موزه‌ها می‌توانند در حوزه سیاسی، امنیتی و اقتصادی معجزه کنند
خبرگزاری تسنیم: مدیرکل موزه‌های سازمان میراث فرهنگی کشور می‌گوید: در حال حاضر از حداقل ظرفیت موزه‌ها استفاده می‌شود در حالی که موزه‌ها در حوزه سیاسی، امنیتی و اقتصادی می‌توانند معجزه کنند.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، نام موزه که می‌آید، این موضوع در ذهن تداعی می‌شود که ویترینی از اشیای عتیقه و قدیمی وجود دارد؛ می‌توان آنها را بازید کرد و برخی از آنها دهان آدم را باز نگه می‌دارند که پیشینیان و گذشتگان ما در زمانی که تکنولوژی امروزه وجود نداشت طوری عمل کردند که در برخی موارد از عصر امروز هم جلوتر بودند.
اینکه موزه‌های معروف دنیا مانند «لوور» در فرانسه به جایی رسیدند که برای دیدن آنها صف می‌کشند و در پایان سال هم درآمدهای میلیاردی دارند و از طرف دیگر موزه‌های ایران که هرچند اشیای نفیسی دارند نتوانسته‌اند اینگونه مخاطب جذب کنند و صرفاً به عنوان ویترینی برای نمایش اشیای بی‌روحِ عتیقه شده‌اند، ما را بر آن داشت تا مصاحبه‌ای با محمدرضا کارگر، مدیرکل موزه های سازمان میراث فرهنگی کشورمان داشته باشیم و در فضایی صمیمی و دور از تعارف، علت وضعیت فعلی موزه‌ها را جویا شویم.
قسمت اول مصاحبه تسنیم با مدیرکل موزه‌های سازمان میراث فرهنگی را در زیر می‌خوانید؛
*تسنیم: از نظر شما که مسئول اصلی موزه‌های کشور هستید، آیا موزه‌ها فقط به این درد می‌خورند که اشیای تاریخی را نمایش دهند یا اینکه نقش موثرتری هم می‌توانند ایفا کنند؟
*کارگر:اینکه غایت ایجاد یک موزه باید چگونه باشد امروز با تفکرات قدیمی اندکی تفاوت دارد؛ امروز از اینکه چه تعداد مخاطب به یک موزه مراجعه کرده است یا اینکه چه تعداد بلیط فروخته شده است و مواردی از این قبیل دیگر خیلی اهمیت ندارند؛ البته نه اینکه اهمیت خود را از دست داده است اما تقریباً باید از این موضوع خودمان را فارغ کنیم؛ ما وارد عصری شدیم که در آن جوامع به دنبال این ایده هستند که چگونه باید مدیریت شوند؟ به کدام سمت بروند؟ هدف غایی مدیریت‌های کشور چیست؟
می‌خواهم در این زمینه مثالی بزنم؛ اینکه ما امروز چه تعداد دانش‌آموز و دانشجو داریم، دیگر خیلی مهم نیست و امروزه مهم این است که چه میزان تکنولوژی وارد این کشور شده است، این مساله مهم است، مثلاً جامعه‌ای 100 مییلیون دانشجو دارد اما وقتی شما سراغ کیفیت زندگی، میزان تکنولوژی، کیفیت تولید می‌روید، چیزی نمی‌‌یابید، لذا این نشان می‌دهد که نتوانستند از این تعداد دانشجو استفاده کنند؛ اما وقتی وارد جامعه‌ای می‌شوید که کیفیت تولید، تکنولوژی و زندگی بالاست و همه ارکان جامعه از توسعه بالایی برخوردار است شما متوجه می‌شوید تعداد دانشجویان این کشور به هر میزانی که باشند توانسته‌اند برای این جامعه موثر باشند. امروز این برای جامعه مهم است؛ مثلاً می‌گویند در نهایت، تولید ناخالص ملی چقدر است؟ رشد اقتصادی جامعه منفی بوده است یا دورقمی بوده است؟ اینکه بگوییم این همه کارخانه داریم می‌گویند همه اینها در انتها چه رشدی را برای کشور ایجاد کرده است؟ قرار بوده است این کارخانه به رشد اقتصادی بیانجامد وگرنه به جزء آلودگی و مشکلات کاری نمی‌کند.
