آغاز تدریس متون تحول‌یافته رشته‌های روانشناسی و علوم سیاسی از مهرماه
خبرگزاری تسنیم: دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: در متون رشته‌های روانشناسی و علوم سیاسی تحولات صورت گرفته به تصویب رسیده و به وزارت علوم برای اجرا ابلاغ شده است.
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، محمدرضا مخبردزفولی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره برنامه‌های این دبیرخانه در سال 93 به خصوص در زمینه عملیاتی کردن شعار امسال با خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم به گفت‌وگو نشسته که مشروح آن به شرح ذیل است:
تسنیم:آقای دکتر به عنوان سوال اول درباره شعار امسال که رهبر معظم انقلاب سال"فرهنگ و اقتصاد با عزم ملی و مدیریت جهادی"نام‌گذاری کرده‌اند، شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان یکی از نهادهای اثرگذار در تبیین این شعار و به مرحله اجرایی رساندن آن چه برنامه‌هایی در دستور کار دارد؟
مخبردزفولی: فکر می‌کنم، رهبر معظم انقلاب در نام‌گذاری سال‌ها ضمن اینکه اهداف کوتاه مدتی را مورد توجه دارند که هم آثار فرهنگی در جامعه بگذارد و هم ذهن و توجه آحاد جامعه و مسئولان و دست اندرکاران و بخش‌های مختلف مردمی و نهادها را به سمت آنچه که ضرورت‌ها و نیازهای مقطع زمانی خاص خودش هست، یک نگاه بلند مدتی را هم در این نامگذاریها مورد توجه قرار می‌دهند.
آثار و برکات نگاه کوتاه‌مدت حتما به عنوان یک ضرورت و نیاز باید باشد که هم در فرمایشات رهبر معظم انقلاب هست و هم در پیام نوروزی ایشان و هم معمولا در اول هر سال که معظم‌له نام‌گذاری را تبیین می‌کنند، وجود دارد، اما من یک برداشتی را می‌خواهم در این نامگذاریها و به خصوص نام‌گذاری اخیر امسال عرض کنم که فکر می‌کنم نگاه و توجه ویژه ایشان در این سال برای ربط دادن و پیوند دادن اقتصاد و فرهنگ بهتر معلوم شود.
تاکید رهبر انقلاب بر دست پیدا کردن به تمدن نوین اسلامی
رهبر معظم انقلاب از چندین سال قبل موضوع تمدن‌سازی را مطرح کردند که هم جزو اهداف سند است و هم در سیاست‌های کلی ابلاغی مورد توجه است.
گاهی به این مسئله توجه فرمودند و تذکر دادند که ما می‌خواهیم به تمدن نوین اسلامی دست پیدا کنیم. حالا اگر قرار باشد جمهوری اسلامی ایران که بعد از سی و پنج سال بعد از پیروزی انقلاب به یک نظام مقتدر با چارچوب‌های معین در ابعاد مختلف علمی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، روابط بین‌الملل، بازرگانی و بخش‌های مختلفی که برای یک جامعه مدنی قرن 21 البته با نگاه اسلامی که ما به جوامع داریم، مورد توجه یک نظام و یک کشور با ثبات و مقتدر نه تنها منطقه‌ای بلکه تاثیرگذار در ادبیات و روابط جهانی و در دیپلماسی بین‌المللی باشد، برسیم.
این کشور که اکنون به این نقطه رسیده باید گامی بلند بردارد که بتواند در شرایط کنونی جهان این فرهنگ‌سازی را در همه ابعاد به جهان نشان دهد. به خصوص موفقیت‌های زیادی که ما در این مدت به دست آوردیم، یعنی ما صرف‌نظر از اینکه برای ساخت و ساز کشور تمام نیروهای انقلاب، دولت‌ها، مسئولان مختلف، مردم، روحانیت، مرجعیت و در راس همه نگاه حضرت امام‌خمینی(ره) و بعد هم رهبر انقلاب برای پیشرفت و تعالی کشور تلاش کردند، مواجهه جدی هم پیدا کردیم با برخی از چالش‌های مهم که هر مقطعی نگاه خاص خودش را دارد.
مثلا ما در دوره اول انقلاب، هنوز انقلاب اولین روزهای پیروزی خود را نگذرانده بود که دشمن مسئله تجزیه و قومیت‌گرایی و فرقه‌گرایی را مطرح کرد که اول انقلاب ما درگیری شدیدی را در بخش‌های مختلف کشور از باب حفظ تمامیت ارزی و دفاع از کیان ایران داشتیم، وقتی دشمن شکست خورد جلوتر آمدیم، وقتی نتوانستند تجزیه انقلاب را انجام دهند، تحمیل یک جنگ 8 ساله به انقلاب شروع شد. ضمن اینکه اینها برای ما تهدید، چالش و آسیب بود و ضرر و زیانی داشت و هنوز هم آثار آن را داریم تحمل می‌کنیم. ظرفیت‌سازی‌های بزرگی هم شد برای اینکه انقلاب این مسیر دستیابی به تمدن نوین اسلامی را پیدا کند.
