هشدار نسبت به عرضه غیرقانونی منسوجات نانو و آنتی باکتریایی در ایران

به گزارش حوزه سلامت خبرگزاری تسنیم، نوآوری در تولید محصولات جدید بزرگترین تحولی است که توسط ‏فناوری نانو در صنعت نساجی ایجاد شده است. فناوری نانو موجب ارتقای گسترده ای در واحدهای نساجی شده و ارزش بازار ‏محصولات نساجی که از فناوری نانو استفاده می‌کنند رشد چشم گیری یافته است اما از طرفی دیگر، فروش خوب محصولات نانو ‏زمینه را برای برخی سودجویان و متقلبان هموار کرده است و سبب شده محصولاتی به نام نانو و بدون داشتن مجوز وارد بازار شوند و ‏سلامت مردم را به خطر بیاندازد. در این راستا دکتر سپیده اربابی دبیر کمیته نانو فناوری سازمان غذا و دارو در این باره توضیحاتی مبسوطی را به بسیج جامعه پزشکی عنوان کرده است.

س: ‎به طور کلی اثرات مضر محصولات نانو که دارای فلزات سنگین نقره هستند، چیست؟

ج: محصولات حاوی نانوذرات نقره با توجه به نوع کاربرد می‌توانند دارای سمیت‌های مختلفی باشند. سمیت استنشاقی، سمیت ‏خوراکی، تحریک و تخریش جلدی، حساسیت زایی، سمیت سلولی، سمیت ژنتیکی، تجمع در بافت‌های مختلف بدن، عبور از سد ‏خونی مغزی و ... از جمله آنها هستند.

لازم به ذکر است که برای بکارگیری بسیاری از فلزات سنگین از جمله سرب، آرسنیک، ‏جیوه، کادمیوم و ... در محصولات مختلف حد مجاز مواجهه مشخص شده است. لیکن با توجه به اینکه ایجاد سیمت نانو مواد به ‏پارامترهای متعددی نظیر شکل، اندازه ذرات، غلظت و ... بستگی دارد که مطالعات در این خصوص در کشورهای مختلف دنیا از ‏جمله ایران در حال انجام است و هنوز استاندارد مشخصی برای آنها تعیین نشده است، لذا انجام تست‌های سمیت با توجه به نوع ‏کاربرد برای هر محصول بصورت جداگانه در کمیته فناوری نانو سازمان غذا و دارو، که متولی بررسی تخصصی محصولات سلامت ‏محور مبتنی بر فناوری نانو با تاکید بر ایمنی اینگونه محصولات است، از شرکت‌ها درخواست می‌شود‎.‎

س: ‏‎ ‎آیا سمی که فلزات سنگین تولید می‌کنند از طریق زخم وارد بدن می‌شود؟

ج: فلزات سنگین تولید سم نمی‌کنند بلکه تحت شرایط و مقادیری می‌توانند خود برای بدن انسان سمیت ایجاد کنند. پوست ‏سالم انسان سدی برای ورود بسیاری از مواد مضر از جمله برخی فلزات سنگین است که البته نانو مواد در اندازه و اشکال معین ‏توانایی عبور از این سد را دارند. در پوست آسیب دیده بدلیل تخریب بافت این سد احتمال نفوذ مواد بالاتر است. در کمیته فناوری ‏نانو برای محصولات پوستی، شرکت ها ملزم به انجام تست‌هایی برای اطمینان از عدم سمیت این محصولات از جمله عدم ‏تحریک و تخریش جلدی، سمیت سلولی و عدم جهش زایی برای محصولاتی که بر روی زخم کاربرد دارند هستند‎.‎

