرگی روبرو شده است. از سویی دوستداران محیط زیست در مورد نابودی جنگلها و مصرف بیش از اندازه کاغذ٬ هشدار میدهند و از دیگر سو٬ گجتها و ابزارهای الکترونیکی و اینترنتی٬ به رقیب بلافصل روزنامه و دیگر ابزارهای خبری٬ تبدیل شدهاند. ترکیه نیز از این قاعده مستثنی نیست و در چند سال گذشته٬ نگرانی در مورد آینده٬ بر روزنامههای این کشور٬ سایه افکنده است و حتی چند روزنامه مشهور همچون «رادیکال» و «ستار» به حیات کاغذی و چاپی خود خاتمه داده و حالا به صورت الکترونیکی و برخط٬ فعالیت میکنند.
ترکیه٬ کشور روزنامهها و احزاب
به جرات میتوان ترکیه را کشور روزنامهها و رسانهها دانست. ترکیه برای تبدیل شدن به کشور روزنامههای پر شمارگان و پرفروش٬ راه دور ودرازی را پیمود و تغییر الفبا٬ یکی از مشکلات بسیار مهم در این مسیر بود.
پس از تاسیس جمهوری ترکیه در سال 1923 میلادی به دست کمال آتاتورک و تغییر الفبای ترکی عثمانی به الفبای لاتینی ترکی استانبولی٬ نوعی گسست انقطاع نسل باسوادهای جامعه در ترکیه مشاهده شد که قاعدتاً بر وضعیت روزنامهخوانی هم تاثیر گذاشت. اما این مشکل خیلی زود رفع شد و خواندن روزنامه برای بخش قابل توجهی از مردم ترکیه٬ تبدیل به یک عادت شد.
در مورد درصد روزنامهخوانهای مردم ترکیه٬ آمارهای متناقضی منتشر شده است. به گونهای که گزارش میدانی روزنامه حریت در سال 2012 میلادی ادعا کرد که 53 درصد از مردم٬ روزنامهخوان هستند.
اما در دو سال اخیر٬ گزارشهای ینی آکیت و ینی شفق٬ حاکی از این است که درصد روزنامهخوانهای ترکیه٬ نهایتاً در حد 20 درصد است. اما جالب اینجاست که با وجود کاهش آمار روزنامهخوانها٬ آمار کتابخوانی در ترکیه و در سالیان اخیر٬ با رشد نسبی مواجه بوده است.
علاوه بر دلایل سیاسی و حزبی از رونق افتادن برخی روزنامههای قدیمی٬ فضای مجازی هم به یک رقیب بزرگ تبدیل شده و میزان شمارگان روزنامههای کاغذی پایین آمده است و در این میان٬ روزنامههای مستقل٬ برای تامین کاغذ مشکلات بیشتری دارند.
از روزنامه 125 ساله تا روزنامه دیجیتالی
برخی از روزنامههای قدیمی در حال چاپ ترکیه و سال آغاز فعالیت آنها از این قرار است:
روزنامه ینی عصر سال 1895 میلادی.
روزنامه آکشام سال 1918 میلادی.
روزنامه جمهوریت سال 1924 میلادی.
روزنامه ملیت سال 1926 میلادی.
روزنامه حریت سال 1948 میلادی.
روزنامه ترکیه سال 1970 میلادی.
روزنامه ینی آسیا سال 1970 میلادی.
روزنامه اورتادوغو سال 1972 میلادی.
روزنامه ملی گازته سال 1973 میلادی.
روزنامه حُر سَس سال 1977 میلادی.
روزنامه گونش سال 1982 میلادی.
روزنامه صباح سال 1985 میلادی.
روزنامه ینی آکیت سال 1993 میلادی.
روزنامه ینی شفق سال 1994 میلادی.
روزنامه پُستا سال 1995 میلادی.
روزنامه تقویم سال 1994 میلادی.