همین جا من یک جمله را داخل پرانتز بگویم، چون می‌خواهم به شعار سال برسم. تمدن‌سازی‌ها در دوره‌های گذشته در چند قرن اتفاق افتاده، اما به نظر ما امروزه به دلیل شتابی که در دنیا هم در فناوری اطلاعات و هم در علم، صنعت و تجارت وجود دارد و هم در اقتصادهای دانش‌بنیان و هم در بخش‌های نرم‌افزاری گوناگونی که در جهان کنونی شکل گرفته، سرعت تمدن‌سازی چند ده برابر شده نسبت به زمانی که سابقا در قرون گذشته در دنیا شکل می گرفت.
صدها سال طول می‌کشید تا یک تمدن پایه‌گذاری شود. تمدن اسلامی در قرون اولیه هجری حداقل 2 تا 3 قرن طول کشید و قرن ششم هم خودش را به دنیا نشان داد و درخشندگی خود را برملا کرد.
حالا اینکه چرا بعدا افول پیدا کرد بحث دیگری است. یا تمدن مغرب زمین همین طور است. بعد از رنسانس از قرن 15 تا قرن 20 تلاش شده که امروز ما می‌توانیم تمدن غرب را به عنوان یک تمدن نگاه کنیم، اما امروزه تمدن‌سازی شتاب و سرعت زیادی پیدا کرده است.
رهبر معظم انقلاب در نام‌گذاری امسال سه ضلع تمدن‌ساز را به هم متصل کردند
در کوتاه‌ترین زمان می‌شود به یک تمدن دست پیدا کرد، البته اگر مولفه‌های آن را کنار هم قرار داده و آن را درست مهندسی و برنامه‌ریزی کرد.
باز جلوتر تجربه سازندگی و توسعه کشور را داشتیم. پس از تجربه پیشرفت‌های گوناگون به خصوص در اواخر دهه 70، رهبر انقلاب به تدریج بنیادهای تمدن‌سازی را به عنوان یک قطعاتی از نگاه کلی چه شعار سال و چه جریان مهم تاثیرگذار در حرکت جامعه مطرح کردند.
فرض کنید نهضت تولید علم و نرم‌افزاری یا مسئله تدوین نقشه جامعه علمی کشور، سند مهندسی و نقشه راه فرهنگی، اصلاح الگوی مصرف در بخش‌های مختلف نام‌گذاری‌هایی داشتند.
ضلع اول مورد تاکید رهبری برای تمدن‌سازی" فرهنگ" است
در کنار اینها توجه و جریان‌سازی‌های گوناگون فرهنگی، علمی، اقتصادی و اجتماعی دیگری که در سال‌های مختلف رهبر انقلاب روی آنها تاکید کردند، اما همه آنها اجزای این نقطه عطف نام‌گذاری امسال هستند.
در نام‌گذاری امسال رهبری سه ضلع تمدن‌ساز را به هم متصل کردند؛ باور من این است که ما با همین سه ضلع می‌توانیم به تمدن نوین اسلامی برسیم.
تمدنی که امسال رهبری چارچوب کلان رسیدن به آن را مشخص کردند، سه ضلعی بوده و ضلع اول آن فرهنگ است.
یکی از اضلاع رسیدن به تمدن نوین اسلامی فرهنگ است. این باید چه ویژگی‌ها و چارچوبی داشته باشد که هم در بیانات رهبری مشخص شده و هم ما طراحی‌هایی را در بخش‌های مختلف نظام داشتیم.
اینکه شما سوال کنید آیا این آسیب ندارد؟ چرا، ما آسیب‌ها را باید احصاء کنیم و نسبت به حل آنها و تبدیل کردن آنها به فرصت و ظرفیت مثبت برنامه‌ریزی کنیم.
عرض من این است که این نام‌گذاری و رسیدن به تمدن اسلامی و ابعاد اصلی این تمدن‌سازی را رهبر انقلاب معین کردند.
"اقتصاد" دومین ضلع رسیدن به تمدن‌سازی
دومین ضلع اقتصاد است. حتما برای اینکه یک کشور به تمدن نوین برسد و خودش به یک مکتب تمدن‌ساز تبدیل شود و بتواند تمدنش را در معرض قضاوت جهانی و الگو قرار دهد باید اقتصادش قوی باشد.
برای هر کدام از اینها رهبری هم مدل دادند، هم اضلاع را معلوم کردند و هم مدل رسیدن و الگوی رسیدن به آن اقتصاد مورد نظر را برای دستیابی به تمدن اسلامی معین کردند.
سومین ضلع مورد تاکید رهبر انقلاب برای تمدن‌سازی "علم و فناوری" است
ضلع سوم علم و فناوری است. اینها سه ضلع قطعی و ضروری برای ساخت تمدن است؛ شما ممکن است بگویید بخش‌های دیگری هم هستند. آنها در ذیل اینها قابل رسیدن است. هر سه اینها عامل اقتدار است؛ یعنی کسی که می‌خواهد تمدن درست کند و خودش را به یک تمدن قابل قبول تبدیل کند و خود را در جامعه جهانی عرضه کند و الگو شود باید این سه ضلع را پیدا کند.
این اضلاع سه‌گانه دستیابی به تمدن است. رهبری این اضلاع را کاملا معلوم کردند؛ مهندسی رسیدن به تمدن نوین اسلامی از مسیر این سه ضلع و شکل‌گیری اینها سامان می‌یابد.
