به گزارش خبرگزاری تسنیم از سمنان، این تکیه که ابتدا فضای کوچک تری درمکان فعلی بوده و در دوران صفویه در مسیر بازار آن زمان که سرباز و بدون سقف بوده قرار داشته است، به این علت به تکیه بازار مشهور شد و به سبب زنجیری بسیار سنگین با حلقه های قطور که با قاطر و ارابه از بندر گز و از مسیر راه های کوهستانی تا شاهکوه و سپس به شاهرود حمل شد و در بلندی 12 متری در مسیر غربی- شرقی (ورودی و خروجی) تکیه قرار داده شد و محور اصلی چادر بزرگ (پوش)است، به نام تکیه زنجیری نیز معروف شد.
قدمت این بنا از دیگر بناهای تاریخی این شهر بیشتر است و در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
تکیه زنجیری قدیمی ترین بنای برگزاری مراسم عزاداری امام حسین (ع) در این شهر است به همین دلیل و بنا به آنچه که به طور قطعی، به نیت پاک مومنان آن مربوط می شود.مردم اعتقاد خاصی به این بنا دارند و شاید هیچ مکانی در شهر تا به این اندازه و در ذهن و باورهای مردم جای نداشته باشد.
به گفته بزرگان تکیه و مردم این بنا دارای کرامات زیادی بوده و شاید به همین علت است که هر شخصی وارد صحن تکیه می شود چه در ایام محرم و چه در دیگر روزهای سال رو به قبله و به حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و یاران باوفایش سلام می دهد.
در زمان افشاریه توسط محمدعلی افشار(حاکم وقت)توسعه پیدا کرد و در دوران فتحعلی شاه قاجار در ضلع شمال و جنوب، شاه نشین ها ساخته شد و به صورت فعلی درآمد و دارای تالارهای شرقی و غربی بوده و در 2 طبقه احداث شده است. آب انبار تکیه در زیرزمین تالار ضلع شرقی قرار دارد و از دیگر تزئینات بنا آجرکاری، نقاشی های چوبی سقف بوده و دارای 2 ورودی شمالی و جنوبی است.
سلام بر حسین(ع)
بیش از 14 قرن است که آتش عشقی بزرگ جان و روح ایران و ایرانی را شعله ور ساخته و در جای جای این خاک پاک و ذره ذره وجود و دل یکایک این مردم پاک نهاد خانه کرده و همچون نسیم بامداد روح و دل و جانشان را صفا داده است.
برگزاری مراسم سوگواری حضرت سیدالشهدا(ع) و یاران با وفایش در شاهرود که از دیر باز انجام می گرفته و هم اکنون نیز به همان شکل خاص خود برگزار می شود، از ویژگی های خاص خود بر خوردار است.
روز 27 ذی الحجه قبل از شروع محرم خدام و همسایگان تکیه جمع می شوند و به تمیز کردن فضا و شستن ظروف و آراستن در و دیوار و ستون ها به پرچم و پارچه و اشعار محتشم و از همه مهم تر با ذکر «یاحسین» بر روی سقف تکیه پوش(چادر بزرگ) می کشند و به وسیله شیپور و سنج اطلاع می دهند تا مردم برای فرا رسیدن ماه محرم آماده شوند.
شب اول محرم
حسینیه بازار(تکیه زنجیری) شاهرود مراسم و موقوفه ای دارد که واقف آن مرحوم باقر علی اصغر است و همچنان این مراسم میزبان سادات، عالمان اعلام، بزرگان شهر، متصدیان تکایا و مساجد، روسای ادارات بوده تا آن ها افتتاح مراسم عزاداری را از فردا به مردم اعلام کنند.
بنا به وصیت واقف، آن زمان کاروانسرایی در خیابان فردوسی بوده که عواید آن وقف برگزاری مراسم شب اول و اعلام عزاداری می شد، اکنون آن کاروان سرا تخریب و اداره پست در آن محل بنا شده که مال الاجاره آن صرف اطعام دعوت شدگان در شب اول می شود و بنا به سنت دیرینه در حدود 150 سال قبل پذیرایی آن غذای کامل برای هر دو نفر را در مجمعه ای (سینی بزرگ) مسی می گذاشتند و در سفره های ویژه قلمکار سنتی قرار می دادند.
طبخ غذا از نوع برنج مرغوب و خورشت آن معمولا مرغ و فسنجان و دسر آن از میوه های فصل به ویژه انگور وخیار بوده است. جالب است که بر اساس سفارش و سنت رسول اکرم(ص) از آفتابه و لگن مسی برای شستن دست عزاداران،قبل و یا بعد از صرف طعام استفاده می شد.
پنجم محرم اگرچه در تقویم با رنگ قرمز مشخص نشده اما خیلی از شاهرودی ها این روز را تعطیل می کنند تا برای برگزاری مراسم «یا عباس یا عباس» آماده شوند. مراسمی که در هیچ نقطه ای از کشور نمی توانید مشابه آن را ببینید اما برای اهالی شاهرود، محرم و عزاداری هایش با این روز معنا پیدا می کند.
