انصاری: تالاب میقان ثبت بین المللی می‌شود
خبرگزاری تسنیم: مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان مرکزی گفت: با توجه به اینکه تالاب میقان شاخصه‌های بین المللی شدن را دارد این تالاب ثبت بین المللی می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اراک، تالاب کویری میقان از تالاب‌های کشور است که در استان مرکزی و در 15 کیلومتری شمال شرقی اراک و جنوب غربی شهر داودآباد قرار گرفته که در سال‌های با بارندگی مناسب، تالاب دارای آب قابل توجه است و در سال‌های کم‌آبی به‌طور معمول سطح تالاب خشک شده و به حالت کویری در می‌آید.
منابع تامین آب تالاب را بارش‌های جوی، آب سه رودخانه قره کهریز، فراهان و شهراب و پساب تصفیه فاضلاب اراک تشکیل می‌دهند و وسعت تالاب حدود 25000هکتار است که شامل دریاچه با سه جزیره در وسط، قسمت کویری و دشت‌های اطراف می‌شود.
این تالاب دارای ویژگی‌های بوم‌شناسی خاصی بوده که از آن‌جمله اینکه سالانه تعداد زیادی از پرندگان مهاجر را در خود جای می‌دهد که در میان آنها بعضی از گونه‌های نادر و حمایت شده دیده می‌شوند، نیز به سبب جمعیت بالای درنا در تالاب نسبت به زیستگاه‌های دیگر کشور، این تالاب اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
پوشش گیاهی منطقه بیشتر از نوع گیاهان شورپسند یا هالوفیت بوده که از این نظر نیز تالاب یکی از ذخیره‌گاه‌های مهم گیاهان شور کشور به شمار می‌رود که علاوه بر پرندگان، گونه‌های پستانداران، آرتمیا و انواع جلبک آب شور از دیگر جانداران تالاب و محیط اطراف آن هستند.
به سبب شوری آب، لایه‌های نمکی در منطقه دیده می‌شود، علاوه بر این گنبدهای نمکی نیز در سطح زیرین منطقه وجود دارند که تحت تاثیر گسل‌های منطقه سبب لرزه خیزی خفیف در منطقه می‌شوند و این تالاب دارای بزرگترین منبع سولفات سدیم در کشور است و تالاب از نظر گردشگری، یکی از مراکز مهم طبیعت گردی و پرنده نگری کشور محسوب می‌شود.
باتوجه به اهمیت جایگاه تالاب میقان، فعالان محیط زیست استان مرکزی به میزبانی خبرگزاری تسنیم این استان گرد هم آمدند تا زمینه‌های شناسایی تالاب میقان، حفظ و توسعه تالاب، حفظ گونه‌های جانوری و گیاهی تالاب میقان و مسائل مربوط به ثبت بین المللی تالاب میقان مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.
در این نشست تخصصی که با عنوان " مسائل و مشکلات تالاب میقان استان مرکزی " برگزار شد امیر انصاری مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان مرکزی، سیاوش آقاخانی رئیس شبکه زیست محیطی استان مرکزی، محمد حسین محمدی رئیس هیئت مدیره خانه سازمان‌های مردم نهاد استان مرکزی، حمید اخوان نائب رئیس شبکه زیست محیطی استان مرکزی و محمد جلیلی مدیرعامل موسسه گنجینه سبزدراین نشست تخصصی حضوریافتند.
این نشست تخصصی به منظورحفاظت از تالاب میقان و اهمیت و نقش این تالاب در توسعه اقتصادی استان مرکزی و نیز حفاظت از گونه‌های جانوری و گیاهی نادر در تالاب میقان و اقدامات لازم به منظور ثبت بین المللی تالاب میقان اراک در دفتر خبرگزاری تسنیم برگزار شد.
متن گفت‌و‌گوی تفصیلی "امیر انصاری" مدیرکل محیط زیست استان در نشست تخصصی "بررسی مشکلات تالاب میقان" در زیر می‌آید:
تسنیم: آیا تالاب میقان ویژگی‌های ثبت بین المللی را دارد؟ ویژگی‌های تالاب برای ثبت بین المللی چیست؟
انصاری: براساس استانداردهای جهانی تالاب‌ها، هرتالاب که 1 درصد از یک گونه پرنده را در خود پذیرا باشد، در مختصات جهانی و بین‌المللی قرار می‌گیرد و تالاب میقان اراک در کنار تالاب گاوخونی اصفهان تنها میزبانان پرندگان مهاجر، در مرکز کشور در دوره زمستان‌گذرانی محسوب می‌شود.
تالاب‌ها به منظور ثبت بین المللی با داشتن یک شاخص هم می‌توانند در این بخش قرار گیرند که تالاب میقان علاوه بر4شاخص کنوانسیون رامسر، شاخص‌های دیگری را دارا بوده و آن مهم بودن این منطقه از نظر وجود پرندگان مهاجر است.
