انتقاد صریح آیت‌الله رشاد از عدم برخورداری حوزه‌های علمیه از درآمد موقوفاتش
خبرگزاری تسنیم: رئیس شورای عالی حوزه‌های علمیه تهران گفت: مجموعه هزینه‌های حوزه‌های علمیه کشور که تعدادشان افزون بر ۱ هزار حوزه و مدرسه است، به اندازه هزینه ۱ دانشگاه هم نمی‌شود. یعنی هزینه‌های همه حوزه‌های علمیه ما کمتر از هزینه ۱ دانشگاه است!
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست خبری آغاز سال تحصیلی 93-94 حوزه‌های علمیه استان صبح امروز با حضور آیت‌الله علی اکبر رشاد رئیس شورای عالی حوزه‌های علمیه استان تهران و حجج اسلام کبریایی و آقامیری معاونان شبکه‌های برادران و خواهران حوزه‌های علمیه این استان در حوزه ریاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
آیت‌الله رشاد در ابتدای این نشست درباره نقش حوزه‌های علمیه و اهمیت آنها سخن گفت. وی توضیح داد: حوزه‌های علمیه بویژه حوزه‌های علمیه شیعه در سطح جهان از کهن‌ترین و دیرسال‌ترین دستگاه‌های علمی قلمداد می‌شوند. در هیچ جای جهان دستگاه و سازمان علمی که پیشینه‌ای افزون بر 1 هزار سال داشته باشد سراغ نداریم. زمانی حوزه‌های علمیه تنها سازمان علمی جهان اسلام و تشیع قلمداد می‌شدند، تا اینکه این نظام آموزشی جدید دانشگاهی راه‌اندازی شد و وراد جهان اسلام و ایران هم شد.
وی ادامه داد: حوزه‌های علمیه الان هم رکن اصلی پژوهش و معرفت‌یابی و دانش‌افزایی دینی محسوب می‌شوند. خدمات تاریخی حوزه‌های علمیه، خدماتی بی‌بدیل و بی‌مانند است. این حوزه‌ها در طی قرون در قلمروهای مختلف خدماتی ارائه داده‌اند که از هیچ دستگاهی برنمی‌آید و اساسا هیچ دستگاه رقیبی نداشته است. این حوزه‌های علمیه بودند که علوم مختلف از منطق و فلسفه گرفته تا ادبیات و طب و فیزیک و نجوم و ریاضیات و ... را در جهان اسلام تولید می‌کردند و آموزش می‌دادند و راه‌های کاربست آن را ارائه می‌نمودند. از این نظر همین حوزه‌ها بودند که نیازهای علمی و معرفتی جوامع اسلامی را برآورده می‌کردند، تا زمانی که دانشگاه‌ها راه‌اندازی شدند و در کنار حوزه‌ها به فعالیت‌های علمی مشغول شدند.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی خاطرنشان کرد: دیانت و تحقیق و پژوهش در دین و آموزش آموزه‌های دینی را همواره حوزه‌های علمیه بر عهده داشتند و با این رسالت خود، موجب بقاء و توسعه آموزه‌های دینی می‌شدند. هر گونه پیشرفت در معرفت دینی و توسعه دیانت مرهون تلاش حوزه‌های علمیه بوده و هست. همچنین حوزه‌های علمیه در زمینه امنیت و ثبات سیاسی و امنیتی و حفاظت از استقلال و امنیت کشورها، بویژه در ایران، نقش موثری داشتند. به طوری که هر گاه کشور به مخاطره افتاد و یا از جهات مختلفی مورد تهاجم و تعرض قرار گرفت، این علمای شیعه و حوزویان بودند که هم شخصا در میدان جهاد حاضر می‌شدند و لباس رزم می‌پوشیدند و هم با فتواها و انگیزش‌های دینی اقشار مختلف مردم را به دفاع و حرکت وا می‌داشتند. گاهی اتفاق می‌افتاد که علمای ما 2 یا 3 سال از عمر خود را در جبهه جهاد سپری می‌کردند و در همانجا به تالیف کتاب و رساله و و تشجیع جوانان و اقشار مختلف مردم همت می‌گماردند. مثلا کتاب «التفسیر العقلی» مرحوم آیت‌الله اراکی در جبهه جهاد نگارش یافت. نمونه این جهاد علمی و جهاد رزمی علما و حوزویان را می‌توان در جریان پیروزی انقلاب اسلامی و هشت سال دفاع مقدس به طور برجسته‌ای سراغ گرفت.