حدود 150 سال قبل،عده ای از ترکمنان یاغی، شهر را مورد تعرض قرار داده و در قلعه ولووا معروف به قلعه ولی آباد مشرف بر شهر مستقر شده بودند.
یاغی ها به خود اجازه هر گونه تعرض و اهانتی را به مردم شهر می دادند، روز پنجم محرم مردم برای اعتراض از تکیه بازار به طرف قلعه ولی آباد با طبل و سنج و تعداد زیاد علم و طوق حرکت کردند. یاغی ها که به پیشرفته ترین اسلحه آن دوره ( یک نوع تفنگ ساده ) مجهز بودند با شنیدن صدای یا عباس یا عباس و نزدیک تر شدن مردم، قلعه را رها کرده و به تاخت از شهر گریختند و این چنین شد که منحصر به فردترین مراسم عزاداری شاهرود در تکیه بازار شکل گرفت.
عصر روز پنجم، بزرگان وهیئت های قدیمی در تکیه بازار(تکیه زنجیری) شاهرود جمع شده و در حال عزاداری به همه تکایا ومنازلی که طوق دارند رفته وطوق ها را یکی یکی جمع آوری می کنند و در ابتدای حرکت تا برگشت به تکیه بازار در طول مسیر کاروان مردم نذورات خود را از قبیل کله قند تحویل داده و گوسفند قربانی میکنند.هرلحظه برتعداد طوق ها وجمعیت افزوده می شود و قسمت های مختلف طوق ها را به سمت محله قلعه ولی آباد حرکت می دهند و در آن جا قسمت های مختلف طوق ها را بر روی هم سوار کرده و با شال های ابریشمین رنگارنگ آن ها را تزئین می کنند.
در آن هنگام خدام تکیه بازار با پرچم سفید به محله ی قلعه ولی آباد می رسد وتمامی طوق ها وجمعیت که درآن محل جمع شده، خیل عظیم مردم بویژه جوانان که برخی همه ساله نذر حضور در این مراسم را دارند با حالتی خاص سینه زنان شال و کمر یکدیگر را با دست گرفته یاعباس یاعباس کنان پشت سر پرچم سفید به سمت تکیه بازار درحالی که مسیرمملو از جمعیت است حرکت می کنند.
در حالی که جمعیت سینه زنان که طول آن بیش ازصدها متر است وارد تکیه بازار می شوند عزاداری به اوج خود رسیده وگاها بعضی ازحال می روند که برروی دستان عزاداران ازتکیه خارج می شوند.
تمام تکیه پر از حزن و اندوه است گویی از در و دیوار آن غم می بارد و با آوای ملکوتی اذان مغرب مراسم پایان می یابد. هرشخص طوق های خود را برداشته به تکیه ومنازل خود می برد و تا پایان ایام برافراشته نگه می دارد از همان شب به بعد، از هر محله، کوچه وخیابان که می گذری صدای نوحه وعزاداری می آید.
مراسم شب هفتم محرم در تکیه بازار بدین شکل است که واقف وصیت نموده تا خانواده خدام از غذای نذری که اغلب خورشت سبزی می باشد بهره مند شوند که به «دوری پران » معروف است.
آئین شمع و چراغ که نیم ساعت بعد از غروب آفتاب روز سوم محرم آغاز می شود خدام تکیه های بازار، گلشن، شریعت و بیدآباد که به 'کشیک کش' معروف هستند به ردیف در مقابل سقاخانه تکیه بازار که 'چراغخونه' نامیده می شود، می ایستند. چراغچی شمعدان ها و چراغ توری ها را از چراغخانه بیرون آورده و به ترتیب یک در میان روی زمین می چیند.چراغچی شمعدان ها را به دست گرفته و اشعار و دعاهای ویژه این مراسم را با صدای بلند می خواند و سپس خطبه ویژه شمع و چراغ را باصدای رسایی قرائت می کند.
پس از آن 'چاوش خوان' اشعاری از محتشم کاشانی را که مربوط به فاجعه کربلاست با صدای خوش می خواند و در پایان هر مصرع خدام صلوات می فرستند.
پس از پایان مراسم شمع و چراغ، خدامی که نوبت کشیک آن هاست شمع ها و چراغ ها را می بوسند و به ترتیب به خدام کناری خود می دهند و به همین ترتیب شمعدان ها و چراغ ها به وسیله همه خدام دست به دست می شود تا به محل اولیه می رسد. این آیین سنتی را درگذشته مراسم شمع وچراغ وگاهی هم به نام شامگاه خدام می خواندند.
