رواج ادبیات هری‌پاتری در ادبیات نوجوان ایران نگران‌کننده است
خبرگزاری تسنیم: سرداور بخش نوجوان سیزدهمین جشنواره غنی‌پور گفت: آنچه ما را نگران می‌کند، گرته‌برداری و دنباله‌روی از ادبیات هری پاتری است. برخی فکر می‌کنند این نوع ادبیات جذابیت دارد و ژانر وحشت را ادامه می‌دهند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست خبری بخش نوجوان سیزدهمین جشنواره شهید حبیب غنی‌پور عصر امروز دوشنبه 5 اسفند با حضور حبیب یوسف‌زاده سرداور بخش نوجوان و علی‌اصغر جعفریان داور در خبرگزاری فارس، برگزار شد.
حبیب یوسف‌زاده سرداور بخش نوجوان این جشنواره با بیان این مطلب که جشنواره غنی‌پور تنها جشنواره‌ای است که از همان ابتدا جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است، گفت: شیوه گردآوری آثار شهید غنی‌پور در سایر جشنواره‌ها کمتر دیده می‌شود. زیرا تهیه و گردآوری آثار به‌عهده داوران است. ما از نمایشگاه کتاب به گردآوری این آثار آغاز کردیم و با مراجعه به تک تک غرفه‌ها ضمن تورق ضمنی حدود 110 اثر را گردآوری کردیم و انتخاب اولیه حین خرید صورت گرفت و 46 جلد کتاب انتخاب شد.
وی بر تنزل کمّی آثار در سال 91 تأکید کرد و افزود: این مهم به‌دلیل شوکی بود که در بازار کاغذ شاهد آن بودیم. ناشران کوچک نتوانستند با وجود گرانی آثاری را منتشر کنند. در نهایت 46 اثر در دور پایانی جشنواره بررسی شد. به‌اتفاق دوستان آثار مطالعه و در نهایت به 6 اثر که نامزد حوزه نوجوان بودند، رسیدیم. این آثار عبارت‌اند از: «آرزوی سوم» نوشته مصطفی خرامان، «وقتی مژی گم شد» نوشته حمیدرضا شاه‌آبادی، «امیرحسین و چراغ جادو» نوشته ابراهیم حسن‌بیگی و «دلقک» نوشته هدی حدادی، «آن‌سوی پرچین» نوشته عبدالصالح پال و «یک جعبه پیتزا برای ذوزنقه کباب‌شده» نوشته جمشید خانیان.
یوسف‌زاده تصریح کرد: نامزد دور نهایی بخش نوجوان جشنواره غنی‌پور از میان این آثار انتخاب می‌شود. بنابراین امسال یک اثر برگزیده کتاب سال و یک اثر تقدیری خواهیم داشت. روند بررسی آثار از اردیبهشت آغاز شده و تا یک ماه پیش ادامه داشت و حدود 3 ماه داوری آثار به طول انجامید.
سرداور بخش نوجوان جشنواره غنی‌پور در پاسخ به این پرسش "با توجه به اینکه 6 اثر رسیده به مرحله نهایی دارای نویسندگان برجسته‌ای هستند، آیا در انتخاب آثار با مشکل مواجه نشده‌اید؟" گفت: اثری که دارای ساخت و درون‌مایه قوی باشد، پیامش به سیاست‌گذاری جشنواره نزدیک بوده باشد، به‌عنوان کتاب سال جشنواره غنی‌پور معرفی می‌شود و این دال بر فاقد نداشتن ارزش در دیگر آثار نیست. جشنواره شهید غنی‌پور اهداف برجسته‌ای دارد که از آن جمله می‌توان به ساخت و داشتن درون‌مایه‌ای قوی اشاره کرد.
یوسف‌زاده به ترجمه‌ای که چندی پیش از یک کتاب داشته است، اشاره کرد و گفت: تحلیل خوبی در این اثر صورت گرفته بود. نوجوان شهری 12 سال در داخل آکواریوم تحصیل می‌کند و با حسرت زندگی بزرگسال را دارد، اما متأسفانه در زندگی شهری کمتر به آن می‌رسد. خلق و خوی نوجوان شهری و روستایی با هم متفاوتند. این موضوع به شخصیت فرد پختگی می‌دهد. نظر شخصی‌ام این است که ادبیات نوجوان باید زندگی را برای نوجوان معنا کند. مانیفست کلی جشنواره نیز همین است. اثر باید چیزی به نوجوان به‌لحاظ زیبایی شناسی، کشف و دریافت از محیط اضافه کند. باید توجه داشته باشیم نوجوان پس از خوانش اثر باید تفاوت با گذشته‌اش داشته باشد.