اگر پشتیبانی و عزم رهبری در عرضه "علم و فناوری" نبود به این نقطه نمی‌رسیدیم
من یک یک این موارد را عرض می‌کنم. اول از علم و فناوری شروع می‌کنم، چون می‌خواهم آن را به فرهنگ تعمیم دهم؛ اینکه رهبری بیش از یک دهه قبل این موضوع را مطرح کردند قطعا بلاشک پرچم‌دار پیشرفت علم بودند.
بنده به عنوان کارشناس و کسی که سال‌هاست کارم این موضوعات است عرض می‌کنم که اگر پشتیبانی و حمایت و عزم رهبری در عرضه علم و فناوری نبود، به این نقطه نمی‌رسیدیم.
بسیاری قصد داشتند مسیر عرضه علم و فناوری را دچار رکود و رخوت کنند
خیلی‌ها قصد داشتند که این مسیر را دچار رکود یا رخوت یا ناامیدی و یاس کنند. عده‌ای می‌گفتند ما نمی‌توانیم به این قله‌ها برسیم. مگر می‌شود ما در سلول های بنیادی به نقطه‌ای که برخی کشورهای غربی رسیده‌اند، برسیم؟ این یک منطقه ممنوعه است. آنها اجازه ورود نمی‌دهند. مگر می‌شود در موضوع هسته‌ای به قله‌ها دست پیدا کنیم. این جزو مناطق ممنوعه دنیاست و فقط کشورهایی می‌توانند ورود پیدا کنند که خودشان را صاحب دنیا تلقی می‌کنند.
در عرصه علوم پایه، پزشکی و علوم مهندسی و بخش‌های دیگر, اصلا برای بعضی‌ها غیرقابل تصور بود که بتوانیم جزو 10 کشور ساخت نیروگاه و سد در دنیا باشیم. باور کردنی نبود که ما جزو کشورهای 10 گانه یا 20 گانه دنیا باشیم که هم علم سلول‌های بنیادی و هم فناوری و هم کاربرد آن را در سلامت انسان داشته باشیم.کسی باورش نمی شد، اما ما با زیرساخت‌هایی که در حوزه علمی بعد از دهه اول دیدیم - چون در دهه اول درگیر جنگ بودیم- به خصوص دهه 70 تا اوایل دهه 80 به این نقطه رسیدیم که کشوری باشیم که زیرساخت نرم‌افزارانه نیروی‌انسانی و مغز متفکر، دانشمند متعهد و تجربیات را انباشت کرده و به یک چارچوب راهبردی تبدیل کنیم و از اینها برای رسیدن به آن ظرفیت‌های علمی و فناوری استفاده کنیم.
لذا امروز ما در بخش‌های قابل قبول علمی صاحب حرفیم. چیزی که ما دو دهه قبل در عرصه علم و فناوری در دنیا نادیده انگاشته می‌شدیم. نه فقط در تولید مقاله بلکه چرخه ایده تا محصول و ثروت‌آفرینی را عرض می کنم. فرصت نیست بگویم که در علوم پیشرفته چه ظرفیت‌های بزرگی برای خودمان در مقام رقابت با کشورهای تراز یک دنیا فراهم کردیم. این یک حلقه بود.
حلقه دیگر فرهنگ است؛ ما یک کشوری بودیم که با پیروزی انقلاب اسلامی در سال 57 به رهبری امام راحل یک ادبیات جدید و روشی جدید و الگویی تازه را در پیروزی انقلاب‌ها در دنیا مطرح کردیم. خود این یک دکترین و نظریه است؛ امام(ره) بدون استفاده از نیروی قهریه، نظامی و جنگ‌های نامنظم چریکی و پازتیزانی که در دنیا مرسوم بود و یا روش‌های کودتاگرایانه این مسیر را به ظرفیت‌ها تبدیل کردند که ظرفیت‌های مردمی و استفاده از طوفان مردم برای رسیدن به خواسته‌ها و آرمان‌های انسانی و الهی بود.
به همین دلیل انقلاب ما آن زمان که پیروز شد خیلی‌ها در دنیا شوکه شدند و تا مدتی در این حالت شوک، سرگردانی و حیرانی بودند که این انقلاب با چه مولفه و ویژگی‌هایی پیروز شد.
یک مرجع تقلید با استفاده از باورها و اعتقادات دینی و ظرفیتی که در اسلام نهفته هست همه مردم را وارد میدان کرد و یک رژیم تا دندان مسلح و لنگر ثبات استکبارجهانی در منطقه را متزلزل و منهدم کرد و نظام مقتدری را جایگزین کرد.
این یک الگوی جدید و تحول فرهنگی بود. ممکن است، چون خودمان در متن هستیم حس نکنیم که چقدر در دنیا بازتاب و انعکاس پیدا می‌کنیم و همچنان انقلاب ما دارد این مسیر ارتعاشات و امواج را به دنیا می‌رساند، اما دنیا هم این را متوجه شده، دشمن و دوست متوجه شده، آدم منصف و آدم خبیث متوجه شدند که انقلاب ما چه ویژگی‌هایی داشت.
