به گزارش خبرنگار گروه "رسانههای دیگر" خبرگزاری تسنیم، بیش از یکمیلیون هکتار از رویشگاههای بلوط به پدیده خشکیدگی مبتلا شدهاست، چرای بیرویه دام سالانه 600 هزار هکتار از جنگل را نابود میکند، قاچاقچیان چوب ارههایشان را بیشتر از قبل تیز کردهاند، جنگلنشینان برای تامین نیازهایشان به جان جنگل افتادهاند و در مجلس و سازمانهای مربوط هم هیچ کس آنطور که باید و شاید به فکر محیطزیست و جنگل نیست.
سراغ علی اوسط منتظری، معاون مناطق مرطوب و نیمه مرطوب سازمان جنگل ها رفتیم و از او درباره وضع جنگل های کشور پرسیدیم.
*وسعت واقعی جنگل های کشورمان چقدر است؟ چون سازمان ملل آمار خودش را دارد و سازمان جنگل ها هم آمار دیگری ارائه می دهد.
بر اساس آخرین نقشه های پوششی سازمان جنگل ها، مساحت جنگل های کشور 14.3 میلیون هکتار برآورد شده است، براساس تعریفی که در سازمان جنگل ها برای جنگل وجود دارد، جنگل یعنی عرصه ای که حداقل نیم هکتار وسعت داشته و با تاج پوشش درختی حداقل پنج درصد پوشیده شده باشد، با توجه به این تعریف ما 14.3 میلیون هکتار جنگل داریم، ولی بر اساس تعریف سازمان فائو، جنگل با حداقل تاج پوشش 10 درصد تعریف شده است، این اختلاف تعریف سبب شده آمار سازمان جنگل ها با فائو متفاوت باشد. با تعریف فائو ما نزدیک به 12 میلیون هکتار جنگل داریم، البته پروژه ارزیابی مناطق جنگلی که فائو هر پنج سال یکبار انجام می دهد برای 2015 منتشر می شود و می توان آمار جدید را دراختیار داشت.
*چرا تعریف سازمان جنگل ها با تعریف فائو از جنگل متفاوت است؟
در واقع تعریفی که سازمان فائو از جنگل دارد، برای کشورهایی است که جنگل هایی انبوه و با وسعت زیاد دارند، مانند برخی کشورهای اروپایی و آفریقایی، ولی ایران و حدود 70 کشور دیگر جزو کشورهایی با پوشش جنگلی کم هستند و اگر تعریف فائو را برای این کشورها در نظر بگیریم، تقریبا می توان گفت خیلی از کشورها فاقد جنگل شمرده می شود. از طرفی چون در کشورمان یک درخت هم برایمان مهم است، این تعریف را در نظر می گیریم.
*یکی از راهکارها برای حفاظت از جنگل، طرح تنفس 10 ساله جنگل ها بود. سرنوشت این طرح به کجا رسید؟
مدتی است بحث طرح تنفس مطرح شده است، طبق این طرح برای مدت 10 سال هرگونه بهره برداری چوب از جنگل های شمال متوقف شده و درختی قطع نخواهد شد. اگر در 10 سال اخیر، حجم چوبی را که از جنگل ها برداشت می شد، برآورد کنیم، می توان گفت 1.5 تا دو میلیون مترمکعب چوب از جنگل ها برداشت شده، ولی در حال حاضر با توجه به سیاست سازمان جنگل ها متناسب با توان اکولوژیک و توان زیستگاه های جنگلی، عملیات جنگلداری انجام می شود.
قطع در ختان در جنگل های شمال در سال اخیر به کمتر از 700 هزار متر مکعب کاهش پیدا کرده است. عمده عملیات های بهره برداری انجام شده هم در قالب طرح های مصوب جنگلبانی بوده است. تمام دغدغه ما این است که مدیریت جنگل های شمال متناسب با توان رویشگاه آن انجام شود. البته می توانیم پیشنهاد کنیم این طرح به صورت پایلوت در برخی مناطق عملی شود تا ما اثرات آن را ببینیم چون اگر این طرح به جنگل کمک کند، سازمان از آن استقبال می کند، ولی اگر فقط سبب شود حجم اشتغال وابسته به جنگل از بین برود و زاد آوری هم در جنگل انجام نشود، خوب نیست. الان طرح های جنگلبانی در دست اجراست، ولی طرح تنفس هنوز عملی نشده، زیرا اثرات و مزایای آن کاملا برای سازمان مشخص نیست. اثرات باید در بعد اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیک مشخص شود.
