بازگشت پذیری به ۲۰درصد با تعویض یک کپسول

به گزارش گروه "رسانه‌ها" خبرگزاری تسنیم، اگر امروز در هر جای دنیا از کسی که پرونده هسته‌ای ایران را پیگیری می‌کند بخواهند نام 2 مرکز مهم هسته‌ای در ایران را بگوید، یقینا نطنز و فردو گزینه‌های اصلی او خواهند بود. سایت‌های غنی‌سازی نطنز و فردو امروز قلب صنعت هسته‌ای کشورمان هستند. آن‌جا که توانستیم بزرگ‌ترین خط قرمز انحصاری غربی‌ها را با علم و تکنولوژی دانشمندان ایرانی بشکنیم و نشان دهیم که ما می‌توانیم. از سال 1385 و با ورود کشورمان به مرحله غنی‌سازی پایلوت، روز بیستم فروردین ماه هر سال به نام روز ملی فن‌آوری هسته‌ای نامگذاری شده است اما بد نیست بدانید که این اتفاق بزرگ تاریخی در سایت غنی‌سازی نطنز صورت گرفته و در واقع این افتخار تا ابد به نام نطنز ثبت شده است. در ادامه بازدیدهای روزنامه خراسان از مراکز هسته‌ای ایران عزیز، فرصت و افتخار دست داد تا از این 2 مرکز مهم در چرخه سوخت نیز بازدید داشته و با مدیرعامل این 2 سایت غنی‌سازی کشورمان برای اولین بار در عرصه رسانه‌ای مصاحبه داشته باشیم برای همین منظور و در ابتدای ورود به سایت، به دفتر مدیر مجتمع رفتیم و ایشان نیز با رویی‌گشاده پذیرای مصاحبه‌کننده و سوالاتش شدند.

برای شروع بفرمایید چه عاملی باعث شد تا ما به سمت ایجاد یک سایت غنی‌سازی در نطنز برویم؟

به طور کلی یکی از بخش‌های چرخه سوخت هسته‌ای، غنی‌سازی است. غنی‌سازی بخش کوچکی از چرخه بزرگ سوخت است اما به خاطر تکنیکال بودن و ویژگی‌های خاصی که دارد بسیار معروف و حساس است. ما در این تکنولوژی خلا و دور بالا را در حد پیشرفته داریم همچنین تفاوت‌هایی که از نظر سطح تکنولوژی در این‌جا مشاهده می‌شود باعث خاص شدن و اعمال تحریم‌های متعدد شده که ما الحمدا... همه را پشت سر گذاشته و الان در یک جای خوبی هستیم.

چطور شد که ما به این مرحله رسیدیم که خودمان ماشین سانتریفیوژ تولید کنیم ودر این مسیر با چه مشکلاتی روبه‌رو بودیم؟

روال منطقی بومی‌سازی تکنولوژی به همین شکل است. شما در ابتدا با یک مرحله‌ای از اقتباس شروع و بعد بومی‌سازی را آغاز می‌کنید. آنچه در این‌جا اتفاق افتاد این بود که نمونه‌های اول ماشین‌های سانتریفیوژ از خارج کشور و به صورت قطعه وارد شد. شما وقتی می‌خواهید صنعتی را گسترش دهید یا باید همیشه وابسته باشید یا این‌که بومی‌سازی کنید و سیاست ما در تمامی عرصه‌ها بومی‌سازی است چون مسیر و مرحله ورود اولیه مسیر راحتی نبوده پیش فرض این شد که این‌ها به عنوان نمونه وارد و سپس تکنولوژی تکمیل و بومی‌سازی صورت گیرد. ما نسل‌های بعدی ماشین را هم در برنامه داشتیم که در حال انجام شدن است و در مراحلی از تولید نیز بسر می‌برد. مسیر بومی‌سازی با فرض داشتن یک‌سری نمونه‌های اولیه، مطالعه، تحقیق و طراحی پایه‌ای ماشین‌ها توسط پرسنل خودمان و بدون کمک گرفتن از کشورهای خارجی انجام شده است و شما در ماشین‌های جدید طراحی شده هیچ رد پایی از قرارداد انتقال تکنولوژی، بازدید خارجی و خرید رسمی مشاهده نمی‌کنید. در نمونه‌های اولیه هر چه که لازم بوده پرسنل خودشان تشخیص داده و شناسایی کردند و از طرق مختلف نیز تهیه نمودند. این روند در نمونه‌های بعدی هم ادامه داشته و این نمونه‌ها یا بومی شده‌اند و یا در حال بومی شدن هستند.