امیدوار هستیم تا هفته محیط زیست سال آینده این مهم تصویب شود و نه تنها تالاب میقان بلکه 8تالاب دیگر کشور نیز ثبت بین المللی شوند و این ابهام که ثبت تالاب در این بخش یک شایعه بوده رفع شود، البته این شایعه که شرکت املاح تاکنون مانع این شده که تالاب ثبت بین المللی شود نیز بی‌پایه و اساس است.
تسنیم: اداره کل محیط زیست استان تاکنون چه اقداماتی را به منظور حفظ تالاب میقان انجام داده است؟
انصاری: قهرمانی تالاب برای استان مرکزی یک از دستاوردهای بسیار بزرگ بوده و این تالاب با اینکه یک تالاب نوپا است و از سال 86 جزء 18 استان تالابی قرار گرفته در مدت زمان یک سال توانسته 3 بار قهرمان تالابی را داشته باشد که در ارزیابی سازمانی یک مورد مربوط به موسسه سبز اندیشان و 2 مورد دیگر قهرمانیی در جوامع محلی و علمی بوده است.
این رتبه دستاورد بسیار مهم و ارزنده‌ای برای استان مرکزی نسبت به استان‌های تالابی دیگر بوده که تبیین کننده تعامل بسیار خوب بین تمامی بخش‌ها بوده و باید تلاش شود در راستای حفظ تالاب این تعاملات همچنان در استان مرکزی ادامه داشته باشد.
استان مرکزی تنها استان تالابی بوده که تاکنون توانسته 3 قهرمان تالابی را کسب کند برخی از استانها با دارا بودن چندین تالاب هنوز توانسته‌اند یک عنوان را کسب کنند و نیز مسائل زیست محیطی در استان در حوزه تالاب با جدیت دنبال می‌شود.
استان مرکزی دارای سازمان‌های مردم نهاد بسیار خوبی بوده که این بخش‌ها توانسته‌اند با اداره کل محیط زیست ارتباط خوب و تنگاتنگی داشته باشند و بسترهای لازم در این راستا توسط اداره کل محیط زیست ایجاد شده است.
اقدام دیگری که تاکنون انجام شده این بوده که نخستین مقاله‌ای که اسم تالاب میقان برای آن گذاشته شده و در مجامع بین المللی چاپ و مورد استفاده قرار گرفته مقاله این استان در مورد بوم شناسی درنا در تالاب میقان بوده که سبب تغییر نام این بخش از کویر به تالاب شده است.
از دیگر دستاوردهایی که تاکنون داشته‌ایم این بوده که جزء 8 تالاب برتر محط زیست بوده‌ایم که در طرح جامع مدیریت زیست بومی اعتبار دریافت می‌کنیم و حمایت سازمان محیط زیست را نیز در این بخش داریم و در حال حاضر در ردیف هامون، پریشان و انزلی قرار داریم.
با توجه به رویکردی که در 2 سال گذشته داشته‌ایم به این تالاب بسیار بها داده می‌شود و در این اداره کل دبیرخانه طرح جامع زیست بومی تشکیل شده که این دبیرخانه اعضا را مشخص کرده و 4 جلسه در این راستا نیز تشکیل شده که ذی‌نفعان اولیه و جوامع محلی در آن مشخص شده است.
برقراری ارتباط با سازمان‌های مردم نهاد علاقمند به بحث تالاب، برنامه‌ریزی به منظور اولویت‌های پژوهشی و تحقیقاتی، تعیین نقشه راه به منظورتدوین برنامه جامع مدیریت زیست بومی که در آن نقشه راه به منظور حفظ تالاب در چند سال آینده برنامه‌ریزی شده از مهم‌ترین برنامه‌های اداره کل محیط زیست بوده است.
اولویت‌های تالاب و دستگاه‌های اجرایی نیز در این طرح در کنار هم آورده شده که با مشارکت این افراد به پروژه‌ها رویکرد زیست محیطی و تالابی بدهیم، تغذیه دستی برای پرندگان تالاب که سال گذشته انجیوها در این بخش کمک کردند و کارگروه تالاب به خوبی برگزار شد.
تسنیم: برنامه‌های پیش رو که به منظور حفظ و ابقاء تالاب در دست اجراست را تبیین کنید؟
انصاری: به منظور ارتقاء و حفظ این تالاب با همکاری منابع طبیعی و سازمان این بخش جزء منطقه شکار ممنوع قرار گرفته که به منظور حفظ گونه‌های جانوری و حضور پرندگان مهاجر و نادر که درنا از مهم‌ترین این پرنده‌ها بوده این مهم صورت گرفته است.