آیت‌الله رشاد افزود: شهدای صنف روحانیت در جنگ تحمیلی بنا بر اعلام رسمی - که اعلام غیر رسمی بیشتر از این خواهد بود - 20 برابر دیگر اصناف است و این نشان از نقش فعال حوزویان در امر جهاد دارد. در خصوص تعداد جانبازان و آزادگان هم آمار، همین را نشان می‌دهد. مثلا مدرسه رضائیه که کلا 80 نفر ظرفیت طلبه داشته در یک دوره در زمان جنگ تحمیلی 40 شهید داده است، یعنی نیمی‌از طلاب آن در جبهه به شهادت رسیدند.
رئیس شورای عالی حوزه‌های علمیه استان تهران گفت: در تحولات اجتماعی هم طلاب، علما و فقها رکن رکین تحولات بوده‌اند، تا جایی که برخی از علما و فقهای ما در راه مبارزات اجتماعی و سیاسی تا مرز شهادت پیش رفتند. مثلا شهید شیخ فضل‌الله نوری در راه مبارزه با انحراف در مشروطه مشروعه به دار آویخته شد؛ ایشان از علمای بزرگ جهان اسلام و از اعاظم فقهای شیعه بودند.
وی ادامه داد: در حال حاضر هم حوزه‌های علمیه منشاء اثرات بسیاری هستند، رسته‌های شغلی بسیاری زیادی در کشور ما را روحانیون در اختیار دارند؛ چه رسته‌های دینی و عمومی مانند امامت نماز جماعت و کانونهای فرهنگی مساجد، تا کانونهای نماز جمعه که از ارکان انقلاب ما قلمداد می‌شود. همچنین شئون قضایی کشور ار رئیس قوه قضا و عناصر اصلی این قوه گرفته تا قضات و دادرسان و... از تحصیل‌کردگاه حوزه‌های علمیه هستند. در زمینه رسته‌های شغلی سیاسی و پارلمانی هم تربیت‌شدگان حوزه‌ها نقش فعالی دارند و حتی در دانشگاه‌های ما هم حضور موثر و پرتعداد روحانیان قابل توجه است. تعداد اساتید دانشگاه تربیت یافته در حوزه‌ها از نظر کمی بسیار بیشتر از تعداد استادان غیرحوزه‌ای ست. یعنی از میان 100 هزار محصلی که در حوزه‌ها تربیت می‌شوند در نسبت با مخصلان دانشگاه‌ها، تعداد بیشتری از اینها به مرحله استادی می‌رسند.
این استاد درس خارج حوزه‌های علمیه در بخش دیگری از سخنانش گفت: با همه تاثیرگذاری، حوزه‌های علمیه دستگاه‌های کم‌هزینه‌ای محسوب می‌شوند که گاه با کمترین هزینه اراده می‌شوند. اگر قرار باشد همان اثر و فعالیت حوزه‌ها در دانشگاه ارائه شود، باید خرجهای میلیاری صورت بگیرد. مثلا استاد و مجتهد درس خارج بر منبری در یک مسجد می‌نشیند و تعداد 2 هزار طلبه پای درسش می‌نشینند و از درسش استفاده می‌کنند. این تعداد طلبه به اندازه تعداد دانشجویان یک دانشکده بزرگ است ولی برای حوزه این حکم یک کلاس را دارد. ضمن اینکه درس خارج حوزه معدل تحصیلات تکمیلی دکترا و فوق دکترا ست و یک کلاس در این مقطع با این تعداد محصل بسیار نادر است!
وی افزود: حوزه‌ها نه مدیریت بوروکراتیک خاصی دارند، نه گزینش و دفتر و دستک ویژه‌ای دارند، نه حضور و غیاب در آن هست، و نه ریخت و پاشهای معمول دانشگاهی را. عموم محصلان هم خودشان حرف استاد را یادداشت می‌کنند و از آن استفاده می‌کنند. یعنی یک مجموعه کلاس 20 هزار نفره با کمترین هزینه برگزار می‌شود ولی اگر بخواهیم چنین مجموعه‌ای را در یک دانشگاه برگزار کنیم میلیارها تومان خرج می‌شود.