همین‌طور که ماشین‌های سانتریفیوژ بومی شده، نمونه‌های دیگر نیز بومی شده و مسیر توسعه تکنولوژی ایرانی در تمام جهات در حال انجام و تکمیل است. آن چیزی که شما می‌بینید و در نطنز اتفاق افتاده یک چرخه سوختی است که بر اساس سیاست سازمان بخشی از آن راه‌اندازی شده است و این‌که در تبلیغات اینقدر غنی‌سازی مهم گشته به واسطه حساسیت‌های سیاسی و امنیتی می‌باشد که متوجه این مجموعه است وگرنه این‌جا از نظر فنی همانند سایت هسته‌ای اصفهان بوده و شاید سابقه اصفهان بیشتر هم باشد ولی محدودیت‌های این‌جا از اصفهان بیشتر است و در واقع این‌جا خط قرمز شدیدتری دارد.

تهیه یک سانتریفیوژ به وسیله خودمان به صرفه‌تر است یا این‌که از خارج تهیه شود؟ اصلا بازاری برای عرضه در جهان وجود دارد؟

روس‌ها ماشین‌هایی دارند با تکنولوژی قدیمی، اروپایی‌ها جدیدترهستند و آمریکایی‌ها از ماشین‌های 8 تا 12متری استفاده می‌کنند که این موضوع قیمت و میزان غنا را برای کشورهای مختلف متفاوت می‌کند. ضمن این‌که اصلا جایی برای دیدن ماشین‌های سانتریفیوژ وجود ندارد چه برسد برای خرید و فروش آن‌ها. ما بازرسانی از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشتیم که به اعتراف خودشان ماشین سانتریفیوژ را از نزدیک برای اولین بار در ایران مشاهده کرده اند. در ضمن نمونه‌هایی که ما داریم اصلا نظیرش در دنیا نیست زیرا خودمان طراحی کرده و ساخته‌ایم. حتی بعضی از این بازرسان در گزارشات خود اعتراف می‌کنند که چطور ممکن است قطعه بیلوزی که کامپوزیت است بچرخد؟ و اصولا نباید جواب بدهد.

در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) آمده است که ایران تا 10 سال باید از ماشین‌های سانتریفیوژ نسل اول استفاده کند. لطفا در این زمینه توضیح بفرمایید.

آخرین ماشینی که فعلا از سوی ایران معرفی شده ماشین IR8 می‌باشد. ما نسل‌های مختلفی از ماشین را داریم که هرکدام در حال تست، تکمیل و مرحله‌ای از بلوغ هستند تا زمانی که سازمان برای به کارگیری هر کدام از نسل‌های ماشین تصمیم بگیرد.

برای ماشین IR8 و رسیدن به مرحله صنعتی در این نسل از ماشین در طول این 10 سال، همه چیز بستگی به تلاش ما و برنامه سازمان دارد. ما برنامه‌مان در آینده این است که در نطنز یک میلیون سو غنی‌سازی برای 5 راکتور در بوشهر داشته باشیم البته در حال حاضر IR8 ماشینی است که در سطح مکانیکی به پایداری رسیده و کارهای مکانیکی کامل می‌شود و هنوز گازدهی نشده و آماده گازدهی می‌شود. در واقع هنوز پک آن گازدهی نشده و در نهایت فرصت 10 سال فرصت طلایی است که ما باید تکنولوژی را آماده و شروع کنیم به تکثیر دانش تا به بلوغ برسیم. الان هم در ماشین نسل جدید وضع خوبی داریم. ماشین IR1 از نظر کیفی ماشین خوبی نیست ولی ما را از تحریم بیرون آورده و به جایی رسانده است که در نسل‌های بعدی بتوانیم کار استاندارد و اقتصادی بکنیم. آقای دکتر صالحی چه در دوره قبلی و چه در این دوره سیاست کیفی‌سازی و تثبیت کیفیت را داشتند. اگر مجتمع نطنز با IR1 پر شود تنها یک سوم ظرفیت سوخت بوشهر را می‌توانیم تولید کنیم در حالی که در طرح اولیه قرار نبوده همه مجتمع نطنز با IR1 پر شود و قرار بوده با IR2 تکمیل شود.