به همین دلیل دشمن بعد از حالت سرگردانی و حیرانی خارج شده و متوجه شد که باید روی این انقلاب مطالعه و تحقیق کند و در این مدت طولانی شاید هزاران مرکز گوناگون پژوهشی، مطالعاتی، سیاسی و ... راجع به چیستی، چرایی و نحوه مواجهه انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی کار کردند و ایده و طرح دادند، چه آنهایی که خواستند برای براندازی و ساقط کردن نظام جمهوری اسلامی کار کنند و چه آنهایی که علاقمند بودند که مولفه‌های این انقلاب را پیدا کنند و از آن الگوبرداری کنند. این یک جریان فرهنگی بود.
رهبری برای دوری از فضای غبارآلود شبه مادی قبل از ورود به دهه 70 موضوع تهاجم فرهنگی را مطرح کردند
از آن طرف این جامعه باید خود را در این مقوله آن قدر بالنده می‌کرد که بتواند این الگو را به دنیا معرفی کند. البته فضای معنوی جنگ و غلبه نگاه اعتقادی و ایثارگرانه، از خود گذشتگی و ظرفیت‌های گوناگونی که به واسطه نزدیک بودن به آنچه که به عنوان عروج انسانی و بالندگی و برجسته شدن آثار و مبانی معنوی تلقی می‌کنند، در دوران دفاع‌مقدس مطرح بود.
بعد از جنگ هر چه فاصله گرفتیم آثار و پیامدهای دیگر دنیایی خودش را نشان کرد. ابتدا یک فضای غبارآلود شبه مادی شد و به تدریج این آسیبی بود که بعد از جنگ از این مسیر آسیب دیدیم. لذا رهبری قبل از ورود به دهه 70 موضوع تهاجم فرهنگی را مطرح کردند که حتی تحلیل‌هایی را گفتند برای اینکه بتوانیم فرهنگ‌مان را حفظ کنیم و خودمان را مقتدر کنیم، اگر آنها از تکنولوژی و ابزارهای پیشرفته استفاده می‌کنند ما هم باید استفاده کنیم.
راه برون رفت از مسیر آسیب‌های فرهنگی مسیرهای جایگزین خلاقانه و مبتکرانه است
رهبر انقلاب در حوزه فرهنگ مطرح کردند که ادبیات گوناگونی در این مسیر تولید شد و ایشان تبیین کردند و هم مسئولان در این مسیر بحث و جدل‌هایی داشتند. این تمدن‌سازی و نام‌گذاری چطور شده که به این نقطه رسیدیم و باید اکنون چه کار کنیم که با همه ظرفیت‌های نظام به نقطه قابل قبولی برسیم.
این که بحث آسیب‌های فرهنگی و مشکلات در زمینه‌های گوناگون و در زمان‌های مختلف چه اتفاقاتی افتاده، در دولت‌ها و مسئولیت‌های گوناگون با آن چگونه مواجهه داشتند یک بحث است، اما بحث اصلی این است که اگر قرار باشد ما به یک اقتدار برسیم و تمدن نوینی را پایه‌گذاری کنیم، بدون داشتن یک فرهنگ قوی و مصونیت بخش و دارای ظرفیت‌های خلاق و ابتکاری در مواجهه با تهاجمات امکان‌پذیر نیست. لذا راه برون رفت ما از مسیر آسیب‌های فرهنگی به همین مسیرهای جایگزین خلاقانه و مبتکرانه می‌رسیم.
راه برون رفت از آسیب‌های فرهنگی ورود مردمی به عرصه‌های آرمان‌گرایانه فرهنگی برای رسیدن به تمدن است
به عنوان مثال رهبری مسئله حضور مردمی را مطرح کردند. تجربه‌ای که در جنگ و در حوزه علم و فناوری داشتیم. اگر جوانان و دانشمندان در عرصه علم و فناوری ورود پیدا نمی‌کردند، مگر می‌شد این تحول انجام شود. این کار به نسلی خلاق و با انرژی سپرده شد و به نتیجه رسیدیم. گرچه هنوز راه نرفته زیاد داریم؛حتما باید تلاش خود را مضاعف کنیم.
نقشه مهندسی فرهنگی جزو مطالبه قطعی رهبری بوده است
در حوزه فرهنگ هم راه برون رفت ما از آسیب‌های فرهنگی ورود مردمی به عرصه‌های آرمان‌گرایانه فرهنگی برای رسیدن به تمدن است. البته باید ساز و کار پیدا کنیم، کما اینکه در جنگ و علم و فناوری سازماندهی شد و نقشه مهندسی و آن نقشه علم کشور شد. در حوزه فرهنگ هم ناگزیریم چنین کنیم. به همین دلیل نقشه مهندسی فرهنگی جزو مطالبه قطعی رهبری بوده است.
امروز این سند و نقشه در اختیار ماست و لذا امروز فرهنگ و اقتصاد دو بال تحول رو به جلو و پیشرفت کشور است و هر دوی اینها نقشه راهش معلوم است.
