مولوی شه‌بخش: به اندیشه تقریبی و وحدت مذاهب امام و رهبر انقلاب هیچ شکی نداریم

مولوی عبدالمجید شه‌بخش از علمای شناخته‌شده اهل‌سنت در استان سیستان و بلوچستان است. او مدرس حوزه درالعلوم مکی اهل‌سنت زاهدان است. آنچه در ادامه می‌آید گفت‌وگوی این عالم اهل‌سنت با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم است:

*تسنیم: جناب مولوی، اخیراً حرکت‌هایی از سوی اهالی فرهنگ و چهره‌های مردمی برای پیوند و همدلی برقرار کردن بین اهل‌سنت و تشیع در حال انجام است، به‌طور کلی نظرتان درباره این حرکت‌هایی که بیشتر خودجوش هستند چیست؟

من کار آن‌ها را تحسین می‌کنم، چون معتقدم تأثیر کار مردمی بیشتر از کارهای تشریفاتی است. با‌ شناختی که من از برخی دوستان فعال در این عرصه دارم متوجه شده‌ام که برخی از حرکت‌ها واقعاً از اعماق قلب آنها برخاسته است. این دوستان واقعاً خواستار این همدلی و انسجام بین مسلمانان هستند. چیزی هم که انسان از دل بخواهد، به نتیجه خواهد رسید، مثلاً من با گروهی که در قالب کاروان «ایران سرزمین برادری» به استان سیستان و بلوچستان آمدند، دورادور آشنایی دارم و امیدوارم کارشان به‌امید خدا به نتایج مثبتی برسید.

*تسنیم: برخی تلاش می‌کنند بر مسائل اختلافی میان اهل‌سنت و شیعیان دست بگذارند، اما به نظر می‌رسد نقاط اشتراک ما خیلی بیشتر از اختلاف نظرهای ما است. به‌نظر شما مهمترین عناصری که می‌تواند انسجام میان اهل تسنن و شیعه را برقرار کند، چیست؟

به‌نظر من مهم‌ترین مسئله «عشق و علاقه ما به اسلام» است. افرادی که سنشان اقتضا می‌کند می‌دانند که  اسلام در دوره‌های گذشته در دنیا چه وضعیتی داشت. اسلام در آن دوران غریب بود و کسی که می‌خواست علیه ظلم و فساد مبارزه کند و خود را به‌عنوان یک آرمان‌خواه در جهان معرفی کند، می‌رفت کمونیست می‌شد. اما خداوند به اسلام در دنیا عزت و سربلندی داد و زمینه را برای ظهور و جلوه اسلام فراهم کرد. اگر ما عشق به اسلام را داشته باشیم، امکان ندارد که بین ما اختلاف به وجود بیاید.

مشکل کوچکی که به وجود آمده، این است که عده‌ای از افرادی که ادعای اسلام‌گرایی می‌کنند درواقع اسلام‌گرا نیستند، بلکه مذهب‌گرا هستند و زمانی هم که ما مذهب‌گرا باشیم، امکان ندارد که به وحدت برسیم. خطری که امروز اسلام را تهدید می‌کند این است که ما اسلام‌گرایی را با مذهب‌گرایی اشتباه گرفته‌ایم. وقتی مذهب‌گرا شدیم، دعواها به اصل اسلام ضربه می‌زند و به همین دلیل نه تنها فایده‌ای ندارد بلکه حتی به ما آسیب می‌زند.

بنابراین من معتقدم اگر ما واقعاً اسلام را بخواهیم و طرفدار پیامبر خدا(ص) باشیم دیگر معنایی ندارد که با هم دعوا داشته باشیم.

*تسنیم: همین دعوا‌ها در سال‌های اخیر جوانب تازه و پیچیده‌‌ای پیدا کرده؛ افراط‌گرایی از هر دو سو وجود دارد و ما می‌بینیم که عده‌ای خودشان را منتسب به شیعه یا اهل‌سنت می‌کنند اما به تخریب اعتقادات طرفین می‌پردازند؛ شبکه‌های اینترنتی و ماهواره‌ای تشکیل می‌دهند به اعتقادات یکدیگر توهین می‌کنند، شما ریشه این جریانات افراط‌گرایانه را چه می‌دانید؟

مسئله همان است که پیش‌تر هم گفتم، اگر ما اسلام‌گرای واقعی باشیم، خود به خود دنبال این مسائل نمی‌رویم. شما ببینید مقام معظم رهبری فرمایش خوبی دارند مبنی بر «اهانت به مقدسات خط قرمز است». همچنین ما ضرب‌المثلی داریم که می‌گوید «یک دست صدا ندارد». تفرقه از یک سو انجام نمی‌گیرد، بلکه یک طرف آن از سمت گروهی منتسب به شیعه و یک سمت آن هم از سمت گروهی منتسب به سنی‌ها شکل می‌گیرد.

ببینید، ما مشکلی نداریم که مثلاً شما یا ما چگونه نماز می‌خوانیم، هرکس به هر شکلی که دوست دارد نماز می‌خواند، اما مسئله اینجا است که نباید طرفین به یکدیگر توهین کنند. اگر ما به گفته‌های مقام معظم رهبری و دیگر بزرگانمان توجه کنیم و به یکدیگر توهین نکنیم، هیچ اختلافی در هیچ نقطه‌ای از دنیا اتفاق نمی‌افتد.

