محمدزاده: «کمبود ویترین مناسب» مهمترین معضل عرضه کتاب است
خبرگزاری تسنیم: مدیرعامل انتشارات به‌نشر گفت: در حال حاضر برگزاری نمایشگاه تکلیف سازمانی شده اما بزرگترین معضل کشور نبود ویترین مناسب عرضه کتاب است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، کتاب از دیرباز در فرهنگ دینی، اسلامی و ایرانی جایگاه ویژه‌ای داشته است چرا که کتاب به عنوان چراغی روشن برای هدایت افراد بدون هیچ تکلف و آلایشی به ایفای نقش می‌پردازد.
موسسه انتشارات آستان قدس رضوی (به نشر) به‌عنوان یکی از نهادهای متولی چاپ کتاب فعالیت خود را از سال 1365 آغاز کرده است.
انتشارات آستان قدس رضوی به منظور گسترش فرهنگ اصیل اسلامی و ترویج و نشر معارف رضوی و نیز با هدف چاپ و انتشار آثار ارزشمند در موضوعات علوم و معارف اسلامی و قرآنی و علوم بشری را در دستور کار خود قرار داده است. در این راستا، گفت‌وگویی از سوی خبرنگار فرهنگی تسنیم خراسان رضوی با جواد محمدزاده مقدم؛ مدیرعامل انتشارات به نشر صورت گرفته است.
مهمترین محورهای گفت‌وگو خبرنگار تسنیم با مدیرعامل موسسه انتشارات آستان قدس رضوی به شرح زیر است:
- آستان قدس رضوی دارای ناشران تخصصی است.
- چاپ یک میلیون و 756 هزار و 300 عنوان کتاب از سوی انتشارات به نشر در سال گذشته
- حضور انتشارات آستان قدس رضوی در نمایشگاه فرانکفورت
- حمایت لازم از صنعت نشر نشده است؛ در زمینه تولید و توزیع با فقدان نیروی انسانی متخصص روبه رو هستیم.
- موسسه انتشارات آستان قدس رضوی درگیر مسائل نشر است.
- بسیاری از آثار وزین دانشگاهی موسسه به نشر مربوط به دهه 60 است.
مشروح گفت‌وگوی خبرنگار تسنیم خراسان‌رضوی با مدیرعامل به نشر به شرح زیر است:
تسنیم: آقای محمدزاده مقدم، به‌عنوان مقدمه توضیحی در رابطه با تاریخچه فعالیت موسسه انتشارات آستان قدس رضوی بفرمائید.
محمد زاده مقدم: موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی در سال 1365 تاسیس شده که در حال حاضر فعالیت این موسسه صرفا وظیفه چاپ و کارهای چاپخانه را بر عهده داشت اما از سال 1376 بخش نشر این موسسه با عنوان " به نشر" تلفیق شد.
برای موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی پس از شکل گیری دو وظیفه چاپ و انتشار تعریف شد و بعدها شرکتی در تهران با عنوان " به نشر" برای توزیع کتاب ایجاد شد؛ بعدها این شرکت به نشر، بخش نشر را نیز عهده دار شد و بخش چاپ از این موسسه جدا شد به این ترتیب ما یک پیشینه از سال 1365 داریم که سال آینده سی سال از زمان آغاز فعالیت این موسسه می‌گذرد.
مجموعه آثاری که در موسسه چاپ و انتشارات و معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی در دهه 60 و کارهای دهه 70 و 80 در دست پیگیری است در حال حاضر موسسه به نشر میراث دار فعالیت‌های موسسه چاپ وانتشارات آستان قدس رضوی است.
بسیاری از آثار وزین دانشگاهی موسسه به نشر مربوط به دهه 60 با توجه به تعطیلی دانشگاه‌ها بوده و چون ناشر بزرگی همتراز با اساتید وجود نداشته برای انتشار آثار به موسسه به نشر مراجعه کرده بودند و عمدتا در دهه 60 به کارهای دانشگاهی توجه شد.
از سال 76 به بعد جهت‌گیری جدی در راستای تامین نیازهای نشر در بخش عمومی آثار در شرکت به نشر صورت گرفت که در همین رابطه عمده وظایف به نشر تولیداتی در حوزه کودک و نوجوان و تامین نیاز عمومی در حوزه‌های مختلف متناسب با سیاست‌های آستان قدس رضوی مخاطب شد.
آستان قدس رضوی دارای ناشران تخصصی مثل دانشگاه علوم اسلامی رضوی که بیش از یک دهه در حوزه انتشار آثار دانشگاهی فعالیت می کند و همچنین بنیاد پژوهش‌های اسلامی در حوزه متون اسلامی مشغول به فعالیت است.
تسنیم: بیشترین کتاب‌های منتشره از سوی موسسه به نشر در چه حوزه‌هایی است؟
محمد زاده مقدم: بیشترین کتاب‌هایی که از سوی انتشارات به نشر به چاپ می‌رسد با محوریت کودک و نوجوان، آثار زائر، عمومی و دانشگاهی، محصولات فرهنگی و نفایس است که در اختیار زائران و مجاوران بارگاه رضوی قرار می‌گیرد.
