احتمال تغییر در سیاست‌های منطقه‌ای عربستان

     "محمد علی مهتدی"  در گفت وگو با خبرنگار بین الملل خبرگزاری تسنیم درباره  برکناری "بندربن سلطان" از ریاست دستگاه اطلاعاتی عربستان گفت: در گزارش های مختلفی که دراین رابطه بنده مشاهده کردم سه علت درخصوص برکناری "بندر" ذکر شده یک علت بیماری این شاهزاده سعودی است. وی مشکلاتی در زانو، ستون فقرات و کتف دارد. براساس گزارش های دریافتی بندربن سلطان برای درمان بیماری خود مدتی درمراکش بوده و تحت عمل جراحی قرار گرفته و دوره نقاهت را دراین کشور طی کرده است. دراین فاصله گفته شد که مسئولیت شاهزاده بندر در شورای امنیت ملی عربستان به شاهزاده محمد بن نایف وزیر کشور واگذار شده است. ولی درخبری که اخیرا ریاض اعلام کرده سرلشکر" یوسف بن علی الادریسی " به عنوان جانشین شاهزاده بندربن سلطان معرفی شده است. وی معاون "بندر" در شورای امنیت ملی عربستان بوده است. این شورا یک دستگاهی شبیه "سی آی ای" آمریکاست که بیشتر به اطلاعات و امنیت خارجی می پردازد. این علت ظاهرا درست است.

شکست شاهزاده سعودی
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه درباره دوعلت دیگر برکناری بندربن سلطان گفت: شکست این شاهزاده سعودی درپیشبرد اهداف ریاض درسوریه یکی دیگر ازعلل برکناری وی عنوان شده است. این شکست، به رغم تلاش های زیادی که بندرانجام داد و ده ها هزار تکفیری را به سوریه اعزام و با پول سلاح از آنان حمایت کرد، رخ داد. این عامل می تواند دربرکناری بندربن سلطان موثر باشد.

نارضایتی آمریکا از بندر
وی نارضایتی آمریکا از بندر بن سلطان را مهمترین عامل برکناری این شاهزاده سعودی دانست و گفت: بندر دست کم 16 سال به عنوان سفیرعربستان درآمریکا فعالیت کرده و دراین مدت ارتباطات گسترده با سناتورهای کنگره و سرمایه داران و اصحاب رسانه های آمریکا برقرار کرده بود. بندر نه اینکه با آمریکا درافتاد بلکه خودش را جزیی از صحنه سیاسی آمریکا می دانست. این شاهزاده سعودی عملا با دولت اوباما درافتاد و بسیار ناراحت بود از اینکه چرا دولت اوباما به سوریه حمله نکرده و چرا این دولت دارد با دولت جمهوری اسلامی ایران به تفاهم می رسد. ظاهرا این مسئله درملاقات اخیر باراک اوباما با ملک عبدالله در ریاض مطرح شد و درآنجا تصمیم گرفته شد به فعالیت شاهزاده بندر پایان داده شود. به هرحال تمام این علت هایی که ذکر شد می تواند دربرکناری بندر موثرباشد.

تغییر تدریجی درسیاست ریاض
مهتدی در پاسخ به این سئوال "برکناری بندربن سلطان چه تاثیری درسیاست خارجی عربستان بجای خواهد گذاشت؟" گفت: درسیاست بندر دو محور بسیار آشکار بود یکی تلاش برای سرنگونی دولت بشاراسد در سوریه و دیگری مقابله با نفوذ جمهوری اسلامی ایران درمنطقه بود. با برکناری این شاهزاده سعودی این احتمال وجود دارد که این سیاست ها بطور تدریجی کاهش یابد ومقامات ریاض به این نتیجه برسند که صرف میلیادرها دلار پول و اعزام ده ها هزار تکفیری به سوریه تنها باعث سرنگونی نظام بشار اسد نمی شود بلکه اوضاع منطقه را به هم می ریزد و مشکل تروریسم دامنگیر خود سعودی ها نیز خواهد شد. سیاست های که از داخل عربستان اعلام شده یعنی مخالفت با اعزام سلفی های  این کشور به سوریه و بعضی فتواهایی که مفتی های وهابی داده اند ممکن است نشانه آن باشد که ریاض درحال تغییر تدریجی سیاست های خود نسبت به سوریه است.

مذاکره با ایران
وی درباره تغییر سیاست های عربستان نسبت به ایران تصریح کرد: به رغم سیاست رقابتی که ریاض درمنطقه بازی می کند، کم کم به نتیجه می رسد که چاره ای جزء گفت وگو و مذاکره با جمهوری اسلامی ایران ندارند. به نظر می رسد که نشانه هایی درحال بروز است که این مسئله درآینده به وقوع خواهد پیوست و دوکشور مذاکراتی شروع کنند که به سود منطقه خواهد بود و ممکن است همکاری های ایران وعربستان به بسیاری از ناآرامی ها خاورمیانه پایان داده شود.

