در سفر ولید معلم به مسکو چه گذشت؟
خبرگزاری تسنیم: آیا استقبال روسیه از تمایل عربستان به بهبود روابط خود با این کشور به‌مفهوم دور شدن این کشور از تنها متحد سنتی خود در ساحل دریای مدیترانه است؟
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ولید معلم وزیر امور خارجه سوریه در سفری به روسیه علاوه بر دیدار با سرگئی لاوروف همتای روسی خود و شرکت در مصاحبه مطبوعاتی مشترک با وی با ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه نیز در کاخ کرملین دیدار کرد و از قول وی برای ارائه کمکهای نظامی، سیاسی و اقتصادی جدید به سوریه خبر داد.
این سفر پس از آن صورت گرفت که محمد بن سلمان وزیر دفاع و جانشین ولیعهد عربستان در سفری غیرمنتظره به روسیه با ولادیمیر پوتین در حاشیه نشست اقتصادی سن‌پترزبورگ دیدار کرد و منابع رسانه‌ای از امضای قراردادهایی به‌ارزش 12 میلیارد دلار در زمینه‌های مختلف از جمله احداث 16 راکتور هسته‌ای به‌دست متخصصان روسی در عربستان خبر دادند و متعاقب آن رسانه‌های سعودی با به راه انداختن جنگ روانی سعی کردند چنین وانمود کنند که روسیه در رویکرد حمایتگرانه گذشته خود از سوریه تجدید نظر کرده است.
از دیگر مسائلی که به این سفر اهمیت می‌دهد تحولاتی است که به‌تازگی در جبهه شمالی و جنوبی سوریه روی داده است. در جبهه جنوبی نشانه‌هایی از تلاش‌های رژیم صهیونیستی برای ایجاد کمربند امنیتی در جولان مشاهده شده است و اگرچه هوشیاری دروزی‌های استان سویدا در برابر اشک تمساح این رژیم برای دروزی‌های سوریه تاکنون مانع از این شده است که این رژیم بتواند به هدف خود در این زمینه نائل آید اما ادامه درگیری‌های شدید در این منطقه و اعلام حمایت آشکار پادشاه اردن در تسلیح عشایر استان درعا واقع در جوار استان سویدا که نمی‌تواند بدون کمک آمریکا صورت گرفته باشد (و ولید معلم نیز در مصاحبه مطبوعاتی خود با سرگئی لاوروف با اشاره به تسلیح 2100 نفر از شبه‌نظامیان درعا به انواع سلاح‌های فوق‌پیشرفته از آن به دوگانگی برخورد آمریکا تعبیر کرد) از این واقعیت حکایت دارد که سوریه به پشتیبانی‌های جدی از سوی متحدان خود از جمله روسیه نیاز دارد.
در جبهه شمالی نیز هرچند داعش با شکست‌های جدید مواجه شده اما آنچه در این میان قابل تأمل بوده که این شکست‌ها با پیشروی‌هایی از سوی کردهای سوریه همراه بوده که از حمایت و پشتیبانی هوایی آمریکا برخوردار بودند. از طرف دیگر گسترش دامنه حملات تروریستی داعش به سایر کشورهای منطقه از جمله کویت و تونس بار دیگر بحث استفاده کردن یا نکردن از سوریه در ائتلاف مبارزه با داعش را به میان کشیده است که به‌نوعی بر گفتگوهای ولید معلم و مقامات روسی نیز سایه افکنده بود. حال سؤال این است که با توجه به عوامل و شرایطی محیطی تأثیر گذار بر این سفر چه نتایجی می‌توان از آن در ارتباط با بحران سوریه انتظار داشت و محتوای گفتگوهای طرفین در مسکو چه‌چیزی را نشان می‌دهد؟
آنچه از شکل و محتوای گفتگوهای ولید معلم با لاوروف و پوتین قابل استنباط است
به نظر می‌رسد ولادیمیر پوتین با پذیرش ولید معلم در کاخ کرملین (در حالی که دیدار پوتین با محمد بن سلمان در حاشیه نشست اقتصادی سن‌پترزبورگ صورت گرفته بود) و قول اعطای کمکهای متنوع به سوریه و سرگئی لاوروف با برگزاری مصاحبه مطبوعاتی مشترک با ولید معلم کوشیده‌اند این پیام را به مسئولان این کشور و حتی دشمنان آن ارسال کنند که هیچ تغییری در مواضع روسیه در حمایت از دولت و نظام سیاسی سوریه ایجاد نشده است و استقبال از تمایل عربستان برای انعقاد قراردادهای اقتصادی، نظامی و هسته‌ای با این کشور به هیچ وجه به‌منزله دست برداشتن از حمایت تنها متحد خود در ساحل دریای مدیترانه نیست.