تولیدات انتشارات آستان قدس رضوی براساس نیاز مخاطب است و بخشی از تولیدات این انتشارات تامین کتاب ادعیه، قرآن و کتاب‌های دینی است که یکی شاخص ترین فعالیت‌های موسسه به نشر در حوزه بزرگسال تولید انواع قران کریم، کتب ادعیه و تامین نیاز زائر بوده است.
سال گذشته یک میلیون و 756 هزار و 300 عنوان کتاب از سوی انتشارات به نشر به چاپ اول و چاپ مجدد رسیده که از این تعداد 287 هزار عنوان کتاب چاپ اول و یک میلیون و 469 هزار و 300 کتاب، چاپ مجدد بوده است.
سال گذشته 452 هزار تیراژ اثر چاپ اول و مجدد در حوزه کودک و نوجوان داشته‌ایم همچنین در حوزه تولید آثار زائر یک میلیون و 185 هزار و 300 تیراژ و درحوزه کتاب‌های دانشگاهی و عمومی 119 هزار تیراژ چاپ اول و مجدد از سوی انتشارات آستان قدس رضوی داشته‌ایم.
قرآن‌های تولید شده انتشارات به نشر دارای تنوع در قطع، خط، ترجمه، تعداد سطر است که این تنوع در 6 نوع خط و تعداد سطرهای 9 تا 15 سطری، 5 قطع، 6 نوع ترجمه است.
از سال 1379 تا امسال 25 عنوان قرآن در تیراژی افزون بر یک میلیون و 600 هزار نسخه تولید شده است که همه قرآن‌ها و ادعیه‌های موجود در حرم مطهر رضوی و مجموعه‌های وابسته به آستان قدس رضوی، از سوی انتشارات به‌نشر تامین می‌شود.
تسنیم: چه تعداد فروشگاه انتشارات آستان قدس در خراسان رضوی، کشور و مشهد فعالیت می‌کند؟
محمد زاده مقدم: در حال حاضر 12 فروشگاه در مناطق مختلف سطح شهر مشهد به ویژه در مداخل ورودی حرم رضوی و سه فروشگاه در شهرستان‌های نیشابور، درگز و تربت حیدریه فعال است.
یک فروشگاه در تهران و یک فروشگاه در گرگان فعال است که به‌صورت میانگین در هر فروشگاه انتشارات به‌نشر 2 تا 6 هزار محصول از محصولات این انتشارات موجود است که سعی شده تا بهترین آثار در فروشگاه‌های فعال سطح استان، مشهد وجود داشته باشد.
تسنیم:حضور به نشر در نمایشگاه‌ها بین الملی و داخلی چگونه بوده و مهمترین موفقیت حاصل از حضور این انتشارات در نمایشگاه‌ها چیست؟
محمد زاده مقدم: همه ناشران به دنبال بهره گیری از ظرفیت نمایشگاه‌های داخلی هستند؛ حضور در نمایشگاه تهران کاملترین حضور این موسسه بوده و در برخی از نمایشگاه‌های استانی حضور داشته‌ایم.
در حوزه بین المللی تنها موسسه‌ای که مجوز حضور در عرصه بین الملل را دارد، موسسه به نشر است که در سال گذشته این موسسه در نمایشگاه فرانکفورت، کوالالامپور و در زمان‌هایی در نمایشگاه‌های کره حضور داشته است اما برای حضور منسجم در نمایشگاه‌های بین المللی با توجه به مشکلاتی که در حوزه نشر وجود دارد، نیازمند برنامه ریزی بیشتری هستیم.
چیزی نزدیک 20 اثر از انتشارات آستان قدس رضوی را موفق شدیم با بهره‌گیری از مراودات بین المللی حاصل از حضور در نمایشگاه‌های بین المللی را رایتش را به کشورهای جنوب شرق آسیا به فروش برسانیم.
تسنیم:لطفا ارزیابی خود را رابطه با برگزاری نمایشگاه کتاب در مشهد بفرمائید؟
محمدزاده مقدم: نمایشگاه فرصت فروش است و به نوعی همین مسئله سم بوده چرا که فروشگاه‌های دائمی را ضعیف کرده است و منجر به صدمه چرخه توزیع کتاب می‌شود که باید به این آفت بیشتر توجه شود و نیازمند بررسی است.
در حال حاضر برگزاری نمایشگاه تکلیف سازمانی شده اما بزرگترین معضل کشور نبود ویترین مناسب عرضه کتاب است.