مشکل دیگری که در این بخش وجود دارد و حفظ و بقای تالاب را با مشکل مواجه می‌کند بخش صنعت و معدن بوده که باید تلاش شود تا بتوانیم از معدنکاوی در این بخش به منظور دست‌یابی به معادن سولفات سدیم جلوگیری کنیم.
متاسفانه در برنامه ششم اولویت به سمت معادن می‌رود که بسیار نگران کننده است و با توجه به اینکه این بخش ظرفیت معدنکاوی سولفات سدیم را دارد نمایندگان مجلس باید مجوز منطقه حفاظت شده برای این بخش را تا قبل از برنامه ششم از وزیر صنعت بگیرند و بتوانیم در راستای حفظ این تالاب گام برداریم.
پیگیری ثبت و الحاق تالاب به کنوانسیون رامسر با جدیت بیشتری دنبال می‌شود که امید داشتیم این مهم تا 13 بهمن محقق شود که با توجه به تغییر فرم‌ها و اینکه باید فرم اصلاحی دوباره به دبیرخانه ارسال شود تاکنون این اتفاق نیفتاده است.
لایروبی رودخانه‌هایی که به تالاب منتهی می‌شود از دیگر اقدامات انجام شده در راستای حفظ اکوسیستم تالاب میقان بوده که تمامی خطوط لوله و گاز، رودخانه‌های منتهی شده به تالاب را بسته بود و مانع از ورود آب رودخانه‌ها به تالاب شده بود و با لایروبی این مشکل نیز در این بخش مرتفع شده است.
مشکل دیگر که در این بخش مرتفع شده کانال‌های ارتباطی جاده در داخل تالاب بوده که این جاده را مسدود کرده و میقان را به 2 بخش شمالی و جنوبی تقسیم کرده و در حال حاضر در این بخش 5 کانال احداث شده و آبرسانی به خوبی در این قسمت انجام می‌شود.
پاک‌سازی تالاب از پسماندها، افزایش آگاهی و مشارکت جوامع محلی که در این راستا 4 جلد کتاب تهیه شده و در مورد درناهای مهاجر نیز در این کتاب‌ها مطالبی عنوان شده که در مورد شکار و صید اطلاعاتی در اختیار جوامع بومی از طریق این کتاب‌ها قرار گرفته است.
طرح جامع مدیری زیست بومی، برگزاری کارگاه آموزشی برای زنان و جوانان جوامع محلی، همایش تنوع زیستی با محوریت تالاب، روز استانی درنا، نشست و هم‌اندیشی فعالان محیط زیست از مهم‌ترین اقدامات انجام شده به منظور حفظ و بقایای تالاب توسط اداره کل حفاظت از محیط زیست استان تاکنون بوده است.
تسنیم: به منظور توسعه گردشگری در این تالاب چه اقداماتی در استان انجام شده است؟
انصاری: در کارگروه آمایش سرزمین استان مرکزی تاکنون چندین مصوبه داشتیم که اجرای طرح جامع زیست بومی تالاب می‌تواند به منظور رشد و توسعه گردشگری در این بخش لحاظ شود و مورد استفاده قرار گیرد.
ساخت برج پرنده‌نگری در تالاب میقان با ارتفاع 30 متر با امکانات و تجهیزات پیشرفته که دارای کارکردها و مزایای بسیار زیادی بوده و اگر به درستی تقویت شود می‌توانیم با این مهم گردشگری را در این بخش پررنگ کنیم و ارزش اقتصادی و معدنی در این بخش کاهش پیدا می‌کند.
تقویت این بخش سبب می‌شود که جامعه محلی این نتیجه را کسب کند که شرکت املاح سبب کاهش گردشگری شده و خود به خود دیدگاه جامعه محلی نسبت به کارخانه املاح تغییر یافته و از آن دوری می‌کنند و همین امر آغاز تقویت گردشگری در این بخش توسط جوامع محلی است.
تسنیم: حقابه و تعیین حریم آب تالاب میقان به چه صورت است؟
انصاری: تالاب میقان در بهترین شرایط و در زمان خشکی و در زمانی که تالاب آب ندارد اگر سدها تخریب شود و آب به تالاب روانه شود 50 درصد آبگیری می‌شود به جز آب پساب و تصفیه‌خانه‌ها که در صورت روانه شدن این آب‌ها کل تالاب آبگیری می‌شود.
در این راستا و مطابق با مطالعات علمی انجام شده مطالعات پایه آبخیز حوزه تالاب میقان انجام شده و استفاده از مالچ پلیمری به صورت پایلوت در این منطقه انجام می‌شود که اگر کارکرد خوبی را داشته باشد با همکاری منابع طبیعی محقق می‌شود.