‏س: ‎آیا ادعای ضد باکتریایی بودن لباس‌های نانو مورد تایید است یا خیر؟

ج: بسیاری از منسوجاتی که با ادعای نانو بودن و خاصیت آنتی باکتریایی، امروزه در بازار ایران بصورت غیرقانونی در حال عرضه ‏هستند و تاییدیه معتبری را اخذ نکرده اند بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته و کارایی آن اثبات نشده است. اما محصولاتی هستند که با ‏اخذ مجوزهای لازم از سازمان غذا و دارو و بررسی تخصصی در کمیته نانو از حیث نانو بودن، کارایی و ایمنی مورد بررسی و تایید ‏قرار گرفته اند که همین موضوع باعث تمایز آنها در بازار گردیده است. علاقه مندان می‌توانند برای آگاهی از محصولات دارای ‏مجوز به آدرس اینترنتی کمیته فناوری نانو سازمان غذا و دارو به قرار‎ www.nanohealth.ir ‎مراجعه کنند.‎

‏س: از آنجایی که نانو ذرات نقره که در الیاف نخ و لباس‌های زیر وجود دارد می‌تواند تولید سم کند، شرکت‌هایی که مجوز ارائه ‏این محصولات را از شما گرفته اند چه داکیومنت‌هایی دال بر سلامت محصولاتشان به شما ارائه داده اند؟

ج: آزمایشات گوناگونی برای اثبات عدم سمیت محصول با توجه به نوع کاربرد و منطقه اثر از شرکت‌های متقاضی بر اساس پروتکل‌‏های معین در آزمایشگاه‌های مورد تایید درخواست می‌شود. عدم رهایش نانو ذرات از نخ و منسوجات، عدم تحریک جلدی و در ‏مواردی عدم سمیت سلولی برخی از تست‌های رایج هستند که برای محصولات دارای مجوز ارائه شده است. این مستندات در ‏کارگروه‌های تخصصی کمیته نانو با حضور اساتید مطرح سم شناسی بررسی و مورد تایید قرار می‌گیرند‎.‎

‏س: نام شرکت‌هایی که محصولات سالم ارائه کرده اند را ذکر کنید. یعنی شرکت‌های از غفلت کدام ارگانها سوء استفاده کرده و ‏محصولاتشان را وارد بازار کرده‌اند؟

ج: همانطور که در قبل هم ذکر کردم، با توجه به اینکه اشاره به اسم شرکت از سوی اینجانب به عنوان متولی یکی از بخش‌های یک ‏ارگان نظارتی ممکن است تبلیغی برای آن باشد و ممکن است برخی موارد نیز از قلم بیافتند، مراجعه به بخش محصولات دارای ‏مجوز در سایت کمیته فناوری نانو سازمان غذا و دارو اطلاعات کامل دریافت شود.‎

‎بسیاری از شرکت‌ها از حساسیت بکارگیری فناوری نانو در تولید یا واردات محصول و لزوم اخذ مجوز از طریق کمیته نانو ‏آگاهی نداشته و مجوزهای مورد نیاز را بدون اعلام نانو بودن محصول بصورت معمول دریافت می نمایند که کمیته فناوری نانو با ‏اطلاع رسانی گسترده از طریق حضور در رویدادهای مختلف، برگزاری کارگاه‌ها برای شرکت‌ها و مدیران و کارشناسان نظارتی تا ‏حد زیادی این مشکل را رفع کرده است‎.‎

‎بر این اساس بسیاری از شرکت‌ها علیرغم علم به نانو بودن محصول تولیدی یا وارداتی مورد نظر خود با توجه به جدید بودن این حوزه و ‏ترس از طولانی شدن روند اخذ مجوز و سخت گیری‌های احتمالی از ابتدا حضور نانومواد در محصول خود را کتمان کرده و ‏بصورت معمول اقدام می‌کنند که در بسیاری از موارد دقت نظر کارشناسان پرونده‌ها از این امر جلوگیری می‌کند.‎

‎بسیاری از محصولاتی که به صورت رایج نیاز به اخذ مجوز از سازمان غذا و دارو ندارند با بهره گیری از نانو مواد کاربرد بهداشتی ‏پیدا کرده که از جمله آن می‌توان به کاشی، سرامیک، منسوجات، رنگ با اثرات آنتی باکتریال، خودتمیز شوندگی و ... اشاره ‏داشت که فرآیند و لزوم اخذ مجوز چه در درون سازمان غذا و دارو و چه از نگاه دیگر ارگان های نظارتی و خود شرکت‌ها دارای ‏ابهاماتی است.

