طشت‌گذاری، سنت دیرینه عزاداران اردبیلی + تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، در فضای داخلی مساجد شهر اردبیل سکوهایی وجود دارد که روی آنها طشت های بزرگ مسی و برنزی گذاشته می شود که این طشت ها نزد عزاداران حسینی از حرمت خاصی برخوردار است.

در طول سال روی جایگاه ویژه ای این طشت ها قرار دارد اما تا 3 روز مانده به آغاز محرم در آیینی که خاص عزادارن شهر اردبیل بوده و به آن طشت گذاری گفته می شود، مورد استفاده قرار می گیرد.

این آیین که حال و هوای خاص و اوج عشق به ساحت سیدالشهدا(ع) و تشنه لبان کربلا را گویاست در مدت 3 روز و در تمام شهرها و روستاها به انجام می رسد تا از ابتدای محرم مردم به شکل رسمی عزاداری خود را در مساجد، تکایا و حسینیه ها انجام دهند.

شهر اردبیل از دوران قدیم تا چندی پیش صاحب 6 محله اصلی بوده که اهالی شهر با تعبیر محلات 6 گانه از آن یاد می کنند به طوری که هر محله اصلی یا بزرگ نیز شامل کوچه ها و مساجد کوچکتری است که در زبان محلی خولا(شاخه) گفته می شود.

عزاداری ماه محرم در اردبیل از دیرباز توسط محلات 6 گانه و شاخه های آن انجام می شود و اکنون نیز به همان ترتیب کهن توسط محلات 6 گانه و محلات تابعه آنها این حرکت سامان می یابد.

پژوهشگر تاریخ اردبیل و عضو هیئت امنای محلات  6 گانه با اشاره به این نکته که آیین طشت گذاری به مناسبت آغاز روزهای عزاداری شهدای کربلا تنها در شهر اردبیل سابقه تاریخی دارد، گفت: مراسم طشت گذاری از روز 27 ذی حجه تا ابتدای ماه محرم در فاصله 3 روز در نزدیک به 200 مسجد اردبیل برگزار می شود.

بیوک جامعی افزود: نخستین طشت گذاری رسمی شهر روز 27 ذی حجه پس از نماز مغرب در مسجد جامع این شهر انجام می شود و سپس در روزهای باقیمانده تا آغاز ماه محرم سایر محلات نیز اقدام به برگزاری این آیین می کنند.

وی با تشریح نحوه طشت گذاری مساجد جامع اردبیل بیان کرد: طشت گذاری مسجد جامع شهر توسط عزادارن حسینی محله طوی مدیریت می شود و چند روز مانده به این آیین تعدادی از زنان محله طوی اقدام به نظافت مسجد جامع و شست و شوی فرش ها می کنند و سپس طشت ها را در گوشه ای از مسجد قرار می دهند.

پژوهشگر تاریخ اردبیل تصریح کرد: در مسجد جامع اردبیل به نشان 6 محله اصلی شهر 6 طشت آب موجود است که در روز طشت گذاری مسجد جامع علاوه بر عزاداران محله طوی و توابع آن ریش سفیدان یا روسای هیئت امنای 5 محله دیگر نیز حضور می یابند.

جامعی اظهار کرد: بعد از عزاداری محله طوی و محله های تابع آن، طشت هر محله توسط نماینده همان محله با کمک جوانان و در میان غلغله و ازدحام جمعیت به دوش گرفته می شود و روی سکویی که برای طشت ها در مسجد ساخته شده قرار می گیرد.

وی گفت: بعد از قرار گرفتن آخرین طشت روی سکوی مورد نظر، عزاداران حسینی کوزه های آب را بر دوش می گیرند و از میان ازدحام عزاداران آنها را در درون طشت ها خالی می کنند.

جامعی افزود: عزاداران اردبیلی علاوه بر آن که برای رفع تشنگی در طول 10 روز عزاداری از آب طشت ها می نوشند، به شفابخش بودن این آب نیز اعتقاد دارند و آن را به عنوان تبرک به خانه ها می برند تا بیمارانشان هم از آن بنشوند و شفا یابند.

عضو هیئت امنای محله طوی اردبیل بیان کرد: البته با کم شدن آب باز هم آب تازه در طشت ها ریخته می شود که دیگر برای ریختن آب تازه شرایط خاصی وجود ندارد.

