درست عمل نکنیم وضع اقتصاد بدتر از دوران تحریم میشود
خبرگزاری تسنیم: مشاور اقتصادی رئیسجمهور با اشاره به لغو تحریمها پس از توافق هستهای گفت: اگر با شرایط جدید در قالب سیاست و اقتصاد سنتی برخورد کنیم در آینده با بحرانهای بزرگ مواجه میشویم که میتواند ما را دچار شرایطی خطرناکتر از دوران تحریم کند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، مسعود نیلی در دانشکده فنی دانشگاه تهران حضور یافت و در مورد وضعیت کنونی و افق اقتصاد ایران در دوران پس از توافق هستهای در شرایط رفع تحریم سخن گفت. مشاور ارشد رئیسجمهور در این سخنان علاوه بر برشمردن مشکلات مزمن اقتصاد ایران، بر ضرورت ایجاد وفاق در سطح سیاستگذاری و مدیریت انتظارات در سطح اجتماعی و عمومی کشور تأکید و عنوان کرد برای استفاده بهینه از بزنگاه تاریخی رویداده در کشور لازم است با اصلاح ساختاری اقتصاد به انتخاب سیاست درونزا و برونگرا دست زد، انتخابی که اگرچه در ابتدای راه نیازمند تلاش مضاعف مسئولان و بردباری از سوی عموم جامعه است اما میتواند به رونق و بهبود مستمر و رشد اقتصادی پایدار برای حل مشکلات اساسی کشور از جمله اشتغال منجر شود.
مسعود نیلی در ابتدای سخنان خود با ابراز امیدواری نسبت به تداوم روند اجرایی شدن توافق هستهای ایران و کشورهای 1+5 گفت: «براساس خوشبینانهترین سناریو، برابر آنچه توافق شده اگر روند اجرایی تعهدات بدون ایجاد هرگونه خللی به پیش رود، ما در فصل پایانی سال جاری شاهد لغو تمامی تحریمهای اقتصادی زیر چهار سرفصل تجارت، تکنولوژی، مالی و انرژی خواهیم بود. در این صورت، با نگاه خوشبینانه، سال 1395 را بدون وجود هرگونه تحریم اقتصادی آغاز خواهیم کرد. لذا میتوان امیدواربود که نتایج عملی لغو تحریمها در سال آینده اقتصاد ایران خود را نشان دهد.» وی آثار مـورد انتظار توافق را در دو مقطع سال 1394 و سالهای بعد از آن بهشرح خلاصه ذیل، طبقهبندی کرد.
سال 94 سختترین سال مالی کشور است
مشاور ارشد اقتصادی رئیسجمهور با نام بردن از سال 1394 بهعنوان سختترین سال مالی و بودجهای دولت، استمرار کاهش تورم و حفظ دستاورد نرخ مثبت رشد اقتصادی را دو چالش اصلی سال 1394 خواند و گفت: «آنچه در حال حاضر بهعنوان تهدید اصلی برای تداوم روند کاهشی نرخ تورم محسوب میشود، بدهی بانکها به بانک مرکزی است. بانکهای کشور در شرایط نامساعدی به سر میبرند و تراز مالی آنها با مشکل مواجه است که باعث افزایش اضافه برداشت بانکها از بانک مرکزی شده است. همچنین بخش واقعی اقتصاد در طرف عرضه با تنگنای مالی و در طرف تقاضا با کمبود تقاضای مؤثر مواجه است».
رئیس مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامهریزی، خوشبینی ایجاد شده در جامعه را مثبت ارزیابی کرد و افزود: «شاید بتوان این فرضیه را مطرح کرد که احتمالاً در پی حصول نتیجه در مذاکرات هستهای، مردم دید مثبتی نسبت به آینده اقتصاد پیدا کردهاند. این عامل البته با دیگر شاخصها نیز قابل اندازهگیری است و نشان میدهد که این خوشبینی احتمالاً تحرکی مثبت در سمت تقاضا ایجاد خواهد کرد؛ بهعلاوه این که به کاهش انتظارات تورمی میانجامد که برای حفظ روند کاهشی تورم به کمک بانک مرکزی خواهد آمد. همانطور که کاهش انتظارات تورمی بعد از انتخابات سال 1392 به کاهش نرخ تورم در آن سال بهطور قابلتوجهی یاری رساند.» بر اساس توضیحات ارائه شده، بهبود شرایط اقتصاد در سال جاری، تحت تأثیر توافق، کاملاً غیرمستقیم خواهد بود.
معضلات کنونی اقتصاد ایران چه هستند؟
مسعود نیلی با اشاره به این که اثرات عملی رفع تحریمها در سال 1395 نمود پیدا میکند، تأکید کرد که باید از شرایط ایجاد شده برای رفع مشکلات ساختاری اقتصاد استفاده کرد. او مشکلات کنونی اقتصاد ایران را در زیر سه سرفصل عمده مشکلات ساختاری بلندمدت، مشکلات مربوط به سیاستگذاری در دوره وفور درآمدهای نفتی و مشکلات مربوط به دوره تحریم طبقهبندی کرد. او توضیح داد که این مشکلات بهطور زنجیروار به هم وابستهاند و مشکلات ساختاری اقتصاد تحت تأثیر دو عامل دیگر ابعاد بزرگتری پیدا کردهاند. مشاور اقتصادی رئیسجمهور گفت: «اقتصاد ما قبل از دوره اخیر سیاستگذاری در کشور هم با مشکلاتی مزمن مواجه بوده است. این مشکلات در دوره وفور درآمدهای نفتی ابعاد بزرگتر و تنوع بیشتر پیدا کرد و بهدنبال آن، در دوره تحریم هم مسائل تشدید شد. مشکلات ساختاری بلندمدت در سه دهه گذشته باعث شده ما نتوانیم رکوردهای خوبی به جا بگذاریم، برای مثال رشد اقتصادی ما بهطور متوسط حدود 3.3 درصد بوده است که نرخ رشد خوبی محسوب نمیشود».