کمیته فناوری نانو بدلیل اهمیت ویژه ای که برای رصد محصولات سلامت محور مبتنی بر فناوری نانو قائل است ‏همچنین نیاز شرکت ها به داشتن تاییدیه از ارگان نظارتی مرتبط با سلامت جهت عرضه محصولات خود به بازار و رقابت با ‏محصولات مشابه بدون مجوز، این محصولات را از حیث نانومقیاس، کارایی و ایمنی مورد بررسی قرار داده و سازمان غذاو دارو ‏برای این محصولات تاییدیه بهداشتی صادر می نماید. البته با توجه به گستردگی این محصولات و حیطه کاربردهای آنها این امر ‏با سختی های خاص خود در سازمان همراه است‎.‎

س: از آنجاییکه شما متخصص سم شناسی هستید ‏در خصوص هر محصول دیگری که در این دسته قرار می‌گیرد و برای سلامتی انسانها مضر است توضیح دهید؟

ج:‌ باید به این نکته اشاره کنم که ایجاد سمیت فقط مختص محصولات نانو نیست بلکه مواد بسیاری هستند که در انسان ایجاد ‏سمیت می کنند. مثال بارز این امر انواع داروها هستند که در کنار اثرات درمانی بعضا دارای اثرات جانبی منفی نیز می باشند ‏حتی برخی از این داروها مانند داروهای شیمی درمانی که اثرات جانبی آنها کاملا بارز هستند بعلت از بین بردن سلول های ‏سرطانی کاربرد دارند‎.‎

نانومواد به علت جدید بودن می توانند در کنار فواید بسیار، دارای اثرات و مضررات ناشناخته ای باشند که در کل دنیا از جمله ‏ایران متخصصان بسیاری در حال مطالعه روی این مواد هستند و تا کنون گزارشات ضد و نقیضی هم ارائه گردیده است. باید در ‏استفاده از این فناوری علاوه بر توجه به فواید آن، باید در خصوص ایمنی آنها نیز دقت لازم به عمل آید. تشکیل کمیته فناوری نانو ‏در سازمان غذا و دارو نیز با توجه به حساسیت روی همین موارد تشکیل گردیده که در کنار فواید این فناوری و دارا بودن مزیت ‏نسبت به محصولات مشابه غیرنانو، به بررسی ایمنی این محصولات نیز توجه ویژه صورت می گیرد‎.‎

س: در صورت امکان داکیومنت‌هایی که شرکتهای مجوز دار به شما ارائه داده¬اند رابه صورت عکس ارسال بفرمایید؟

ج: با توجه به اینکه مستندات ارائه شده از جانب شرکت‌ها محرمانه است و فقط ارائه آن به ارگان‌های نظارتی صورت گرفته است و  از ‏ارائه آن معذوریم‎.‎

‏س: لطفا هر نکته دیگری که از نقطه نظر شما مهم است اشاره بفرمایید؟

ج: در انتها لازم می‌دانم به این نکته اشاره کنم که می‌بایست استفاده از محصولات دارای مجوز اعم از نانو یا غیرنانو توسط رسانه‌ها ‏تبلیغ و فرهنگ سازی شود که بعضاً شاهد استفاده از محصولات با نداشتن کارایی و استانداردهای لازم یا مضر برای انسان ‏نباشیم. با توجه به جدید بودن حوزه نانو توجه به این امر باید بیش از پیش نیز صورت پذیرد.‎

انتهای پیام/‏