به گفته آیت‌الله رشاد طبق برآوردی که صورت گرفته مجموعه هزینه‌های حوزه‌های علمیه در کشور که تعدادشان افزون بر 1 هزار حوزه و مدرسه است، به اندازه هزینه 1 دانشگاه هم نمی‌شود. یعنی هزینه‌های همه حوزه‌های علمیه کمتر از هزینه تنها 1 دانشگاه است! همچنین مجوعه اراضی را که همه حوزه‌های علمیه در سطح کشور اشغال کرده‌اند، جمع کنیم کمتر از زمین یک دانشگاه درجه 2 در کشور است. پس بار مالی حوزه‌ها بسیار اندک است و امکانات آنها هم نسبت با دانشگاه‌ها خیلی کم است. غالب حوزویان حوزه‌های علمیه ما در کشور از فقدان کتابخانه و کلاس رنج می‌برند. حتی امکانات رفاهی از جمله برق و آب و ... حوزه‌های علمیه با مشکلاتی مواجه است؛ اما همین حوزه‌های علمیه هستند که منشاء انقلاب اسلامی بودند و همین حوزه‌ها هستند که از انقلاب و دولت و حاکمیت دفاع می‌کنند و پشتیبان آنها هستند، با این وجود هیچ مطالبه‌ای از دولت ندارند. همه ما معتقدیم که حوزه نباید دستش را به سوی دولت دراز کند علی‌رغم اینکه همواره پشتیبان دولت و انقلاب لوده و هست.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: همین امروز طلاب حوزه‌های علمیه زیر خط فقر قرار دارند و امکانات محل تحصیلشان اصلا قابل مقایسه با امکانات دانشگاه‌ها نیست. اما همچنان از دولت و انقلاب پشتیبانی می‌کند و این پشنیبانی را هم وظیفه خود می‌داند. اما در اینجا نکته‌ای وجود دارد که می‌خواهم در این جلسه به آن اشاره کنم؛
آیت‌الله رشاد با اشاره به منابع مالی حوزه‌های علمیه گفت: حوزه منابعی دارد که از اسلاف و خیرین که فکر معیشت حوزویان بوده‌اند در قالبهای مختلف از جمله اوقاف به حوزه‌ها اختصاص داده شده است، مجموعه موقوفات حوزه‌های علمیه بسیار بسیار وسیع است، اما این موقوفات در اختیار حوزه‌ها نیست و حوزه‌ها از درآمد موقوفاتی که متعلق به خودش است، برخوردار نیست. اگر این درآمدها به خود حوزه‌ها اختصاص یابد و حوزه بتواند موقوفات خود را مدیریت کند، نهادی خواهد بود که از هر حیث مستغنی است، چه بسا حوزه بتواند با این درآمدهای وقفی هم نیاز همه طلاب را برآورده کند و هم به شئون دیگر دینی کمک کند. ما منتقد این وضع هستیم و امیدواریم این مشکل حل شود.
وی سپس توضیحاتی درباره حوزه‌های علمیه استان تهران اراده کرد و گفت: حوزه‌های علمیه تهران بنا بر فرمایش مقام معظم رهبری از حوزه‌های ریشه‌دار جهان اسلام هستند. حوزه‌های استان تهران استخوان‌دار و پرپیشینه و دارای تاریخی افتخارآمیزند. حتی قبل از اینکه تهران توسط قجرها پایتخت بشود، تهران دارای حوزه‌های علمیه بوده است؛ حوزه حکیم هاشم در میدان ارک و مدرسه ملاآقا رضا در ناصرخسرو نمونه‌‌هایی از حوزه‌های قدیمی تهران هستند که پیش از قجرها هم فعالیت داشتند. اما وقتی قجرها تهران را پایتخت قرار دادند اهتمام خوبی به حوزه‌ها داشتند و فعالیت آنها رونق گرفت. علمای زیادی درحوزه‌های تهران تربیت شدند و در مقابل فرهنگ و علوم غربی که در آستانه ورود به ایران بودند قرار گرفتند. همین علما بودند که دین و ایمان مردم را در برابر هجوم فرهنگ بیگانه حفظ کردند. تعداد علمایی که در تهران دارای کرسی حکمت بودند به حدی بود که تهران را «شهر هزار حکیم» می‌نامیدند.
به گفته رئیس شورای عالی حوزه‌های علمیه تهران پیشینه فعالیت حوزه‌های علمیه تهران بیش از حوزه علمیه نجف اشرف است، زیرا پیش از تاسیس حوزه علمیه در نجف ری یعنی همان تهران قدیم حوزه علم و حکمت و معرفت بوده است. این اهمیت و افتخارات هنوز هم هست و در حال حاضر هم دوستان ما تلاش دارند که حوزه علنمی تهران دوباره به همان اوج برسد و شکوفا شود و شان درخور پایتخت جمهوری اسلامی ایران به عنوان ام‌القرای جهان اسلام و بیداری اسلامی را پیدا کند. دوستان ما برای تحقق این مهم تدابیری هم دارند که بخشی اجرایی شده و بخشی هم باید به مقام اجرا برسد تا اگر این حوزه در گذشته درخشان و افتخارآمیز بوده، آینده روشن و شکوهمندی هم داشته باشد.
انتهای پیام/