تسنیم: فعالیت‌های اختصاصی اداره کل محیط زیست استان مرکزی در مورد فرهنگ سازی محیطی تالاب چه بوده و نتایج به دست آمده تاکنون چه بوده است؟
انصاری: ما معتقدیم اقتصاد مقاومتی رویکرد زیست محیطی دارد و باید در راستای آمایش سرزمین و توان اکولوژیک و ظرفیت زیستی انجام شود که دراین صورت می‌تواند پایدار باشد.
در این حوزه باید در بخش فرهنگ سازی محیط زیست کار شود که در استان مرکزی این گونه نیست و فرهنگ هنوز به جایگاه بالای نرسیده است و باید در این راستا تلاش شود تا بتوانیم طرح سند ارتقای شاخص‌های فرهنگی زیست محیطی استان را تهیه کنیم.
باید از ظرفیت رسانه‌ها به ویژه صدا و سیما در راستای فرهنگ‌سازی در عرصه‌های زیست محیطی به ویژه تالاب میقان استفاده شود و صدا و سیما با اداره کل حفاظت از محیط زیست استان مرکزی باید تعامل بیشتری را با این اداره کل داشته باشد .
این اداره کل می‌تواند با تامین منابع مالی به آموزش دستگاه‌های دولتی، روابط عمومی سازمان‌ها، خبرنگاران و عموم مردم بپردازد و برنامه‌های آموزشی به منظور ارتقای فرهنگ زیست محیطی ارائه دهد و در این آموزش‌ها به تبیین مسائل و دغدغه‌های زیست محیطی بپردازد و این نقطه ضعف را مرتفع کند.
تسنیم: دریافت اعتبارات در بخش تالاب را چگونه ارزیابی می‌کنید و اداره کل حفاظت از محیط زیست استان مرکزی تا چه اندازه از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد و جامعه محلی در حفظ تالاب استفاده کرده است؟
انصاری: اعتبارات خوبی در این بخش تاکنون دریافت شده است و در حوزه تالاب میقان 2 طرح اعتبار دریافت می‌کند یکی طرح حفاظت از تالاب‌ها و دیگری مهار ریزگردها که از طریق ملی اعتبار دریافت می‌کنند در سال 91 در راستای حفاظت از تالاب اعتباری نداشتیم.
در سال 91 به منظور مهار ریزگردها 400 میلیون تومان اختصاص یافت که به منظور ساخت ایستگاه پایش تالاب، کار پژوهشی، خرد تجهیزات، عکس‌های هوایی از میقان، نظارت بر ایستگاه پایش، لایروبی تالاب، تهیه طرح مطالعاتی و تهیه فرم‌های کنوانسیون رامسر مورد استفاده قرار گرفت.
در سال 92، به منظور حفاظت از تالاب 778 میلیون تومان اعتبار به این بخش تخصیص یافت که به منظور ایجاد ایستگاه مرکز پایش تالاب داودآباد، برج پرنده‌نگری، دستگاه سنجش آلودگی هوا و هواشناسی، تجهیزات و برگزاری کارگاه آموزشی طرح جامع زیست محیطی مورد استفاده قرار گرفت.
در سال 92، 200 میلیون تومان اعتبار به مهار ریزگردها تخصیص یافت که با همکاری سازمان 11 کیلومتر آب از چاه داخل پالایشگاه به داخل 70 قله منتقل کردیم که جزء بزرگترین پروژه آبرسانی بوده که در هفته محیط زیست افتتاح می‌شود و این اداره کل تا کنون 1 میلیارد و 200 میلیون تومان بوده است که در سال گذشته این اعتبار صفر بوده است.
برای سال 94 مکاتبات به منظور دریافت اعتبارات انجام می‌شود و به منظور اجرای پروژه‌های طرح جامع آلودگی هوا در اراک، حوزه مطالعات بازنگری طرح جامع آلودگی هوا انجام می‌شود و الگو و چارت مشخصی در این بخش ارائه می‌شود.
جوامع محلی و سازمان‌های مردم نهاد نقش بسیار مهمی را در بخش تالاب میقان و حفظ آن تاکنون داشته‌اند و باید بتوانیم در راستای انجام پروژه‌های بزرگ‌تر در تالاب میقان اعتبارات ویژه‌ای را دریافت کنیم و نمایندگان مجلس باید در این راستا گام بردارند.
در بخش جوامع محلی آموزش همگانی در روستاها بسیار خوب و تاثیرگذار بوده و توانسته‌ایم جوامع محلی را نسبت به این بخش و حفاظت از تالاب میقان حساس کنیم و فرهنگ سازی در این بخش بسیار خوب بوده و هنوز هم جای کار دارد.
گفت‌و‌گو از مریم جباری، عکس از سحر حبیبی
انتهای پیام/ج