* تسنیم: یعنی کشاندن مردم برای دیدن موزه‌ها اولویت دوم است؟
*کارگر: همینطور است، ببینید! امروز می‌توانید با نمایش یک شی‌ء با آوردن یک فرد و یک برنامه افراد را به موزه‌ها ببرید، مثلا استرالیا بودم مسئولان یکی از موزه‌ها می‌گفت برای اینکه بچه‌ها را جذب کنیم یک فیل روزهای پنجشنبه و جمعه به حیاط موزه می‌آوریم تا بچه‌ها عکس بیاندازند و در کنار آن از موزه هم دیدن کنند، یا اینکه نفری در میدان شهر معرکه می‌گیرد با یک ماری که در یک صندوق دارد، می‌بینید هزار نفر را دور خودش ساعت‌ها جمع می‌کند و مردم را نگه می‌دارد یا پهلوانی برای پاره‌کردن یک زنجیر یا یک خواننده و هنرمند ساعت‌ها هزاران نفر را جمع می‌کند.
امروز کشاندن مردم در موزه‌ها کار سختی نیست و از طرفی خیلی هم نتیجه نیست؛ صرف ورود به موزه نتیجه نیست بلکه امروز کیفیت مخاطب و تاثیرگذاری که روی وی صورت می‌گیرد بسیار مهم است که در نهایت این موزه باید بتواند در رشد یک جامعه و حرکت‌دادن آن به سوی مقاصد متعالی تاثیر داشته باشد، یعنی به میزانی که تاثیر در جامعه می‌گذارد می‌توان گفت این موزه موفق بوده است یا نه.
*تسنیم: اگر بازدید از موزه‌ها در اولویت دوم قرار دارد، منظور شما از اینکه اولویت اول ما باید رشددادن جامعه به سوی هدف تعالی است چیست؟ مگر موزه جز نشان‌دادن اشیای قدیمی رسالت دیگری هم می تواند داشته باشد؟
*کارگر: اینکه امروز اگر یک سری معیار در جامعه داشته باشیمو ببینیم از آغاز سال 94 نسبت موزه‌ها با این معیارها که جزءِ اهدافش بوده است چقدر بوده و پایان سالش چند درصد شده است؛ می‌توان به موزه نمره داد. به میزان این تاثیرگزاری است که موزه‌ای موفق بوده است؛ وگرنه حالا بگویید 5 میلیون نفر به موزه آمدند و رفتند ولی اثری نداشته است، امروز دیگر مهم نیست.
امروز تاثیرگزاری را باید ملاک قرار دهیم، مثل کیفیت صنعت یا مقاله‌های علمی است؛ امروز اگر بگوییم که توانسته‌ایم 10 هزار مقاله علمی تولید کنیم اما کیفیت صنعت ما همان است، پس باید سوال کرد؛ این مقاله‌ها کجا اثرگزار بوده است؟ مثلاً پلیس بگوید به جای 10 هزار نفر، 100 هزار نفر در جاده‌ها نیرو قرار دادم اما آمار کشته‌ها کم نشود، این حضور موثر نبوده است بلکه این حضور باید تاثیرگذار در آمار باشد؛ اگر نباشد به دردی نمی‌خورد.
اما موزه‌ها امروز چه نوع تاثیراتی می‌تواند در جامعه داشته باشند؟ امروز فکر می‌کنیم موزه‌ها مکانی هستند اشیایی را با موضوعات مختلف برای مردم به نمایش می‌گذارند و مردم هم بازدید کنند، خیلی که می‌خواستیم متعالی صحبت کنیم باید می‌گفتیم مردم با این اشیا و موضوع آشنا می‌شوند اما اینکه حالا بعد از اینکه این فرد آشنا شد چه اتفاقی می‌افتد؛ نه ارزیابی شده است و نه صحبت.