علت مطرح شدن "اقتصاد مقاومتی" از سوی رهبر انقلاب
رهبری انقلاب بر پایه اینکه ضلع سوم مدل را ارائه دهند و نخبگان و متخصصان مربوطه با استفاده از همه امکانات این مدل را به یک نقشه راه مقبول تبدیل کنند و قابلیت عملیاتی دهند، اقتصاد مقاوتی را مطرح کردند، یعنی می‌خواهم بگویم که سه ضلع را معلوم کرده و هدف را مشخص کردند و برای هر بخش گفتند که چه مدلی می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد.
به همین دلیل تعبیر و تحلیل من این است که نام‌گذاری امسال به دلیل این است که رهبر معظم انقلاب بر همه ظرفیت‌های ما تاکنون اشراف دارند و آنچه که هدف نهایی و بلندی که مورد توجه قرار دادند، دستیابی به تمدن نوین است که اگر این سه ضلع خوب شکل بگیرد و مسیر خود را درست پیدا کند و براساس یک برنامه و نقشه راه معین حرکت کنیم و از همه استعدادها و ظرفیت‌های دینی، ملی، انقلابی، تخصصی و تعهدی خود استفاده کنیم، می‌توانیم در یک زمان قابل قبول و نه حتی خیلی دور به تمدن نوین اسلامی برسیم.
تسنیم: یکی از بحث‌هایی که رهبری فرمودند تحول علوم‌انسانی است. یکی از مهم‌ترین شوراهایی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شده، شورای تحول علوم‌انسانی است. جلسات این شورا در دولت گذشته مستمر برگزار می‌شد. نحوه برگزاری جلسات این شورا از آغاز دولت جدید به چه منوال است و آیا با جدیت پیگیری می‌شود؟ توضیحی در خصوص این شورا بدهید؟
مخبردزفولی: این شورا جزو همان ضلع فرهنگ است و حتی به علم، فناوری و اقتصاد مربوط است، یعنی تحول علوم‌انسانی یکی از الزامات شکل‌گیری کامل هر یک از این اضلاع است.
من گفتم که این اضلاع، ضلع‌های اصلی رسیدن به آن تمدن هستند، اما هر کدام از آنها بخش‌ها و مولفه‌های جدی دارند و این بخش را مقتدر و توانمند می‌کند و می‌توانیم ما مطمئن شویم که اگر آن ضلع این اجزاء و مولفه‌ها را داشته باشد، ما را به هدف می‌رساند.
یکی از مولفه‌های ضروری که در هر کدام از این سه ضلع مدل تاثیرگذار است، تحول علوم‌انسانی است که رهبری چندین سال روی این موضوع تاکید دارند. این کار هم در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفت. چندین جلسه روی آن بحث شد. در دبیرخانه یکی دو سال یک جمع نخبگانی علوم انسانی دور هم جمع شدند که پیش‌نویس نحوه تحول را آماده کنند. گزارش آنها در شورای عالی انقلاب فرهنگی سه سال قبل مطرح شد که پس از آن این شورای تحول علوم‌انسانی که ترکیب آن نوعا از نخبگان حوزوی و دانشگاهی علوم‌انسانی است، تشکیل شد.
در حال حاضر جلسات این شورا مستمر است و کارگروه‌های گوناگونی را به خصوص در رشته‌هایی که اولویت دارد- رشته‌هایی که می‌توان منشا تحول جدی شوند و تحول آنها می‌تواند باعث تحول کلان علوم‌انسانی باشد- در 14 یا 15 گرایش علمی یا رشته‌های مرتبط علمی با حضور دانشمندان در این شورا تشکیل شد.
تا آنجایی که در جریان هستم 15 تا 16 گروه از استادان دانشگاه‌های مختلف و از اساتید حوزوی در بخش‌های مختلف در این شورا کار خود را انجام می دهند. جلسات منظم و مستمر تشکیل می‌شود. مسئولیت کار به عهده آقای دکتر حدادعادل است و تعدادی از روسای دانشگاه‌هایی که رشته اصلی آنها علوم‌انسانی است، عضو هستند.
ایجاد تحول در رشته‌های روانشناسی و علوم‌سیاسی و ابلاغ به وزارت علوم
تقریبا 15 رشته یا گرایش یا عرصه علمی آماده‌سازی شده و اعضای این شورا گام‌هایی برای خود تعریف کرده‌اند، چون گفتند که ما در یک مرحله اصلاحات اساسی را انجام می‌دهیم که هم در متون باشد و هم در تربیت استاد و هم در نحوه و شیوه‌های پذیرش دانشجو مورد توجه قرار گیرد و در گام بعدی جایگزینی قوی بسیاری از متون با مبانی انسانی، اسلامی و ارزشی مبتنی بر معارف اسلامی و دینی تنظیم شود. ضمن اینکه در مطالعات تطبیقی باید در علوم‌انسانی از داشته ها و تجربیات دانشمندان دیگر مکاتب علوم‌انسانی در دنیا هم استفاده کنیم، اما باید بدانیم چه ارائه می‌دهیم و نقد آن را داشته باشیم که وقتی دانشجوی جوان ما استفاده می‌کند از آسیب‌های آن هم آگاهی داشته باشد.