این نویسنده به ادبیات جادوگری اشاره کرد و گفت: معتقدم ادبیات جادوگری فی‌نفسه مذموم شده نیست، چرا که هفت پیکر نظامی نیز در فضای فانتزی رخ داده و یا کتاب هزار و یک‌شب... اما آنچه ما را نگران می‌کند، گرته‌برداری و دنباله‌روی از ادبیات هری پاتری است. بخشی از همکاران ما فکر می‌کنند این نوع ادبیات جذابیت دارد و ژانر وحشت را که باب شده ادامه می‌دهند. فکر می‌کنم به‌نحوی سوءاستفاده از تنوع‌طلبی و روحیه خاص نوجوانان را که در پی کشف تخیل و خیال‌پردازی هستند، امروز شاهد هستیم.
وی گفت: جشنواره غنی‌پور یک برند است. جشنواره‌ای که بین مجموعه آثار خود آثاری را به‌عنوان آثار برگزیده معرفی می‌کند که به‌عنوان برند جذاب غنی‌پور شناخته می‌شود و طیفی را از خانواده‌ها به خود جذب می‌کند و برای آنها در راستای خرید کتاب برای نوجوانان‌شان آسودگی خیال به‌همراه دارد. وقتی نام مسجد و فضای معنوی مطرح می‌شود خیال والدین در انتخاب کتاب راحت می‌شود. البته پشتیبانی آثار برگزیده که به‌عنوان کتاب سال معرفی می‌شوند به‌عهده نهادهای فرهنگی چون ارشاد و نهاد کتابخانه‌های عمومی است. ما مقابل ورود آثار را نگرفتیم، فراخوان در سایت موجود بود و هر ناشری که تمایل داشت می‌توانست آثار را ارسال کند که برخی ناشران آثار را ارسال کرده و برخی را داوران انتخاب کردند. اما در حوزه کودک و نوجوان به‌جز خرید داوران اثری از سوی ناشران ارسال نشد.
یوسف‌زاده گفت: بنده در آثار نوجوان سال گذشته را نیز داوری کردم، کتاب «گردان قاطرچی‌ها» داوود امیریان کتاب سال شد و چندی بعد همین کتاب به عنوان کتاب سال معرفی شد که مایه‌های طنز داشت. البته در انتخاب همین کتاب بین تیم داوری برای جشنواره غنی‌پور اختلاف نظرهایی بود اما در تبادل نظرها به کتاب آقای امیریان رسیدیم و من منتظر هستم که به‌زودی فیلم‌نامه یا ترجمه این اثر را ببینم. از این دست آثار بسیار داریم. خوشبختانه بخش نوجوان در قیاس با آثار خارجی خصوصاً در سالی که پشت سر گذاشتیم حرف‌های خوبی برای گفتن دارد.
وی در پاسخ به این سؤال که که آیا تأکیدی بر معرفی کتاب سال جشنواره غنی‌پور از سوی برگزار کنندگان وجود داشت، ادامه داد: مرحوم فردی همواره بر معرفی آثار برگزیده تأکید داشتند و عنوان می‌کردند باید بین آثار موجود و آثاری که نامزد می‌شوند و حدنصاب را کسب می‌کنند و آثاری که در شخصیت پردازی مشکلی نداشته باشند از آن میان به عنوان اثر برتر معرفی شود. ما در جشنواره سعی می‌کنیم حتی‌المقدر نقاط قوت کارها را ببینیم.
یوسف‌زاده در پاسخ به اینکه اگر قرار باشد برند جشنواره غنی‌پور حتماً کتاب برگزیده معرفی کند و داشته باشد، آیا شأن جشنواره برای معرفی تنزل نمی‌یابد، گفت: ما مکلف نیستیم هر اثر ناظمی را معرفی کنیم و اگر به اثر قابل دفاعی نرسیم دبیران و متولیان جشنواره قطعاً برگزیده معرفی نخواهند کرد. اما اگر آثار امتیازات نسبی داشته باشد و در حیطه داوری قرار گیرد پیرامون آن تصمیم‌گیری می‌شود. البته آثار این دوره از جشنواره در حوزه انقلاب و دفاع مقدس کمرنگ بود. بحث به رسمیت شناختن ادبیات نوجوان در پالایش، رشد، اخلاق و رشد شخصیت نوجوان مصور است و نوجوان باید آن را بپذیرد که با برگزاری همایش‌ها و جمع‌های هم‌اندیشی باید منسجم‌تر عمل کنیم.