وی روشن کردن شمع و خواندن دعای فاتحه را نیز که دعای خاص آیین طشت گذاری است را از دیگر برنامه های سنت عزاداری حسینیان اردبیل یاد کرد.

جامعی تصریح کرد: طشت گذاری در عصر قاجاریه تنها در مسجد جامع اردبیل برگزار می شد و سپس سایر محلات اصلی شهر نیز نسبت به انجام این مراسم اقدام می کردند.

نویسنده کتاب آثار و ابنیه های تاریخی اردبیل با اشاره به رونق این مراسم در سایر شهرها و مناطق آذربایجان گفت: حتی اردبیلی های مقیم تهران نیز در آستانه ماه محرم اقدام به برپایی آیین طشت گذاری می کنند.

وی در مورد طشت گذاری و علل انجام این کار چند احتمال را مطرح کرد و افزود: طشت گذاری از یک طرف اهمیت مسئله آب را نشان می دهد که همواره برای ساکنان منطقه ما دارای اهمیت و اجر و قرب بوده است.

جامعی اظهار کرد: از طرف دیگر آب در حادثه کربلا جایگاه ویژه ای دارد و براساس مدارک تاریخی احتمال می رود حسین بن علی(ع) امام سوم شیعیان در شهریور ماه که به خرماپزان معروف است، مکه را به قصد عراق ترک کرده و براساس روایت های تاریخی پیش از رسیدن امام حسین(ع) و یارانش به کربلا حر برای بار نخست در منطقه ای به نام زباله راه را بر امام سوم شیعیان بست و حرکت کاروان امام را متوقف کرد.

پژوهشگر تاریخ اردبیل افزود: حسین بن علی(ع) همان جا با وجود کمبود آب دستور می دهد طشت ها را که همراه کاروان بوده روی زمین بگذارند و آب مشک ها را درون آن خالی کنند تا هم یاران خودش و هم سربازان حر از آن بنوشند و حتی تا پایان نیز از آن سیراب شوند.

وی نیاز عزاداران حسین(ع) به نوشیدن آب را نیز دیگر مبحث در این زمینه برشمرد و گفت: چنان که در قدیم آب آشامیدنی را از چاه های سنگی مجاور شهر اردبیل کشیده و با گاری به شهر می آوردند و آب موجود در طشت ها که مدام نیز پر می شد نمی توانست نیاز عزاداران به آب آشامیدنی را تامین کند.

این مدرس دانشگاه در نهایت بزرگداشت آب به یاد حرکت عاشورا را یکی از مهمترین دلایل ایجاد آیین طشت گذاری دانست و از آن به عنوان رسمی ترین استقبال اردبیل از روزهای عزاداری امام سوم شیعیان یاد کرد.

جامعی با اشاره به جایگاه اردبیل در عصر صفویه تصریح کرد: به سبب وجود مرقد شیخ صفی الدین اردبیلی، جد ششم شاه اسماعیل در این شهر اردبیل را بعد از قم و مشهد به عنوان سومین شهر زیارتی ایران در عصر صفویه معرفی می کردند که تشکیل حکومت صفویه را باید اوج فرهنگ تشیع در اردبیل دانست که اردبیل شاهد سابقه ای عمیق در مقوله عزاداری برای شهدای کربلا بوده است.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اردبیل نیز گفت: آیین طشت گذاری که نماد شروع رسم عزاداری ها در اردبیل است به عنوان کهن آیین ایرانیان و تشیع دارای اهمیت است به طوری که در این آیین هزاران میهمان داخلی و خارجی در اردبیل حضور پیدا کرده و حتی سی دی های این مراسم در مناطق مختلف مورد استفاده در ایام عزاداران حسینی قرار می گیرد.

حجت الاسلام مهدی ستوده مراعات دو صورت شکلی و ظاهری ومحتوایی را در عزاداری ها ضروری خواند و افزود: در هر کجا شان و شوکت و عظمت اهل بیت و شکل و ادب عزاداری مراعات شود و حس مظلومیت امام حسین(ع) و یارانش بیان شود به طور قطع مورد استقبال و توجه بیشتر قرار می گیرد که نمونه آن، آیین طشت گذاری در آغاز عزاداری ماه محرم است که با یک ظرفیت خاص انجام می شود.

انتهای پیام/ ب