در سه یا چهار رشته این آماده‌سازی‌ها انجام گرفته و شورا بر روی دو مجموعه کارهایی انجام داده، که یکی رشته روانشناسی و یکی هم رشته علوم‌سیاسی است که کارگروه‌های ذیربط برنامه‌های تحولی و مراحل پیشنهادی را تنظیم کرده و به شورای تحول علوم‌انسانی آوردند. شورا هم نگاه آنها را پذیرفته و تصویب کرده است. این مصوبه را به بنده ارسال کرده‌اند و من نیز به وزارت علوم ابلاغ کردم و وزیر علوم هم این مصوبه را به بخش‌های برنامه‌ریزی ابلاغ کرده و امیدواریم به تدریج آثار اجرایی آن را در دانشگاه‌ها و در رشته‌های مرتبط ببینیم.
به تدریج فعالیت‌هایی که در گروه‌های تخصصی انجام شده و مسیر شورای تحول علوم‌انسانی را طی کند به وزارت علوم ابلاغ می‌شود و یک همکاری خیلی خوبی میان مجموعه شورا و مجموعه آموزش عالی وجود دارد که این همدلی را برای محقق شدن تحول و تغییرات در این حوزه تقویت می‌کند.
تسنیم: نتیجه می‌گیریم که از دل شورای تحول علوم‌انسانی مصوباتی بیرون آمده که به وزارت علوم ابلاغ شده است.
مخبردزفولی:بله، حداقل دو تغییر را در دو رشته روانشناسی و علوم‌سیاسی به وزارت علوم ابلاغ کرده‌ایم.
تسنیم: آیا شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه عملیاتی شدن مصوبات شورای تحول علوم‌انسانی از سوی وزارت علوم، نظارت و پیگیری‌های لازم را انجام می‌دهد؟
مخبردزفولی: حتما، این نظارت و تعامل طرفینی جزو وظایف ماست. ضمن اینکه به شورای تحول علوم‌انسانی تاکید کردیم که پیگیری نزدیک برای محقق شدن آنها داشته باشد.
ایجاد تغییرات در متون رشته‌های روانشناسی و علوم‌سیاسی از مهرماه 93
تسنیم: گزارشی داشته‌اید که این مصوبات از سوی وزارت علوم اجراء نشده است؟
مخبردزفولی: این مصوبات به تازگی ابلاغ شده و قرار است از مهر 93 جای خود را در دانشگاه‌ها پیدا کند. این مصوبات یکی دو ماه است که ابلاغ شده و امیدواریم این مصوبات با همت شورای تحول علوم‌انسانی و وزارت علوم و دانشگاه‌ها به نتیجه رسیده و در مجموعه درسی دانشگاهی شکل پیدا کند.
تسنیم: نقشه جامع علمی کشور در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است. چه راهکارایی در خصوص عملیاتی کردن این نقشه در نهادها و مجموعه‌های مختلف کشور دارید؟
ایجاد 7 فن بازار در کشور
مخبر دزفولی: نقشه جامع علمی کشور چند سالی است که تصویب و ابلاغ شده و ستاد اجرایی آن شکل گرفته است. همه دستگاه‌های کشور از جمله وزارت علوم، وزارت بهداشت و ... در این بخش فعال بوده‌اند و به طور منظم برنامه‌ریزی‌های کلان و برنامه‌های نحوه اجرایی کردن بخش‌های مختلف سند علمی کشور شکل گرفته است.
فکر می‌کنم نقشه جامع علمی کشور جزو روش‌های بسیار موفق بوده، چون اولا جلسات منظم تشکیل می‌شود و ثانیا هر بخشی مقید است مصوبات را به جد اجرایی کند. مثلا اگر کاری به وزارت علوم می‌سپاریم، چه در دوره دولت قبل چه در حال حاضر پیگیری کرده و نتیجه را به شورا گزارش می‌شود. وقتی به معاونت علمی ریاست‌جمهوری ماموریتی می‌دهیم نیز همین طور است. در همین سال گذشته ماموریت دادیم که معاونت علمی ریاست‌جمهوری فن بازارها را شکل دهد که تاکنون 7 فن بازار در استان‌های کشور شکل گرفته است.
تشکیل ستاد سلول‌های بنیادی در معاونت علمی ریاست‌جمهوری
در سند آمده که ما باید سیاست‌ها و برنامه‌های مرتبط با 15 اولویت اصلی سند را که علومی هستند جزو اولویت الف نام‌گذاری کرده و اجرایی کنیم که یکی سلول‌های بنیادی بود که این موضوع در سند در ستاد راهبری تصویب شد و رئیس‌جمهور در همین دولت جدی آن را ابلاغ کرد و اکنون ستاد سلول‌های بنیادی در معاونت علمی ریاست‌جمهوری شکل گرفته و دستیابی ما را در این علوم چند برابر و با شتاب جلو می‌برد که البته در بخشی از آن معاونت علمی ریاست‌جمهوری اعتباری و بودجه‌ای انجام می‌دهد.