اگر طرف مقابل بد عهدی کرد و ما خواستیم دوباره این تعداد را به حالت اول برگردانیم امکانش هست؟ چقدر زمان می‌برد ؟

بله حتما این امکان وجود دارد و ما می‌توانیم البته بین 2/5 تا 3 سال زمان را مطرح کرده‌اند.

در خصوص برگشت‌پذیر بودن فعالیت‌ها مثل تولید 20 درصد در سایت غنی‌سازی فردو چطور، آیا این امکان بازگشت‌پذیری وجود دارد؟

در سال گذشته بارها برای دوستانی که آمدند توضیح دادیم تولید 20 درصد برای ما به راحتی امکان‌پذیر است نهایت کار این است که کپسول نصب شده 0.7 درصد طبیعی را برداریم و یک کپسول دیگر که حاوی مواد 3.5 درصد است را جایش بگذاریم و شیرش را باز کنیم (به همین راحتی). حساسیت روی 20 درصد زیاد است. 20 درصد را در سال 1388 با یک زنجیره شروع کردیم، خوراک را وصل می‌کنیم و محصول و پسمان به ما تحویل می‌دهد. اگر طرف غربی به تعهدات خود عمل نکند ما نیز به راحتی می‌توانیم فعالیت خودمان را به سبک قبل ادامه دهیم.

برخی منتقدان توافقات اخیر هسته‌ای معتقدند که با این توافقات، روحیه پرسنل در خصوص مواردی که در مذاکرات پیش آمده و تبدیل20 درصد به 3/5 درصد، پایین آمده است. نظر شما به عنوان مدیرعامل سایت‌های غنی‌سازی در این زمینه چیست؟

ما همه نوع تفکری در بین پرسنل داریم که البته در بین پرسنل در این خصوص صحبت شده تا انگیزه‌ها کم نشود. در جلسات عمومی و خصوصی این موضوع بیان شده که بحث فنی غنی‌سازی پایدار و با دوام و برگشت‌پذیر می‌باشد و این مباحث پیش آمده فقط جنبه سیاسی دارد نه فنی ولی متاسفانه مسئله‌ای که در روحیه پرسنل تاثیر می‌گذارد التهابات سیاسی و سخنرانی و اظهار نظرهای افراد کم‌اطلاع و سطحی‌نگر در خصوص مباحث هسته‌ای است. من معتقدم فضای کارشناسی و روحیه پرسنل، عادی و خوب است. احساس یاس و ناامیدی وجود ندارد. اراده سازمان، اراده‌ای جدی است و در طول یک سال و نیم گذشته به جای نصب و تولید ماشین‌های جدید به مسائل فرآیندی، اصلاح ساختارها، روابط بین واحدها و کیفیت کار پرداخته شده است.

در طراحی و ساخت سایت‌های غنی‌سازی تا چه میزان از تجربه و مشاوره طرف‌های خارجی یا آژانس استفاده کردید؟

در خصوص کمک‌های خارجی باید گفت که هیچ کمکی از سوی آنان به ما نشده است حتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که موظف بود خدماتی ارایه دهد نیز هیچ‌گونه کمک و راهنمایی به ما نداد.

در خصوص خراب‌کاری صنعتی توضیح دهید به ویژه این‌که این سایت سابقه‌ای هم در این زمینه در مورد ویروس استاکس نت داشته است.

ما در بحث نرم‌افزاری یک سیستم تحت کنترل فاوا داریم که هر نوع رد و بدل اطلاعات را چک و کنترل می‌کند و مرتب در حال چکاپ سیستم است. همچنین سیستم‌های جدید امنیتی در حال استخراج و اجراست. در خصوص بعضی از مسائل مثل نوسانات برق خیلی از مسائل و حساسیت‌ها کاهش یافته است. در خصوص حوزه اطلاعات و استاکس نیز یک سیستم تحت کنترل فاوا داریم که به راحتی چیزی اضافه نمی‌شود.

بعد از ورود استاکس نت به سیستم، تیم کنترلی مشخص و شروع به کار کرد و مقابله و پیشگیری لازم صورت گرفت غیر از این‌که تمامی اجناس ورودی و خروجی اعم از CD، فلش و... توسط حفاظت، کنترل و از ورود آن‌ها به مجموعه جلوگیری می‌شود. نکته مهم این است که با تمام خراب‌کاری‌ها ما توانستیم روی پای خودمان بایستیم. ضمن این‌که در بحث پدافند غیرعامل نیز توانسته‌ایم با همکاری سازمان انرژی اتمی و سازمان پدافند غیرعامل فعالیت‌های خوبی انجام دهیم.