علی‌اصغر جعفریان داور حوزه نوجوان سیزدهمین جشنواره ادبی شهید غنی‌پور نیز در این نشست در سخنانی گفت: کسانی که در جشنواره شهید غنی پور حضور دارند بدون هیچ چشم‌داشت مالی فعالیت می‌کنند، در واقع آنها تنها برای زنده نگه داشتن یاد شهید غنی‌پور و خدمت به ادبیات کشور در این جشنواره حضور دارند. این قشر از جامعه نسبت به سایر افراد جامعه مظلوم‌اند و این مظلومیت از مدارس شروع شده و تا خانواده و حوزه ادبیات هم ادامه دارد؛ به‌عبارت دیگر نسل نوجوان در کشور ما دیده نمی‌شوند و این در حالی است که بیش از 10 میلیون نوجوان در کشور داریم.
وی ادامه داد: از اینکه نویسندگان ما کمتر به قشر نوجوان می‌پردازند، دلگیرم؛ چرا که نوجوانی سن تولد مجدد است و نوجوانان در این سن طالب شناخت عمیق‌تر از اطراف خود هستند و قطعاً باید به این نیاز نوجوانان پاسخ دهیم. نوجوانان دوست دارند تا با خواندن کتاب با پیرامون خود بیشتر آشنا شوند؛ ولی متأسفانه ما به این نیاز نوجوانان کم‌توجه هستیم؛ با اطلاعاتی که درباره کتاب‌های منتشر شده در سال 91 به دست آوردم، متوجه شدم که شناخت نویسندگان ما نسبت به نوجوانان شناخت عمیق و خوبی نیست و نویسندگان خود را مختص به چند موضوع خاص درباره نوجوانان کرده‌اند و رمان‌هایی که با ویژگی‌های نوجوانان همخوانی داشته باشد، کمتر می‌بینیم.
جعفریان با اشاره به آثار جشنواره شهید غنی‌پور گفت: در این جشنواره بیشتر به‌دنبال آثاری هستیم که تفکر مسجدی، مردمی و بسیجی در آن وجود داشته باشد و تصورمان این است که آثاری که جنبه فانتزی، تخیلی و جادویی دارد جزو سلیقه‌ها و معیارهای این جشنواره قرار ندارد؛ البته به سلایق مختلف در آثار احترام می‌گزاریم ولی پایبند معیارهای جشنواره هستیم. در انتخاب آثار به مسائل فنی و تکنیکی هم توجه می‌کنیم ولی مسئله مهم برای ما هدف نویسنده از نوشتن کتاب است.
وی ادامه داد: نویسنده‌ای که می‌خواهد در حوزه نوجوان کتاب بنویسد، در درجه اول باید شناخت درستی از این قشر داشته باشد و بر اساس نیازهای نوجوان دست به قلم شود. متأسفانه تعریف روشن و کاملی از روان‌شناسی نوجوان در کشورمان وجود ندارد؛ در حالی که در وهله اول باید نویسنده به شناخت عمیقی از نوجوان دست یابد و بعد شروع به نوشتن کتابی برای آنها کند.
این نویسنده ادامه داد: در انتخاب آثار این جشنواره به سلامت و هویت ایرانی آنها توجه کرده‌ایم، چون داوران این جشنواره خودشان کتاب‌شناس هستند، برای صرفه‌جویی در هزینه و وقت، خرید کتاب‌ها هم به ما واگذار شد؛ البته داوران موظف بودند که تمام کتاب‌هایی را که در سال 91 منتشر شده مورد بررسی قرار دهند. عدم معرفی اسوه و قهرمان‌پروری برای نوجوان یکی از اصلی‌ترین خلأهای این آثار هستند؛ در حالی که کشورهای دیگر خودشان قهرمان‌سازی می‌کنند و ما با وجود قهرمان‌های نوجوانی که در دوران دفاع مقدس داریم، نتوانستیم آنها را به الگویی برای نوجوانان تبدیل کنیم. کتاب‌هایی که نویسندگان برای نوجوانان می‌نویسند، به‌گونه‌ای است که گویی برای نوجوانی نسل خودشان دست به قلم شده‌اند نه نسل جدید.
وی ادامه داد: چون معیارهای انتخاب اثر برگزیده در جشنواره شهید غنی‌پور نسبی است، از این رو هرساله یک اثر برگزیده را بین آثار خواهیم داشت. به‌عنوان داور این جشنواره و معلمی که 20 سال با دانش آموزان سروکار داشته از ناشران و نویسندگان حوزه نوجوان می‌خواهم که نگاه واقع‌بینانه به این قشر داشته باشند و نوجوانان را بیش از این باور کنند؛ چرا که آنها کودک نیستند و باید کتاب‌های درخور آنها نوشته شود.
انتهای پیام/*