تشکیل ستاد هوافضا در نیروهای دفاعی و دانشگاه‌های کشور
مثلا هوا فضا جزو تکالیف ما در نقشه جامع علمی کشور بود که قرار است که انسان به فضا بفرستیم و این یک هدف مهم بود. در عین حال ظرفیت‌های گوناگون و پراکنده و گاهی موازی در زمینه فضا داشتیم که هم در سخت‌افزار و هم در نرم‌افزار و در علوم زیستی و علوم فناوری مرتبط فعالیت می‌کردند که مقرر شد اینها با هم هم‌پوشانی و تضاد نداشته باشند و یکدیگر را تقویت کنند و بین خود تقسیم کار کنند و این نقشه برای تحقق هدف بزرگ فرستادن انسان به فضا، سیاست‌ها و ضوابطی را که جلوی موازی‌کاری‌ها را بگیرد را تحت عنوان سند هوافضا تصویب کردیم و ستاد راهبری تصویب کرد و به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شد و رئیس‌جمهور سال گذشته ابلاغ کرد و در حال حاضر ستاد هوافضا هم در نیروهای دفاعی و هم در دانشگاه‌های کشور شکل گرفته که این هماهنگی و هم‌آوایی و در عین حال تقسیم کار صورت گرفته است.
بخش مربوط به طب سنتی و نانو تکنولوژی و بیوتکنولوژی جزو تکالیف نقشه جامع علمی کشور است و به یمن داشتن یک ستاد راهبری که وظیفه پیگیری مستمر اجرایی شدن سند علم کشور را داشته تاکنون اقدامات مثبتب انجام شده است.
به زودی ما در زمینه پیشرفت‌های علمی و فناوری کشور اولین کتاب سالانه خود را که معمولا در دنیا به عنوان year book مطرح است و سازمان‌های جهانی برای ارزیابی کشورها مبنای آماری خودشان قرار می‌دهند، منتشر خواهیم کرد و این جزو کارهایی است که در سند علم کشور پیش‌بینی شده است.
ما اولین کتاب سالانه خود را در زمینه معرفی پیشرفت‌های علمی و فناوری در بخش‌های مختلف هم از نظر پیشرفت‌های علمی و هم فناورانه و هم از نظر مسائل بودجه و محقق شدن آثار پژوهشی گوناگون در زندگی مردم به لحاظ تولید محصول و ثروت‌آفرینی منتشر می‌کنیم.
رهبر معظم انقلاب چندین بار در این خصوص تاکید داشته‌اند که بحمدالله نقشه جامع علمی کشور و سند تحول آموزش و پرورش انجام شده و اینها بخشی از کارهایی است که به فرمایش رهبری در شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شده است.
رهبر انقلاب فرمودند که ساز و کارهای نظارت و رصد و اصلاح و به روزرسانی در این اسناد دیده شده که وجود این ستاد هم هماهنگی انجام می‌دهد و هم در صحنه عمل آنچه که باید ابلاغ و تصویب شود را سازماندهی می‌کند و هم هماهنگی بین دستگاه‌ها را انجام می‌دهد و هم اگر براساس تحولات علم و فناوری دنیا نیاز به به روزرسانی و یا توجه به عرصه جدید باشد را به محض اینکه به جمع‌بندی و تخصصی و کارشناسی برسد در دستور قرار می‌دهد و ابلاغ می‌کند.
آئین‌نامه اجرایی برای کمک مالی به تمامی دانشجویان دوره دکتری
یکی از کارهای دیگر ما این است که در ستاد راهبری تصویب کردیم که حتما باید دانشجویان دکترای ما بتوانند از یک حداقل کمک هزینه تحصیلی برخوردار باشند. در حال حاضر دانشجویان دکتری که بار اصلی تحولات و تغییرات علمی به دوش آنهاست مبلغی دریافت نمی‌کنند، گرچه در علوم پزشکی دانشجویان دوره تخصصی مبلغی دریافت می‌کنند، اما در رشته‌های دیگر متاسفانه هیچ کمک هزینه‌ای به دانشجویان اعطا نمی‌شود مگر اینکه استادی از اعتبارات تحقیقاتی خود به دانشجو کمک کند که آن هم خیلی مشکل و سخت است. لذا در ستاد راهبری در سال گذشته تصویب شد و این روزها مراحل بعدی خود را طی می‌کند و وزارت علوم و بهداشت هم این را قبول دارند که ما بتوانیم به دانشجویان دکترای خود کمک کنیم. براساس مصوبه قرار شده آئین‌نامه‌ها اجرا شود. از این نوع کارها که چرخ علم و فناوری را پیش می‌برد و اهداف نقشه علمی را محقق می‌کند به طور مستمر در ستاد راهبری انجام می‌شود.
پایان حکم اعضای فعلی شورای عالی انقلاب فرهنگی در خردادماه
تسنیم: برخی از اخبار از ایجاد تغییرات در میان اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی حکایت دارد. آیا این اخبار صحت دارد؟
مخبردزفولی: شورای عالی انقلاب فرهنگی ودیعه امام راحل است و جزء شئون ولایت‌فقیه است، یعنی در مسیر امام(ره) و مقام معظم رهبری است. مشروعیت و جایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی و ظرفیت‌ها و اختیاراتی که پیدا کرده، همه اینها در این مسیر است و لذا تغییر دولت‌ها به معنای تغییرات در شورای عالی انقلاب فرهنگی نیست، اما این شورا یک تقویم زمانی دارد که رهبر انقلاب معمولا هر سه سال یک بار احکام اعضاء را بررسی می‌کنند، چه اعضای حقیقی و چه اعضای حقوقی.به تشخیص رهبر انقلاب ممکن است افرادی اضافه شده یا تغییر کنند و یا اینکه در عین حال پیوست حکم ایشان هر سه سال یک بار به شورا ابلاغ می‌شود که مسیر آینده ما و کارهای جدیدی را که باید در اولویت قرار دهیم را ابلاغ می‌کنند. معظم‌له اعضای شورا را منصوب می‌کنند و هم پیوست این حکم و مسیر آینده را تعیین می‌کنند.