در مورد بحث‌های زیست محیطی، سایت‌های غنی‌سازی ما در نطنز و فردو در چه وضعیتی هستند؟

در خصوص آلودگی‌های احتمالی نیز در مجتمع و یا محیط‌های فرآیندی باید گفت سیستم ما تحت خلا کار می‌کند و اساسا هرگونه نشتی هم صورت پذیرد، گاز به داخل می‌رود و چیزی خارج نمی‌شود. در برخی قسمت‌های خاصی هم که داریم و ممکن است پمپی باز شود یا سیستمی را بخواهند تعمیر کنند؛ آن‌ها هم تحت کنترل هستند. پروسه جمع‌آوری محصول سطح بالاتری دارد اما باز هم تحت کنترل هستند به طور مثال کپسول‌ها کاملا محصور و دربسته است. ما در تعمیرات و نگهداری، ابزارهایی داریم مثل پمپ، شیرآلات و... ماشینی که خراب (کرش) می‌شود دارای آلودگی است و باید شست‌وشو و سپس اجزایش از هم جدا گردد. ما به صورت سیستماتیک پسمان‌هایمان دسته‌بندی می‌شود و سپس به صورت دسته‌بندی تحویل یک شرکتی به نام شرکت پسمانداری می‌گردد تا با مکانیزم خاصی نگهداری شوند که هیچ اثر زیست محیطی برجای نمی‌گذارد. این مسئله در صنایع دیگری مثل پتروشیمی نیز صدق می‌کند یعنی اگر در کار بی‌احتیاطی شود ممکن است خطراتی به دنبال داشته باشد. ما این‌جا راکتوری نداریم و بحث تشعشعات به صورتی که در جامعه بیان می‌شود صحت ندارد و بیشتر جنبه روانی دارد. در مجتمع نطنز نظارت بر مواد هسته‌ای به طور ویژه وجود دارد و جای هیچ‌گونه نگرانی نیست چون استانداردهای لازم اجرا می‌گردد. در شرکت نیز واحد HSE در حوزه پیشگیری فعال می‌باشد و برنامه‌ها را تحت نظر دارد. غیر از این‌ها قسمت نظام ایمنی هسته‌ای کشور و همچنین سازمان محیط زیست نیز بر فعالیت‌های مجتمع نظارت دارند. البته مجتمع‌های نطنز و فردو نسبت به سایت اصفهان بسیار تمیزتر و پاک‌تر هستند چون این‌جا یک کپسول دربسته حاوی UF6 طبیعی می‌آید و یک کپسول دربسته حاوی UF6 غنی شده می‌رود فقط به یک شیر وصل بوده و مواد داخل یا خارج این کپسول‌ها می‌گردد چون کپسول‌ها تحت فشار هستند اگر اتفاقی نیز بیفتد مکش دارد و از داخل آن چیزی بیرون نمی‌آید در صورت خروج نیز، گاز UF6 با H2O ترکیب شده به شکل دود سفید رنگی (HF) متصاعد می‌شود که گاز آن اگر استنشاق شود خطرناک است ولی اگر رقیق شده و با هوا ترکیب شود هیچ گونه خطری ندارد.

در واقع صنعت هسته‌ای جزو تمیزترین صنایع دنیاست فقط اگر سانحه‌ای رخ دهد فجیع است که تا به حال نیز بیشتر در نیروگاه‌ها به وجود آمده است نه در مراکز غنی‌سازی. ما صنعت غنی‌سازی را از نظر ایمنی مثل صنعت پتروشیمی و پالایشگاهی نگاه می‌کنیم که استانداردهای سخت‌گیرانه‌تری دارد.

در خصوص نحوه بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و نحوه این بازرسی‌ها کمی توضیح دهید.

