به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ حوزه آبخیز یک منطقه جغرافیایی است که به وسیله یک آبراهه واحد زهکش می شود. آبخیزداری را می توان همانند سایر فعالیت های انسانی با هدف تضمین استفاده پایدار از منابع حوزه آبخیز طراحی و اجرا نمود. این منابع از طریق کنش ها و واکنش های کلی و متقابل موجود بین عوامل زنده و عوامل غیرزنده با یکدیگر در ارتباط هستند. آبخیزداری چارچوبی را برای درک و تلفیق پیوستگی بین سیستم های مختلف استفاده از زمین و سایر منابع طبیعی و همچنین برای عملیات مشارکتی و تصمیم سازی روشن در موارد ادعاهای رقابتی بر روی منابع، به ویژه منابع آب ارائه می نماید.
بر اساس یک ارزیابی معتبر از وضعیت موجود و فرایندهای پویا در حوزه آبخیز، یک دید میان مدت یا دراز مدت به دست می آید که امکان طراحی و اجرای مجموعه ای از برنامه ها با هدف حفاظت از اکوسیستم ها و تنوع زیستی، به حد مطلوب رساندن باروری، سودآوری منابع، بهبود بخشیدن به وضعیت معیشت و رفاه مردم را فراهم می سازد. همچنین آبخیزداری کاملا بافت خاصی دارد و در عین حال به شدت انعطاف پذیر و سازگار با زمینه های کاربردی و مقیاس های مختلف اجرایی می باشد.
طرح های آبخیزداری برای اینکه موفقیت آمیز باشد و دستاوردهای متعددی در عرصه های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، زیست محیطی و غیره داشته باشند و برای تحقق اهداف تعیین شده (که در بالا اشاره شد)، بایستی بر اصول و قواعد معینی مبتنی باشد. این اصول عبارت است از:
- پرداختن به علت های بنیادین و اساسی
- تهیه و جمع آوری مدارک و اسناد علمی دقیق
- انتخاب روش جامع (چند بخشی، چند ذینفعی و چند مقیاسی)
- طراحی دقیق و جامع طرح های آبخیزداری و تضمین اجرای آن
- انتخاب راه حل های نوآورانه، کم هزینه و تأمین مالی مشارکتی
- اطمینان خاطر از هماهنگی های تشکیلاتی
- توأمان کردن فرایندهای از پایین به بالا و از بالا به پایین
- در هم آمیختن دانش بومی و دانش رسمی با پشتوانه تجربیات موفق و تحقیقات علمی
- تبیین ارتباط بالادست، میانه و پایین دست و جبران کردن اثرات خارج از حوزه
- استفاده از ظرفیت زنان در طرح های آبخیزداری
- در نظر گرفتن توسعه ظرفیت های محلی را در تمام سطوح
- تدوین طرح های بلندمدت و انعطاف پذیر و سازگار برای طراحی و تامین مالی پروژه های آبخیزداری
بدون ترتیب چنانچه این اصول در طرح های آبخیزداری مورد توجه واقع شود، آبخیزداری می تواند مهمترین راهکار برای پاسخ دادن به چالش های جهانی کمبود منابع آب، حفاظت از زمین، ایجاد سازگاری با تغییرات آب و هوا، مدیریت خطرات بحران و مبارزه با گرسنگی در سطح دنیا به شمار رود. البته این را نیز باید مدنظر واقع شود که برای روبرو شدن با این چالش ها، پروژه ها و برنامه های آبخیزداری بایستی در بازه های زمانی طولانی اجرا شوند و این مساله نیازمند سرمایه گذاری مداوم و هماهنگ از طرف بخش های دولتی و خصوصی است.
مهدی عرفانیان
از همین پرونده بیشتر بخوانید:
انتهای پیام/