تسنیم: حکم اعضای کنونی شورای عالی انقلاب فرهنگی چه زمانی به پایان می‌رسد؟
مخبردزفولی: فکر می‌کنم یکی دو ماه دیگر.
تسنیم: یعنی در خردادماه؟
مخبردزفولی: بله، چون معمولا این مسیر طبیعی است. البته سال‌های قبل داشتیم که سه سال احکام اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی تمام شده بود، اما با تایید رهبر معظم انقلاب اعضای این شورا به کارشان ادامه دادند و معظم‌له پس از یک سال احکام را دوباره تجدید کردند و هر طور تشخیص ایشان باشد، همان است.
تسنیم: یکی دیگر از مجموعه‌های زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی هیئت عالی جذب است. آخرین مصوبات و اقداماتی که در این هیئت انجام شده را توضیح دهید؟
مخبردزفولی: در هیئت عالی جذب موضوع جذب جوانان با استعداد مطرح است و جزو افتخاراتی است که در سال‌های اخیر با سیاست‌گذاری شورای عالی انقلاب فرهنگی و به همت وزارتخانه‌های علوم و بهداشت محقق شده و در این زمینه هیئت عالی جذب ترکیب مشترک میان دستگاه‌های گوناگون دارد که بسیار زحمت کشیدند.
سیل درخواست‌های گوناگون به دانشگاه‌ها می آمد، اما ساز و کار درست و منسجمی برای پذیرش و جذب وجود نداشت. این امر نظام‌مند و قانون‌مند شد و مسیر آن از طریق فراخوان اتفاق افتاد و از مسیرها و روش‌های غیرمعقول، نادرست، رابطه‌ای، سلیقه‌ای و فردی جلوگیری شد.
فراخوان این است که هر کسی که استعداد و تخصص رشته‌ای را دارد با مدارکش مراجعه کرده و براساس ظرفیت‌ها و نیازمندی‌هایی که وجود دارد بررسی می‌شود. مسیر هم کاملا روشن است. هیئت عالی جذب در شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت می‌کند که این هماهنگی و سیاست‌گذاری‌ها را پیگیری می کند و نظارت کلان دارد و یک هیئت مرکزی جذب در وزارت علوم و در وزارت بهداشت و در دانشگاه آزاد فعالیت دارد.
متناظر با اینها در هر دانشگاهی هیئت اجرایی جذب وجود دارد و در هر دانشکده یک هیئتی که متشکل از مدیر گروه_یعنی نماینده گروه_رئیس دانشکده و افراد متخصص دیگر هستند.
ساز و کار کاملا معلوم است؛ هم همراهی گروه و بخش و دانشکده و هم نظر دانشگاه لحاظ می‌شود و هم فراخوان عمومی مبنای همه این تصمیم‌گیری‌ها قرار می گیرد.
در باب جذب اعضای هیئت علمی در دانشگاه‌ها نیاز به جذب حدود 18 هزار تا 20 هزار نیروی متخصص جدید در دانشگاه‌ها است. این موضوع نشان می‌دهد که استعدادهای فراوانی در کشور داریم که اگر برای آنها خوب برنامه‌ریزی کنیم و اجازه دهیم که همه در فراخوان‌ها شرکت کنند، چون عده‌ای یا علاقه ندارند که این عرصه برای جوانان نخبه باز باشد. اگر این عده امکان عرضه خود را پیدا کنند می‌گویند که فقط آنهایی که ما می‌گوییم باید جذب دانشگاه‌ها شوند که این کار خلاف است و ما نمی‌توانیم استعدادهای گوناگون جوانان متخصص خود را پشت در دانشگاه‌ها نگه داریم برای اینکه کسی یا کسانی نمی‌خواهند که این ظرفیت‌ها به مجموعه علمی کشور اضافه شود.
به نظرم هیئت عالی جذب جزو اقدامات بسیار موفق و تاثیرگذار شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده و ممکن است بعضی‌ها بگویند اشکالاتی در گوشه‌هایی وجود دارد که خو ب قابل رفع است.
ممکن است بگویند تخلفاتی انجام می‌شود. خوب در هر مسیری اشتباه، تخلف و کوتاهی صورت می‌گیرد که باید رسیدگی شود. نظارت همین است که اساس و ضابطه و چارچوب کار را درست طراحی کنیم و سازماندهی و از آن طرف نظارت کنیم که درست عمل شود. باید اشتباه یا کاستی و گله و شکایتی وجود دارد، آنها را رفع و رجوع کنیم.
تسنیم: در پایان اگر مطلبی دارید بفرمایید.
مخبردزفولی: از شما تشکر می‌کنم.
گفت‌وگو از رضا همدانچی
انتهای پیام/