*تسنیم: یکی از مسائلی که در خصوص اختلاف‌افکنی‌ها میان اهل‌سنت و تشیع مطرح است، وجود و نفوذ جریان خارج از اسلام است که اختلاف ما مسلمانان به‌سود آنها است. هدف دشمنان اسلام تفرقه‌افکنی میان مسلمانان و از این‌ رو تضعیف اسلام است، تحلیل شما در رابطه با این مسئله در چیست؟

این موضع مانند این می‌ماند که مثلاً در روز قیامت به یک نفری می‌گویند: چرا گناه کردی؟ پاسخ می‌دهد که شیطان مقصر بود. اما این طبیعی است که کار شیطان همین است. اگر شیطان مقصر است چرا او را مجازات می‌کنند و او را به جهنم می‌برند؟ می‌گویند وقتی شیطان را محاکمه می‌کنند پاسخ می‌دهد: من تنها حرفش را زدم و آن‌ها خودشان مرتکب خطا و گناه شدند.

بنابراین این مسئله که آمریکا و اسرائیل می‌خواهند تفرقه افکنی کنند درست است، اما در ‌‌نهایت کار‌ها را خود ما در داخل انجام می‌دهیم. من به‌طور کلی کاری به خارج از کشور ندارم، در کشور خودمان، برخی از جمع شیعه یا سنی هستند که مسائل و مشکلات را ایجاد می‌کنند، مثلاً یکی اخم می‌کند، دیگری فحش می‌دهد و توهین می‌کند و... .

اگر تأثیر دشمنان تا این حد زیاد بود که برخی تصور می‌کنند، ما باید تا الآن چندین بار با هم می‌جنگیدیم. متأسفانه خود ما مقصر هستیم. هرکسی باید با عقل خود کار کند و بیندیشد که تفرقه به‌نفع کدام جریان، کدام کشور، کدام شهر یا روستایی است. ما اگر می‌خواهیم که جامعه سالمی داشته باشیم و به‌خوبی زندگی کنیم باید وحدت داشته باشیم. اما متأسفانه به نظر می‌رسد که ما الآن بیشتر شعارش را می‌دهیم و در باطن علیه یکدیگر رفتار می‌کنیم، این مشکل بزرگ ما مسلمانان است.

*تسنیم: این تحلیل را می‌شود پذیرفت که اگر کسی تحت تأثیر تبلیغات بیرونی قرار بگیرد، خودش مقصر است، اما باید قبول کرد که جامعه و مردم سطوح مختلفی دارند و بصیرت‌ها به یک اندازه نیست، ممکن است بسیاری از مردم تحت تأثیر تبلیغات قرار بگیرند. همان‌طور که برخی فریب شیطان را نمی‌خورند ولی بخشی از مردم تحت تأثیر وسوسه شیطان قرار می‌گیرند. شما نمی‌پذیرید که این تفرقه‌افکنی دشمنان در اختلافاتی که بین دو مذهب ایجاد شده مؤثر است؟

من گمان نمی‌کنم که خیلی مؤثر باشد. آن‌ها حرف‌هایی می‌زنند که مردم ما اکثراً گوششان بدهکار آن‌ها نیست. من معتقدم کار‌ها را خود ما می‌کنیم و نوع رفتار و کردار ما بیشتر از هر چیزی باعث این تفرقه‌ها می‌شود، مثلاً در یک شهر با یکدیگر دعوا می‌کنیم و به یکدیگر توهین می‌کنیم و دشنام می‌دهیم و... .

بنابراین من معتقدم که ما اول باید خودمان را اصلاح کنیم. من فکر می‌کنم اگر دشمنی دشمنان تا این حد اثرگذار بود، باید تا اینجا چندین بار با هم دعوا می‌کردیم. من معتقدم اگر هم دشمن کاری می‌کند به این دلیل است که خود ما زمینه را برای جنگ و دعوا فراهم می‌کنیم و او هم از این شرایط سوء استفاده می‌کند.

*تسنیم: سیاست‌های جمهوری اسلامی را در ایجاد وحدت و نزدیک کردن مسلمین به یکدیگر چطور ارزیابی می‌کنید؟

ما در مورد اندیشه مبتنی بر وحدت مذاهب و فکر تقریبی امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری هیچ شکی نداریم؛ چون این بزرگان به‌درستی فهمیدند و احساس کردند که اسلام از کجا قوت می‌گیرد و از کجا شکست می‌خورد. آن‌ها می‌دانند که تفرقه چگونه به وجود می‌آید و ما هم قبول می‌کنیم. اما متأسفانه هستند کسانی که به‌ظاهر طرفدار وحدت هستند، اما در واقعیت به‌دنبال خط و خطوط خودشان می‌روند.

خیلی گفته می‌شود که عده‌ای آمده‌اند و حرف‌هایی زده‌اند که تفرقه ایجاد کرده است. اما اگر ما از خدا بترسیم و نفع کل اسلام را در نظر بگیریم، مشکلی به وجود نمی‌آید. از کسانی که در زاهدان و در عمق بلوچستان بودند و عمرشان را گذراندند و پیر شدند، بپرسید که چه شد و آیا حرف‌های تفرقه‌افکنان مشکلی برایشان پیش آورد.

من معتقدم وقتی ما خودمان درست باشیم، مشکلی به وجود نخواهد آمد. یک ملت همیشه از درون خودشان درست می‌شوند، علت عقب‌افتادگی و مشکلات ما این است که متأسفانه ما خودمان مشکل داریم و نمی‌خواهیم از درون خودمان را اصلاح کنیم.

انتهای پیام/*