او مشکلات ساختاری اقتصاد را ذیل هفت سرفصل طبقهبندی کرد و با تشریح موارد مرتبط با هریک از آنها توضیح داد که چگونه سیاستهای دوره وفور درآمدهای نفتی و متعاقب آن، اعمال تحریمهای ظالمانه، این مشکلات را تحت تأثیر قرار داده است. وی بهعنوان یک نمونه به ضعف سیستم اداری و حاکمیت قانون اشاره کرد و توضیح داد که ایفای نقش توزیع رانت در مقیاس بزرگ توسط دولت در دوره وفور، منجر به بروز فساد مالی شده و بهدنبال آن، در دوره تحریم همین مجموعه مسایل باعث شکلگیری یک اقتصاد غیررسمی و غیرشفاف تحت عنوان دور زدن تحریم شده است که اثر آن روی ضعیفتر شدن نظام اداری کشور بازگشت کرده است».
اقتصاد ایران در معرض یک انتخاب
مشاور ارشد اقتصادی رئیسجمهور در ادامه نشست با بیان این سؤال "توافق هستهای چگونه میتواند موانع توسعه اقتصادی ما را رفع کند؟" گفت: «اگر این توافق را صرفاً بهعنوان کانالی برای تزریق منابع ارزی به اقتصاد ببینیم با توجه به مشکلات ساختاری و مواردی که ذکر شد، در ساختار غلط موجود، تنها دستاورد ما هزینهکرد غلط و با بهرهوری پایین و یک دوره بهبود کوتاهمدت خواهد بود.» او با بیان این که اقتصاد ایران در معرض یک انتخاب مهم قرار دارد، افزود: «این انتخاب تنها در اختیار دولت نیست و جامعه باید به این انتخاب دست بزند».
این اقتصاددان گزینههای کنونی در مقابل اقتصاد ایران را انتخاب گزینه «اقتصاد برونزا و درونگرا» یا «اقتصاد درونزا و برونگرا» ذکر کرد و گفت: «گزینه اول یعنی این که اقتصاد در شرایط پس از تحریم با محوریت صادرات نفت و واردات ناشی از آن باشد. سرمایهگذاری خارجی با محوریت شرکتهای دولتی و شبهدولتی برای بازار داخلی است و ورود منابع خارجی بهشرط تضمین بانک مرکزی محقق خواهد شد.» نیلی در مورد گزینه دوم توضیح داد: «گزینه دومی که پیش روی ماست اقتصاد درونزا و برونگرا است که توسعه تجارت را با محوریت صادرات صنعتی و توسعه گردشگری میبیند. سرمایهگذاری خارجی با محوریت بخش خصوصی برای توسعه صادرات و تأمین مالی خارجی هم با محوریت بخش خصوصی برای رونق تولید و توسعه کسبوکار است».
رئیس موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامهریزی گزینه اول را همان راه و مسیری خواند که در سالهای گذشته تجربه شده است، او گفت: «در کشور ما سیاستگذار همواره به این سمت سوق داده میشود که بهسراغ گزینه اول برود، یعنی نفت صادر و کالا وارد کند تا بهاصطلاح بهبود وضعیت مردم ملموس شود. در حالی که این کار گرهی از مشکل اصلی ما یعنی اشتغال باز نمیکند».
توافق بهمثابه بزنگاه
مسعود نیلی در پایان این نشست گفت: «یک اقتصاددان برجسته بهنام «دارون عجاوغلو» که در دانشگاه امآیتی اقتصاد سیاسی توسعه تدریس میکند در کتاب «چرا کشورها شکست میخورند» چهار عامل برای خوشبختی یا بدبختی ملتها عنوان میکند که شامل نهادهای یک کشور، فرهنگ، جغرافیا و شانس است. منظور از شانس یک اتفاق یا رویداد است که بهعنوان بزنگاه تاریخی از آن یاد میکند و میگوید هر کشوری در تاریخ خود با معدود بزنگاههای تاریخی مواجه میشود که میتواند از آن برای جهش رشد و توسعه یا نزول و سقوط استفاده کند».
وی افزود: «بهعنوان مثال به کشورهای آسیای جنوب شرقی میتوان اشاره کرد که از تهدید کمونیسم در آسیا بهعنوان یک بزنگاه استفاده کردند و از آمریکا امتیازات فراوانی گرفتند که سرآغاز روند توسعه در این کشورها در دستیابی به بازارهای بیرونی بود».
مشاور ارشد رئیس جمهور معتقد است: ما در تاریخ کشورمان چند بار با بزنگاههای تاریخی مواجه بودیم که آن را پس زده و استفادهای نبردهایم. اگر با شرایط جدید هم در قالب همان سیاست و اقتصاد سنتی برخورد کنیم، نتیجهای نمیگیریم و در آینده با بحرانهای بزرگ مواجه میشویم که میتواند ما را دچار شرایطی بدتر و خطرناکتر از دوران تحریم کند.
و اضافه میکند: ما باید سیاستگذار را توجیه کنیم. در عرصه اجتماعی و افکار عمومی هم این بحث تبدیل به گفتمان و مطالبه شود. در غیر این صورت فرمان هدایت اقتصاد ما بهطور سنتی به همان سمتی کشیده میشود که پول نفت را صرف رفاه کوتاهمدت و بحرانهای درازمدت کند.
انتهای پیام/*