تسنیم:مهمترین چالش‌های پیش‌روی صنعت نشر چه مسائلی است و ارائه آموزش به نیروهای انسانی تا چه میزان در اولویت فعالیت‌های این انتشارات است؟
محمد زاده مقدم: چالش‌های نشر به عنوان صنعت دارای بحثی جدی است چرا که این صنعت در جامعه ما جایگاه اساسی خود را ندارد و به عنوان کاری سنتی و سینه به سینه مطرح است و نتوانسته چارچوب‌های حرفه‌ای خود را به دست آورد.
متاسفانه در زمینه نشر نبود آمار صحیح، نیروی انسانی، حمایت‌ها و ساختارها، این صنعت را دچار چالش کرده و حمایت لازم از این صنعت نشر متناسب با جایگاه واقعی این صنعت نشده است.
در عین حال این صنعت با تهدیداتی با رشد روز افزون رسانه روبه‌رو است بنابراین باید نیروی انسانی در این زمینه آموزش‌های لازم را متناسب با روز فرا گیرد چرا که صنعت نشر در زمینه نیروی انسانی متخصص به شدت دچار فقدان در زمینه تولید و توزیع هستیم.
عدم توزیع متوازن در بین شهرستان‌ها در مقایسه با تهران در حوزه نشر سبب قوت و ضعف می‌شود با توجه به اینکه خراسان رضوی سومین مرکز حوزه چاپ کتاب از حیث آمار بعد از تهران و قم قرار دارد، این استان قابلیتی قوی‌تر و موثرتر دارد چرا که استان و بویژه مشهد میزبان سالانه 22 میلیون زائر است.
با توجه به حضور میلیون‌ها زائر در مشهد و ظرفیت‌های موجود جایگاه سوم خراسان رضوی در حوزه نشر و چاپ، نیازمند بررسی است چرا که این استان می‌تواند جایگاهی بیش از این داشته باشد همچنین در حوزه نشر بین الملل با توجه به حضور 2 میلیون زائر خارجی جایگاه ویژه‌ای به نشر خراسان می‌بخشد که در این زمینه باید برنامه ریزی مناسبی شود.
تسنیم:با توجه به مشکلات موجود در حوزه نشر آیا موسسه انتشارات آستان قدس رضوی درگیر چالش‌ها و مشکلات صنعت نشر شده است؟
محمد زاده مقدم: موسسه انتشارات آستان قدس رضوی نیز درگیر مسائل نشر است، ما در این زمینه آموزش نداده‌ایم که در سال‌های اخیر نیز این موسسه بستر آموزش نیروی انسانی را فراهم کرده است، آموزش زمانی خروجی مناسبی دارد که مهندسی شده باشد.
صنعت نشر ضعیف است و فروشگاهای کتاب در حال تعطیلی است چرا‌که کتاب از سبد خانوار خارج شده و سرمایه گذاری در این زمینه محدود است و این صنعت روز به روز در حال ضعیف شدن است.
تسنیم:به‌نظر شما گسترش ابزارهای تکنولوژی به‌ویژه کتابخوانی در فضای مجازی فرصت است یا تهدید؟
محمد زاده مقدم: لمس کتاب حسی دیگر برای مخاطب دارد اما افزایش ابزار تکنولوژی تهدید برای این نشر نیست بلکه فرصت است، نباید از این فرصت غفلت کرد بلکه باید از فرصت حاصل بیشترین استفاده کرد به شرطی که قوانین کپی رایت به شدت رعایت شود تا ناشر احساس امنیت را در فضای مجازی داشته باشد.
قوانین کپی رایت باید عمیقاً رعایت شود تا اینکه ناشری تمایلی پیدا کند که کتاب خود را به صورت لوح فشرده یا اپلیکیشن‌های موبایل تبدیل کند و در اختیار مخاطب قرار دهد در حال حاضر بزرگترین بیماری که در جامعه داریم، احقاق حق مخاطبان است که احساس می‌کنند، می‌توانند از منابع دیگران استفاده و یا کپی کنند. بزرگترین صدمه و مانع در حوزه توسعه فناوری‌های جدید عدم توجه به اجرای قانون کپی رایت است.
تسنیم:وضعیت خراسان رضوی و انتشارات آستان قدس رضوی در استفاده از ماشین‌‌آلات نوین چاپ به چه صورت است؟
محمد زاده مقدم: خوشبختانه خراسان‌رضوی در بهره‌گیری از ابزار تکنولوژی بهره‌گیری مناسبی داشته است، همچنین موسسه انتشارات آستان قدس از تجهیزات کاملاً به‌روز در تولید قرآن و آثار دیگر استفاده می‌کنند، اما نکته‌ای که دراین رابطه وجود دارد عدم دانش بهره‌گیری از ابزار آلات تکنولوژی است.
حوزه نشر نیازمند برنامه‌ریزی کلان‌تر و راهبردهای اساسی است، باید از برنامه‌ریزی‌های تجربی دست برداشت و متناسب با نیاز روز پیش‌رفت. همچنین چالش محتوایی از مهمترین چالش‌های پیش‌روی نشر است.
گفت‌وگو از تارا خمینه
انتهای پیام/ آ