نشانه های تغییر سیاست ریاض در قبال تهران
این کارشناس مسائل خاورمیانه درباره نشانه های تغییر سیاست ریاض در قبال تهران گفت: این نشانه ها بسیارکم رنگ هستند بعضی از آنها در روزنامه‌های عربستان که آنها را مطالعه می کنم دیده می شود. به نظرمی رسد که از حجم انتقاد و حمله به جمهوری اسلامی ایران کاسته شده است. همچنین هیات هایی از عربستان سعودی به ایران آمده اند. هم اکنون هیاتی از این کشور به دعوت دفترمطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه در جمهوری اسلامی ایران میهمان هستند. گرچه اینها موقعیت رسمی ندارند و بیشتر پژوهشگر هستند ولی همین دید و بازدید ها ممکن است زمینه را برای رسیدن به یک ادراک مشترک درخصوص مشکلات منطقه فراهم کند. همانطوریکه گفتم این نشانه ها خیلی کم رنگ هستند ولی هنگامی که جمع زده شود، یک امیدی پدید می آورند که سعودی ها می خواهند سیاست خود را درمنطقه و درقبال ایران تغییر دهند.

احتمال ایجاد تغییرات در منطقه
وی درپاسخ به سئوال دیگری مبنی براینکه" آیا تغییر تدریجی سیاست عربستان در قبال سوریه و ایران در راستای تغییر سیاست غرب در منطقه نیست؟ به این معنا که آمریکا در حال مذاکره با ایران در خصوص مسائل هسته ای است. از طرفی سیاست عربستان در سوریه شکست خورده و آمریکا پذیرفته که امکان سرنگونی بشار اسد وجود ندارد. لذا غرب در صدد ایجاد یک نوع همگرایی و کاهش تنش در سطح منطقه است. از آنجایی که ریاض در سیاست خارجی خود با واشنگتن همسو است و درچارچوب استراتژی آمریکا عمل می کند لذا ناچاره‌ای ندارد جزء اینکه در سیاست خود تغییر ایجاد کند. نظر شما دراین زمینه چیست؟ "گفت: این نتیجه را بطور دقیق و کامل نمی توان گرفت. بنده عرض کردم فقط نشانه های به چشم می خورد که ممکن است چنین تحولی رخ دهد. الان مشکل منطقه عربستان است زیرا بقیه کشورهای مهم منطقه مثل مصر، عراق، سوریه ولبنان درگیر مشکلات داخلی خودشان هستند. در اینجا جمهوری اسلامی ایران و عربستان باقی می مانند. اگر عربستان سیاست خود را تعدیل کند و با ایران به گفت وگو بنشیند، در شرایطی که آمریکا درحال خروج از منطقه است، اقدامات موثری در راستای برقراری امنیت و ثبات در منطقه صورت خواهد گرفت. به هرحال، نشانه های وجود دارد که احتمال پدید آمدن چنین وضعیتی وجود دارد.

نسل جدید و تغییر سیاست ها
این تحلیلگر مسائل سیاسی در پایان درباره تاثیرات برکناری بندر بر تحولات داخلی عربستان بویژه رقابت شاهزادگان برای صعود به هرم قدرت گفت: از داخل این کشور چیزی به بیرون درز نمی کند. بنابراین، تحلیلگران می کوشند بر اساس همان اطلاعات اندک تحولات داخلی عربستان را تحلیل کنند. آنچه که مسلم است، نسل اول فرزندان بنیانگذار عربستان درحال تمام شدن است و چهره هایی از نسل دوم به روی کار می آیند. شاهزاده مقرن و محمد بن نایف و شاهزاده سلمان و شاهزاده "عبدالعزیز" پسر پادشاه عربستان که  در وزارت امورخارجه این کشور نفوذ خوبی دارد. این نسل جدید است که خود را برای بدست گیری قدرت آماده می کند. البته اختلاف بین شاهزادگان و اعضای شورای بیعت زیاد است. اکنون مشکل است که نظر قاطعی داده شود که این رقابت و کشمکش به کجا منجر خواهد شد. آنچه مسلم است  نسل دوم سیاست های گذشته را تغییر خواهد داد و بیشتر به سمت یک نوع عقلانیت بیش خواهد رفت. برکناری بندر بن سلطان زمینه برای دست یابی این نسل به هرم قدرت ذت بهتر فراهم خواهد کرد.

انتهای پیام/ر