*چند روز پیش، رئیس موسسه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران گفت روزانه 40 هزار هکتار از جنگل های شمال مورد تخریب کمی و کیفی قرار می گیرد. نظر شما در این باره چیست؟
در رسانه ها خیلی ها ادعا می کنند روزانه و سالانه مساحتی از جنگل از بین می رود، ولی حرف هایشان مستند نیست یعنی نقشه هایی ندارند تا در یک بازه زمانی با هم مقایسه کنند و کاهش سطح را نشان دهند. درست است در برخی مناطق تجاوز، تبدیل کاربری های غیر مجاز و عمدتا فشار جوامع انسانی سبب تخریب جنگل شده و در واقع تبدیل کاربری به صورت غیرمجاز سبب تغییر کمی و کیفی شده، اما این که بخواهیم عدد و آمار بدهیم، نمی شود. جالب تر این که طبق نقشه سازمان جنگل ها که سال 76 تا 86 آماده شده، ما کاهش جنگل نداشته ایم و حتی در مجموع افزایش هم داشته ایم، یعنی در کل جنگل های هیرکانی از آستارا تا گلی داغی افزایش سطح داشته است.
*درباره واگذاری مدیریت جنگل ها به مردم چه نظری دارید آیا این طرح شعار گونه نیست؟
ما کلا مدیریت جنگل ها را در قالب مدیریت اکوسیستمی انجام می دهیم یعنی به جنگل به شکل اکوسیستم نگاه می کنیم. وقتی با دید اکوسیستمی نگاه کنیم، انسان هایی که در جنگل زندگی می کنند و در ختان، جزو یک اکوسیستم هستند، یعنی نمی شود بخشی را جدا کرد و گفت انسان و دام و جانوران از هم جدا هستند. اولویت سازمان برای مدیریت جنگل ها مدیریت از سوی جوامع محلی است که در محدوده جنگل زندگی می کنند، به این معنی که عملیات حفاظت و احیا و کلا تمام عملیاتی که مربوط به مدیریت جنگل است، به این جوامع واگذار می شود.
ما بیشتر از 1.9 میلیون هکتار جنگل در شمال داریم. بقیه جنگل های ما خارج از شمال کشور است که در آن ناحیه تقسیمات عرفی وجود دارد یعنی جوامع محلی به صورت عرفی از صد ها سال پیش نسل اندر نسل در جنگلی زندگی کرده اند، ما هم آنها را به رسمیت شناخته و حفاظت و مدیریت جنگل را به دست آنها انجام می دهیم، زیرا با توجه به ظرفیتی که سازمان جنگل ها دارد، نیازمندیم برای حفاظت بیشتر از مشارکت مردم استفاده کنیم. بنابراین این شعار نیست و یک اصل است که در سازمان جنگل ها از سال 82 مطرح شده و در حال پیگیری است.
*سازمان جنگل ها سالانه چند هکتار نهال می کارد و طرح توسعه جنگل های دست کاشت به کجا رسیده است؟
در پایان سال 89 و اوایل 90 قانونی مصوب شد به عنوان قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی کشور طبق ماده 15 این قانون دولت مکلف است بر اساس سند چشم انداز کشور در ده سال سطح جنگل های کشور را به میزان شش میلیون هکتار افزایش دهد، یعنی سالی 600 هزار هکتار جنگل چون بر همین اساس، سازمان جنگل ها طرحی را آماده کرده با عنوان طرح افزایش سرانه پوشش جنگلی کشور که در واقع تعهدات و سهم هرکدام از بخش های دولتی و غیردولتی مانند وزارت راه، مسکن و شهرسازی، آموزش و پرورش و جهاد کشاورزی در این طرح مشخص شده و قرار است 50 درصد تعهدات از طریق مشارکت مردمی انجام شود، یعنی سازمان جنگل ها نهال و خدمات کارشناسی را در اختیار سازمان های مردم نهاد و خود مردم قرار می دهد و عملیاتی نظیر توسعه پوشش فضای سبز و نهال کاری با گونه های جنگلی، نهال کاری با گونه های مثمر، زراعت چوب، عملیات احیا و بازسازی جنگل ها و توسعه فضای سبز در شهرک های صنعتی و شهرداری ها انجام می شود. این طرح برای دولت فرستاده شده تا اعتبار لازم برای تامین نهال و عملیات اجرایی دیده شود.
*پس آمار دقیقی از کاشت نهال در سال نداریم؟
متناسب با اعتباراتی که در اختیار سازمان قرار می گیرد، سازمان جنگل ها نهال می کارد. ما از 100 هزار تا 30 هزار هکتار در سال کاشت نهال داشته ایم، سال گذشته 35 هزار هکتار جنگلکاری داشتیم.
