به گزارش خبرگزاری تسنیم از خوی با عنایت به این که شهرستان خوی یکی از قطب های مهم کشاورزی کشور، به عنوان بزرگ ترین مرکز تهیه تخم آفتابگردان و تخم کدو و نیز اولین قطب تولید عسل کشور محسوب می شود، موضوع دخالت واسطه ها برای به دست آوردن سودکلان و راحت، بین کشاورزان زحمت کش خویی مطرح می شود.
در این گزارش به این بحث پرداخته و چند و چون آن مورد بررسی قرار گرفته است.
امروز تامین مواد غذایی افراد جامعه با توجه به روند روز افزون رشد جمعیت کشور از ضروری ترین برنامه هایی است که باید به آن پرداخته شود و بایستی دولت بیشترین توجه را به آن مبذول دارد و در این میان، فراورده هایی که کشاورزان تولید کننده آن هستند، به دلیل زمان اندک تولید تا مرحله ارائه به بازار و کیفیت بالا و ارزش های تغذیه ای از جایگاه بالایی برخوردار هستند.
تولید محصولات کشاورزی دارای هزینه ثابت و سالیانه است که گاهی افزایش این هزینه تاثیر زیادی در قیمت تمام شده و فروش محصولات دارد اما در چند سال اخیر این هزینه های تولید با مشکلات فراوانی برای کشاورزان همراه بوده است.
هزینه های تولید محصولات که شامل حامل های انرژی، نیروی انسانی، آب، زمین، کود، سموم شیمیایی و سایر نهاده های دیگر است در سال های اخیر به دلایلی از جمله هدفمندسازی یارانه ها و تورم باعث افزایش هزینه های تولید و به تبع آن، افزایش قیمت محصولات کشاورزی شده است.
تهیه مواد اولیه از جمله بذر، کود و سم نیز به دلیل آزادسازی قیمت ها، با قیمت بالا به دست کشاورزان و باغداران می رسد که این امر باعث افزایش هزینه ها و کم شدن سود کشاورزان شده است.
در سال های اخیر علاوه بر افزایش هزینه ها، خشکسالی های پی در پی نیز باعث کاهش منابع آب، افزایش شوری آب و خاک و به تبع آن، کاهش تولید با وجود هزینه های زیاد شده است که این امر به ناچار کشاورزان را وادار به افزایش قیمت محصولات خود برای جبران هزینه ها می کند.
در حمل و نقل محصولات کشاورزی موضوع هدفمند سازی یارانه ها، افزایش قیمت سوخت و دستمزدها تاثیر زیادی داشته است.
با وجود این افزایش هزینه ها، کشاورزان آن چنان نقشی در تعیین قیمت فروش محصولات خود ندارند و در این بین نقش واسطه ها در تعیین و افزایش قیمت ها پررنگ تر از سایر صنف ها است، در بعضی از محصولات کشاورزی درآمد کشاورزان با وجود افزایش قیمت ها نه تنها بالا نرفته است بلکه کاهش قابل توجهی هم داشته است .
باوجود تلاش مجموعه های جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت ، توفیقی در کنترل و مدیریت تنظیم بازار نداشته اند و واسطه ها همچنان میدان دار و تعیین کننده نرخ محصولات کشاورزی هستند و به دلیل نبود یک مجموعه منسجم و تشکل خاص خرید و فروش محصول، واسطه ها خارج از هر معیار و ضوابطی عمل کرده و محصولات کشاورزی را از کشاورزان به حداقل قیمت می خرند و با حداکثر قیمت به دست مصرف کنندگان می رسانند.
در این میان، هیچ گونه نظارتی نیز بر کار واسطه ها نیست و این قشر بیشترین سود را در این بین از آن خود می کنند.
واسطه ها همواره در پی کسب سودهای باد آورده هستند و با توجه به شرایط بدون هیچ زحمتی سود بیشتری نصیب شان می شود.
واسطه ها با این که کمترین زحمت را در بخش تولید متحمل می شوند ولی بیشترین سود را از افزایش قیمت محصول می برند.
اگر سیستم تولید، توزیع و مصرف کمترین از استاندارد لازم برخوردار باشد بازار دستخوش این همه تغییرات قیمت در مدت کوتاه نمی شود.
واسطه ها و بویژه واسطه های بزرگ و بین المللی که بیشتر جنبه انحصاری دارد ممکن است با اندک تغییراتی در اقتصاد جهانی و روابط بین کشورها وارد عمل شوند و از این وضعیت پیش آمده بخواهند سوء استفاده کنند کما این که همواره واسطه های جهانی در مقاطع گوناگون زمانی باعث ایجاد مشکلاتی برای مملکت شده اند.
واسطه ها بایدنظام مند و قانونی عمل کنند و سودهایشان تحت یک قانون خاص و دارای نرم مشخص باشد.
اگر برای واسطه ها حدودی نباشد هر کسی هرچه دلش خواست روی محصولات سود می کند و این موضوع نیز جایی قابل علاج و پیگیری نیست.
نبود تشکل و تعاونی برای ساماندهی بازار، فقدان بسته بندی مناسب محصولات توسط کشاورزان، نبود صنایع بسته بندی و تبدیلی و ناتوانی این صنایع در خرید محصولات از کشاورزان، مشکلات تولید و نبود اعتبار لازم برای انجام عملیات مکانیزه کاشت، داشت و برداشت برای کاهش هزینه های تولید ازجمله مسایلی است که باعث شده تا واسطه ها میدان دار باشند.
این مسایل نابسامانی های زیادی را برای تولید کنندگان و مصرف کنندگان به وجود می آورند و در سیستم اقتصادی ایران وضعیت به گونه ای است که سیستماتیک عمل نمی شود و این موضوع به الگوها و باور ذهنی مردم که همواره دنبال کارهای آسان و پر درآمد هستند.
نقش نهادها در یک برهه زمانی برای انجام کارهایی خاص بصورت موقت خوب است و اتحادیه ها و سازمان های حمایت از تولید و توزیع اگر با برنامه ریزی دقیق پیش بروند ضمن کاهش واسطه ها نقش مهمی در کاهش نرخ هاخواهند داشت.
تورم و هدفمندی یارانه ها نیز باعث افزایش هزینه های تولید وبه تبع آن افزایش قیمت محصولات هستند ولی این امر چندان به تولید کنندگان سودی نمی رساند و گاهی کشاورزان محصولات خود را با قیمت پایین تر از گذشته به فروش می رسانند و سود حاصله از فروش محصولات کشاورزی برای تولید کنندگان کاهش یافته و در عوض دلالان و واسطه ها بیشترین سود را از آن خود می کنند و این امر نارضایتی تولید کنندگان و هم مصرف کنندگان را به دنبال داشته است.
یادداشت: سعید فرجی خویی
انتهای پیام