در خصوص بازرسی‌های آژانس نیز باید گفت از توافق ژنو (دی‌ماه 92) به این طرف و در صورت اجرا شدن توافق بر جام، به بازرسی‌های پیشین آژانس دسترسی‌های روزانه نیز اضافه شده است و دوربین‌های آژانس هم به صورت آف‌لاین فعال می‌باشند. نحوه بازرسی‌ها هم این‌گونه است که بازرسان در موقع ورود باید تمامی وسایل شخصی خود را تحویل داده و با لباس‌های مخصوص که مجتمع به آن‌ها می‌دهند به مکان‌های مورد بازرسی ورود کنند. ضمن این‌که از ابتدای بازرسی تمامی حرکات و صحبت‌های آن‌ها توسط عوامل حفاظت و مجتمع فیلم‌برداری و مستندسازی می‌شود. بررسی دوربین‌های آف‌لاین نظارتی آژانس نیز بدین صورت است که در سابق حافظه دوربین‌ها در دوره‌های مختلف از دوربین خارج شده و مورد بازبینی قرار گرفته و مموری جدید در دوربین جاسازی می‌شد اما در حال حاضر مموری‌های جدید به صورت پلمپ شده در اختیار کارشناسان حفاظت است. حفاظت مجتمع پس از خارج کردن مموری درون دوربین، پلمب مموری جدید را باز کرده و به بازرسان می‌دهد تا در دوربین قرار دهند و مموری قبلی که حاوی عکس است را برای بررسی در اتاق بازرسین تحویل آن‌ها می‌دهد و آن‌ها در اتاقشان حافظه دوربین‌ها را زیر نظر حفاظت بررسی می‌کنند. دوربین‌های آبی رنگ نظارتی آژانس نیز هر جا که مخازن جابه‌جا می‌شوند مثل گالری‌ها، اتوکلاو، کندانسور، ورودی و خروجی سالن غنی‌سازی و... قرار دارند و همه ورود و خروج مواد را کنترل می‌کنند. در بحث اندازه‌گیری مواد هسته‌ای نیز باید گفت که به صورت دوره‌ای موجودی مواد رادیواکتیو و مقدار مواد ورودی و خروجی ما باید حسابرسی شود. بازرسان نیز از ابتدای ورود تحویل تیم مخصوص همراهی بازرسان (مدیریت پادمان و حفاظت) و در طول برنامه نیز توسط این تیم همراهی می‌شوند و هیچ‌گونه ارتباط‌گیری با مسئولان و کارشناسان ما ندارند. اگر ارتباطی هم قرار باشد صورت گیرد با هماهنگی صورت می‌پذیرد. ضمن این‌که پرسنل واحدهای مختلف نیز توجیه شده‌اند و از ارایه اطلاعات خودداری می‌نمایند.

آیا شما هم در لیست افرادی که آژانس خواهان مصاحبه با آن‌هاست، قرار دارید ؟

نمی‌دانم اما تا این لحظه مطلبی به ما اعلام نشده است.

از این‌که در این پست و مسئولیت هستید چه احساسی دارید؟ بالاخره شما مسئولیت 2 سایت غنی‌سازی در ایران را بر عهده دارید که هم معروف‌ترین تاسیسات ما در جهان هستند و هم دعوای اصلی در بود و نبود یا میزان فعالیت آن‌هاست.

ما و اکثریت مدیران سعی می‌کنیم شغل و پست خود را از اقوام، دوستان و... مخفی نگه داریم تا افراد کمی از هویت اصلی ما آگاه شوند. با عنایت به اعتقادی که به ولایت داریم وظیفه خود می‌دانیم که در این سنگر به اسلام و انقلاب و مردم خدمت نماییم و این باری است که در این حوزه به عهده ما گذاشته شده است و باید آن را به مقصد برسانیم.

در مورد نتیجه مذاکرات هسته‌ای چه نظری دارید چون توافق نهایی در صورت اجرا شدن می‌تواند در کار شما محدودیت‌هایی را ایجاد نماید؟

به نظر من چه به نتیجه برسیم و چه نرسیم ما در مذاکرات برد کرده‌ایم چون ایران توانسته است به مرحله خوبی از این صنعت برسد به اضافه این‌که باید سعی کنیم زمان فعلی را خوب مدیریت کرده و از فرصت‌های پیش آمده به نحو احسن استفاده کنیم ولی به طور کلی اگر بتوانیم تحریم‌ها را لغو و در زمینه مذاکرات نیز به توافق عادلانه و شرافتمندانه‌ای برسیم خوب است.

منبع: ویژه نامه شاهکار ایرانی/روزنامه خراسان

انتهای پیام/