*تسنیم: این را در نظر بگیرید که موزه‌ها مراکزی بسیار گران و پرهزینه برای جوامع هستند، پس چه لزومی دارد این همه هزینه برای موزه‌ها صورت گیرد؟
*کارگر: بله درست است؛ مثلاً یک نور که در فضای اداری در هر متر مربع یا در یک فضای تجاری لوکس استفاده می‌شود به اندازه چندین برابر در موزه‌ها از نورهای استاندارد استفاده می‌شود، در بحث حفاظت، اهمیت، معماری و همه عناصری که در موزه‌ها وجود دارند چندین برابر یک ساختمان تجاری است، حتی موادی که برای مرمت و دستگاه‌هایی که برای حفاظت و مرمت و هزینه‌ای که برای حفاظت فیزیکی مخازن امن، سیستم‌های مداربسته و موارد مختلف استفاه می‌شود باید بالاترین باشد لذا سیستم‌های امنیتی موزه‌ها جزء پرهزینه‌ترین‌هاست.
اما در جامعه جهانی از پولدارترین کشورها تا بی‌پول‌ترین آنها که روی یک ریال پول خودشان حساب می‌کنند و فکر می‌کنند که آنقدر جای خالی وجود دارد که نباید بیهوده هزینه کنند، اگر موزه‌ها صرفاً بخواهد یک جای تفننی و برای پر کردن اوقات فراغت باشد خیلی جاهای دیگری است که می تواند با هزینه کمتر این اوقات فراغت را پر کند و درآمدزا هم باشد پس اگر روز به روز در تعداد موزه‌ها افزوده می‌شود اهداف دیگری در آن وجود دارد.
متأسفانه ما در ایران هنوز در مرحله هزینه‌کردن موزه‌ها و در نهایت، حفاظت موزه‌ها هستیم و تا حدودی بحث پرکردن اوقات فراغت مردم و گردشگر را داریم و به بحث‌های اولیه و بسیار ابتدایی می‌رسیم مثل اینکه بخواهیم از کامپیوتر فقط برای تایپ‌کردن استفاده کنیم و از قابلیت‌های آن در انواع مدیریت‌های جامعه استفاده دیگری نکنیم، این یک ظلم به این تکنولوژی و توانمندی است و کسانی که این همه ابتکار به خرج دادند که کامپیوتر را به وجود آروردند و هر روز توانمندی‌های آنها را بالا می‌برند این کار، در اصل، هدردادن سرمایه و استفاده‌نکردن بهینه از این سیستم است.
موزه‌ها در ایران این جایگاه را دارند، و ما از حداقل ظرفیت‌های آنها استفاده می‌کنیم و البته ما این ظرفیت را نهی نمی‌کنیم، اما صحبت سر این است که چرا از حداقل ظرفیت و توانایی موزه‌ها استفاده می‌کنیم؟
اما سوال مهم این است که موزه‌ها چه اهدافی را در جامعه می‌تواند دنبال کنند که تا به حال به آنها نپرداخته‌ایم؟معتقدم در تمامی موضوعات اجتماعی، سیاسی، علمی، فرهنگی و صنعتی موزه‌ها می‌توانند بسیار تاثیرگزار باشند و در برخی موارد بسیار گسترده عمل کنند و در برخی موارد با گستردگی کمتر.
به عنوان نمونه در حوزه‌های امنیتی اجتماعی موزه‌ها می‌توانند موثر باشند، در ایجاد هویت ملی و وفاق ملی می‌توانند اثرگزار باشند، در حوزه‌های ایجاد امید و انگیزه در جامعه می‌توانند موثر باشند؛ در ایجاد وحدت ملی که شعار یکی از سال‌ها بود که توسط مقام معظم رهبری انتخاب شد بسیار می‌توانند موثر باشند. در حوزه سیاسی، موزه‌ها شدیداً می‌توانند موثر باشند، در یک دیپلماسی فعال می‌توانند معجزه کنند، در حوزه اقتصادی می‌توانند به نحو پررنگی موثر باشند؛ در حوزه جذب نخبه‌ها و عدم مهاجرت آنها بسیار می‌توانند موثر باشند حال تک‌تک اینها بحث دارند که چگونه می توانند موثر باشند؟
ادامه دارد....
گفت‌وگو از مسعود ملکی
انتهای پیام/