*با آن که دام ها سالانه600 هزار هکتار نهال را نابود می کنند، سازمان جنگل ها برای مقابله با آنها چه برنامه هایی دارد؟ قرار بود براساس ماده 69 قانون برنامه پنج ساله چهارم توسعه، 70 درصد از کل دام های موجود در جنگل های شمال از این عرصه ها خارج شود، اما این طرح به نتیجه نرسید. سرانجام طرح خروج دام از کشور چه شد؟
با توجه به تجربه سازمان جنگل ها از اجرای این طرح و مشکلات اقتصادی که اجرایی شدن این طرح داشت، طرح خروج دام از جنگل به طرح ساماندهی دام موجود در جنگل تغییر کرد، در طرح اولیه به هیچ عواقبی توجه نشده بود، ولی الان در قالب طرح ساماندهی سعی شده برای دام هایی که در جنگل هستند و در برخی مناطق عامل تخریب شده اند، برنامه ریزی شود. برای نمونه در برخی مناطق دام ها تبدیل به دام سنگین می شود و دامداری های صنعتی را تشکیل می دهند یا این که افراد دامدار دام خود را واگذار کرده و حقوق بازنشستگی می گیرند، البته متناسب با سن و تعداد دام ما گزینه های مختلفی بررسی کردیم تا هم ظرفیت تولید گوشت در کشور تغییر نکند و هم جنگل حفظ شود.
*این دو طرح چقدر موفق بوده اند؟
درصد موفقیت را نمی توان گفت، ولی طرح خروج دام از جنگل اشکالاتی داشته است برای همین تبدیل شده به طرح ساماندهی دام. درباره طرح ساماندهی باید بگویم یکی دو سال است که اجرا شده و می توان گفت استقبال بیشتری از آن شده است.
*جنگل نشینان هم خسارت زیادی به جنگل ها وارد می کنند. راهکار سازمان جنگل ها برای مقابله با این مشکل و اسکان جنگل نشینان در روستاها و ارتقای کیفیت زندگی آنها چیست؟
جنگل نشینان داخل جنگل برای مصارف خود مانند سوخت و مسکن ناچارند درخت قطع کنند، این مساله باعث وارد شدن فشار به جنگل می شود، به همین دلیل برای روستاهای جنگل نشین زیر 20 خانوار با همکاری بنیاد مسکن انقلاب اسلامی برنامه هایی داریم. قرار است از سال آینده این روستاها را جمع کرده و به خارج از جنگل منتقل کنیم. به این شکل هم جنگل کمتر خسارت می بیند و هم امکان رساندن تسهیلات رفاهی بیشتر به این روستاها به وجود می آید.
*سازمان جنگل ها برای معیشت جایگزین برای آن دسته از افرادی که زندگی شان وابسته به جنگل است، چه راهکاری دارد؟
یکی از برنامه هایی که سازمان جنگل ها برای این افراد دارد پروژه ای به نام توانمند سازی جوامع محلی است. در قالب این برنامه سعی می شود جوامع محلی آموزش دیده و شیوه های مختلف معیشتی را فرا بگیرند، از طرفی هم تسهیلات کم بهره در اختیارشان قرار می گیرد تا برای خود کارگاه های کوچک ایجاد کنند، کارگاه هایی مانند کشت گیاهانان دارویی و صنعتی.
*زراعت چوب در کشور چقدر توسعه پیدا کرده است؟
در قالب برنامه پنجم کشور باید در طول برنامه 150 هزار هکتار توسعه زراعت چوب انجام دهیم. تا الان در قالب طرح ملی زراعت چوب بیش از 75 هزار هکتار عملیات زراعت چوب انجام داده ایم، البته پتانسیل ما خیلی بالاتر است. یکی از برنامه ها که پیگیر آن هستیم، توسعه زراعت چوب با استفاده از آب های غیرمتعارف مانند پساب های صنعتی و آب تصفیه خانه هاست به این شکل می توانیم اراضی بیشتری را زیر کشت ببریم.
*طرح های سازمان جنگل ها برای مقابله با قاچاق چوب چه بوده است؟
طرح صیانت که از سال 82 اجرا شده و سازمان عملیات ویژه ای به نام گشت و مراقبت دارد. به این شکل که از طریق یگان حفاظت سازمان جنگل ها مناطقی که امکان دارد قاچاق چوب در آن صورت گیرد یا سابقه قاچاق داشته، شناسایی می شود و گروه های حفاظتی به صورت مسلح این مناطق را زیر نظر می گیرند.
منبع: جام جم
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانههای داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانهای بازنشر میشود.