روزنامه سوزجو سال 2007 میلادی.
روزنامه خبرترک سال 2009 میلادی.
روزنامه خبرترک سال 2016 میلادی.
همچنان که مشاهده میشود٬ روزنامه ینی عصر٬ با 125 سال عمر٬ قدیمی ترین روزنامه در حال حیات ترکیه است که البته در سالیان اخیر٬ با وجود آن که به حیات کاغذی هم ادامه داده اما اهمیت ویژهای هم به آبونه دیجیتالی داده است. روزنامه جمهوریت نیز همسن جمهوری ترکیه است و چیزی نمانده که صد ساله شود. روزنامههای دیگر ترکیه هم غالبا عمر طولانی دارند و روزنامه هایی همچون حریت٬ صباح٬ ملیت٬ ترکیه٬ تقویم و ملی گازته٬ همخواره نقش مهمی در تحولات سیاسی و اجتماعی ترکیه ایفا کردهاند.
پایان شمارگان یک میلیونی یک روزنامه
روزنامه زمان٬ به عنوان اصلی ترین ارگان رسانهای شبکه فتح الله گولن٬ در دوران فعالیت خود در ترکیه٬ روزانه یک میلیون و یکصد هزار نسخه منتشر میکرد.
این روزنامه در عین حال به طور روزانه در چندین کشور جهان نیز با 6 زبان دیگر چاپ و منتشر میشد. اما پس از کودتای نافرجام و تعطیل شدن زمان٬ هیچکدام از روزنامههای دیگر ترکیه به این رکورد دست پیدا نکردند. حالا روزنامههای صباح٬ حریت٬ سوزجو و پستا هر کدام روزانه دویست هزار نسخه منتشر میکنند و مجموع شمارگان 6 روزنامه برتر ترکیه به زحمت به 1 میلیون نسخه در روز میرسد.
چندقلوهای همسان
یکی از اتفاقات مهمی که در دو دهه اخیر و در دوران اقتدار حزب عدالت و توسعه روی داده٬ این است که بسیاری از روزنامهها و رسانههای ترکیه توسط خانوادههای محافظهکار ثروتمند خریداری شدهاند و با توجه به این که اکثریت قریب به اتفاق آنها هوادار آکپارتی هستند٬ در نتیجه عملاً مجال چندانی برای آرا و نظرات متفاوت باقی نمانده و بسیاری از روزنامههای مهم ترکیه از لحاظ خط فکری و تیترها و مطالب روزانه٬ همچون چندقلوهای همسان به نظر میرسند.
وضعیت رسانههای مخالف و منتقد
حالا دو روزنامه جمهوریت و سوزجو٬ اصلیترین روزنامههای منتقد دولت اردوغان هستند که هر دو آنها از لحاظ خط فکری و سیاسی٬ مبلغ اندیشههای کمالیستی حزب جمهوری خلق هستند. روزنامههای قرار و ینی چاغ هم با شیب ملایم از حزب عدالت و توسعه انتقاد میکنند اما دیگر روزنامهها غالباً در تایید تصمیمات و اقدامات اردوغان قلم میزنند.
تلویزیونهای قدرتمند
حالا در ترکیه نیز همچون بسیاری از کشورهای جهان٬ فضای مجازی برای مردم به یک جهان جذاب و رنگارنگ تبدیل شده است. اما واقعیت این است که بیش از 60 درصد مردم ترکیه اصلیترین اخبار شبانه روز را از شبکههای تلویزیونی دریافت میکنند و اغلب روزنامهنگاران حرفهای و قدرتمند ترکیه نیز همزمان با روزنامه٬ در تلویزیونها نیز فعالیت میکنند و از آنجایی که این شبکهها در اختیار بخش خصوصی بوده و در بازار آزاد با همدیگر رقابت میکنند٬ درآمدهای کلانی نصیب روزنامهنگاران حرفهای میکنند.
انتهای پیام/