روزتاسوعا هیئت های مختلف سوگواری می کنند. اوج عزاداری ها شب عاشورا است که مردم در مساجد، تکایا با انجام سینه زنی، نوحه خوانی، روشن کردن شمع جهت برآورده شدن حاجت خود و خواندن زیارت عاشورا عزاداری می کنند که این مراسم تا پاسی از شب ادامه دارد.
ازساعت 12 شب مراسم ویژه دسته «مکن ای صبح طلوع» آغاز شده که توسط چند هیئت بزرگ سینه زنی انبوه عزاداران خیابان ها، کوچهها و محلههای مختلف را پیموده و در هر محله و یا تکیهای مورد استقبال میزبانان که از ابتدای شب به انتظارنشسته اند قرار گرفته و با خواندن مرثیه های خود اعلام می کنند که ای کاش این شب صبح نشده و جهان شاهد چنین مصیبت عظمایی نمی شد؛ این مراسم تا اذان صبح ادامه می یابد و در تکیه بازار با ذکر دعا به پایان می رسد.
شکل گیری مراسم نخل در شاهرود بدین شکل بود که در گذشته تجار و بازرگانان شهر یزد از راه کویر به شاهرود آمده و جهت تجارت دکان هایی در بازار شاهرود ساختند. همچنین تکیه یزدی ها واقع در خیابان شبدری و برخی از آب انبارها به وسیله آنان ساخته شد. حضور تجار و بزرگان شاهرود آن زمان که در تکیه بازار خادم بودند و قدمت و عظمت این تکیه در شاهرود سبب شد یزدی ها طرح نخل توسط یکی از خدام تکیه بازار که به حرفه نجاری آشنایی داشت ساخته شود.
صبح روز یازدهم آیینه نخل که در تکیه بازار نگهداری می شود تا قبل از ساعت 10 روی نخل تزیین شده و بعد از آن جهت صرف صبحانه خدام تکیه بازار به منزل یکی از خدام رفته و پس از صرف صبحانه طناب ها و سیاه پوش نخل که در آن مکان نگهداری می شود به خدام تکیه بازار تحویل داده تا جهت سیاه پوش و طناب کشی نخل اقدام شود.
پس از آن در تکیه بازار بعد از اقامه نماز ظهر و صرف ناهار که اغلب خورشت فسنجان بوده آماده برای مراسم نخل گردانی می شوند. در گذشته عصر روز یازدهم به علت جمعیت کم، هیئتی از باغزندان به عنوان کمکی و مهمان از جانب تکیه بازار دعوت می شدند. مراسم نخل گردانی که با مفهوم تشیع پیکر مطهر سید الشهدا(ع) در عصر عاشورا است و حمل کنندگان وعزاداران به عنوان تشییع کنندگان هستند.
برخی اظهار می کنند نخل شباهت بسیاری به درخت سرو دارد و سرو در فرهنگ عامه یعنی جاودانگی، رشادت، زندگی اخروی و آزادگی که یادآور روحیات و خصایص امام حسین (ع) است.
ظهر هنگام، بدنه نخل را با پارچه سیاه پوشانده و جلو و عقب نخل را با آینه تزیین (به عنوان نور وجود مبارک امام حسین (ع)) کرده و چند شمشیر روی آن قرارمی دهند ( شمشیرهایی که بربدن مبارک وارد شده بود) و چنان آراسته میشود که هیبت آن هر بینندهای را به حیرت وا میدارد.
هنگامی که هیئت ها و دسته جات همگی در محله مسجد پای نخل جمع شدند طوق ها درجلو، بعد از آن ها، نخل وعزادارن سینه زن پشت سر آن حرکت می کنند، هنگام حرکت باشکوه نخل، زنان که در کنار خیابان نظاره گر هستند همگی درحال اشک ریختن هستند.
درحمل نخل که به طرف قبرستان قدیمی حرکت داده می شود تقسیم کار وجود دارد به گونه ای که بلند کردن هر پایه نخل، مخصوص صنف، طایفه یا اهل محل خاصی است و معمولا این حق موروثی بوده که درحرکت منظم نخل با وزن بسیار زیاد حائز اهمیت است. هنگام بلند کردن نخل، ده ها تن از مردان با پای برهنه زیر پایه های نخل رفته و آن را با عظمت تمام به حرکت در می آورند و از میان موج جمعیت عزادار عبور می دهند.
حضور جوانان، نوجوانان و انبوه مردم عزادار شیفته و عاشق اهل بیت شکوه خاصی به مجلس می بخشد. پس از زمین گذاشتن نخل مراسم با قرائت قرآن، مداحی و خواندن حدیث کساء شروع و با سخنرانی به پایان رسیده و نخل به جای اولش بازگردانده می شود و سپس در چهار راه مدرسه قلعه به یک رسم چندین ساله تعدادی از جوانان به یاد شهدای شهر و کسانی که در این مراسم ها شرکت داشتند بصورت دوره سینه زنی وعزاداری می کنند.
انتهای پیام/ ق