بر همین اساس از اظهارات مسئولان بلندپایه روسیه این نکته نیز قابل درک و استنباط است که حمایت آنها از گفتگوهای سوری ــ سوری بر اساس توافق ژنو به هیچ وجه به‌منزله کنار رفتن بشار اسد از قدرت نیست بلکه این گفتگوها باید بر اساس مواضع و رویکرد دولت سوریه تنها با حضور مخالفان غیرمسلح و طالب اصلاحات برگزار شود و در آن تروریست‌ها هیچ نقش و جایگاهی نخواهند داشت.
شاید بتوان گفت تنها تفاوت دیدگاهی که در اظهارات ولید معلم و مسئولان روسی دیده می‌شود به همکاری با کشورهای مثل ترکیه، عربستان و اردن در مبارزه با تروریسم مربوط می‌شود و در حالی که مسئولان روسی در این زمینه خوش‌بین به نظر می‌رسند اما ولید معلم در اظهاراتی به‌ظاهر کنایه آمیز آن را به معجزه تشبیه کرد و گفت: "من با توجه کامل به سخنان ولادیمیر پوتین درباره اوضاع سوریه و لزوم تشکیل ائتلاف منطقه‌ای و بین المللی به‌منظور مبارزه با تروریسم گوش کردم. من می‌دانم پوتین مردی معجزه آفرین است همان‌طور که در روسیه معجزه کرد، اما متحد شدن با ترکیه، عربستان سعودی، قطر و آمریکا به‌منظور مبارزه با تروریسم به معجزه بسیار بزرگی نیاز دارد. چگونه کشورهایی که در توطئه چینی علیه سوریه دست داشتند و تروریسم را تشویق کردند و از آن حمایت مالی و تسلیحاتی داشتند و در ریختن خون ملت سوریه دست دارند، می‌توانند به متحدی برای مبارزه با تروریسم تبدیل شوند؟".
البته هنوز معلوم نیست که خوشبینی روسیه به تشکیل ائتلاف مبارزه با تروریسم با حضور کشورهایی که در چهار سال گذشته از هیچ تلاشی برای براندازی دولت سوریه دریغ نکرده‌اند، بر چه‌مبنایی صورت گرفته است و چه شواهدی در این زمینه وجود دارد اما در هر صورت اگر واقعاً نشانه‌های جدی در این زمینه وجود داشته باشد می‌تواند تحولی مهم باشد. از این دید بدبینی ولید معلم نیز به‌مفهوم رد تشکیل یک چنین ائتلافی نیست بلکه از نبود نشانه و تضمین برای تغییر رویکرد این کشورها ناشی می‌شود.
در مجموع استقبال گرم مسئولان روسیه از سفر ولید معلم وزیر امور خارجه سوریه در مسکو نشان داد که استقبال روسیه از تمایل عربستان به بهبود روابط خود با این کشور به‌مفهوم دور شدن این کشور از تنها متحد سنتی خود در ساحل دریای مدیترانه نیست چرا که این عربستان بود که بعد از شکست در تطمیع روسیه از این کشور دوری جست و حتی بعد از دیدار بی‌نتیجه بندر بن سلطان مسئول سابق سازمان اطلاعات و امنیت عربستان از مسکو در زمان ملک عبدالله روابط دو کشور دچار تنش شد اما اکنون که عربستان در خصوص حل بحران یمن به کمک روسیه نیاز پیدا کرده و عین حال احتمال توافق میان ایران و گروه 1+5 را می‌دهد لذا به‌سمت بهبود رابطه با روسیه تمایل پیدا کرده است.
از طرف دیگر به نظر می‌رسد بخش دیگری از خوشبینی روسیه از شکست حزب حاکم عدالت و توسعه در انتخابات ترکیه ناشی می‌شود که مانع از این شده است که این کشور همچون گذشته بتواند به رویکرد براندازی خود در سوریه ادامه دهد. بااین‌حال از آنجا که اهداف رژیم صهیونیستی در جبهه جنوبی برای دخالت علنی در جنگ در جهت تشکیل کمربند امنیتی مورد نظر خود آشکار شده و اردن نیز از تسلیح عشایر درعا خبر داده است لذا در چنین شرایطی لزوم ارائه فوری کمکهای وعده داده شده روسیه به سوریه ضروری ارزیابی می‌شود.
انتهای پیام/ر*1
