به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، دومین کنگره علوم انسانی اسلامی دقایقی پیش، امروز 27 آبانماه در مرکز همایش های بین المللی صدا و سیما با حضور صدها تن از اندیشمندان جهان اسلام آغاز به کار کرد.
حجتالاسلام و المسلمین رضا غلامی، رئیس شورای سیاستگذاری دومین کنگره علوم انسانی اسلامی در ابتدای این همایش به بیان ضرورت توجه به علوم انسانی اسلامی پرداخت و اظهار کرد: با وجود سالهای متمادی مهجوریت بحث علوم انسانی اسلامی در کشور، به لطف الهی، طی چند سال اخیر، تحول بنیادین در علوم انسانی به منظور دست یابی به نسخه کامل و کارآمدی از علوم انسانیِ اسلامی با استقبال چشم گیر جمع کثیری از اساتید دانشگاه و حوزه روبرو شده است؛ چنانکه امروز می توان گفت، علوم انسانیِ اسلامی دیگر یک بحث مطرود و منزوی نیست بلکه روز به روز در حال تبدیل شدن به بحثی رایج و پرطرفدار در محافل علمی کشور است.
حجتالاسلام غلامی ادامه داد: واقعیت این است که در یک جامعه اسلامی که با اراده اکثریت مطلق مردم، نظام اسلامی تأسیس شده است، فراهم شدن زمینه لازم برای استخراج پاسخ های درخور به نیازهای متنوع علمیِ کشور و کمک به جاری و ساری شدن ارزش ها و احکام مترقی اسلام در رگ های جامعه، یکی از مهم ترین دغدغه های اهل علم محسوب می شود.
سلطه علومی که قادر به درک نیازهای جامعه اسلامی نیستند
وی با طرح این سئوال که در این شرایط، چگونه می توان راضی به سلطه علومی شد که نه تنها قادر به درک عمیق نیازهای جامعه اسلامی نیستند بلکه به طریق اولی، از ارائه پاسخ های کارآمد به نیازهای این جامعه عاجزند، افزود: عدم کارآمدی علوم انسانیِ سکولار، تنها مختص جامعه اسلامی نیست و می توان گفت دیگر تداوم پنهان کاری درباره شرایط بحرانی جوامعِ به اصطلاح پیشرفته غربی چه در عرصه های فرهنگی_اجتماعی و چه در عرصه اقتصادی و سیاسی ممکن نیست.
رئیس مرکز پژوهش های علوم انسانی صدرا تصریح کرد: آنچه در سالهای گذشته تحت عناوین گوناگون من جمله جنبش وال استریت در غرب ظهور و بروز یافته است، تنها گوشهای از نارضایتی مردم درباره شرایط آزاردهندهای است که نظام سرمایه داری طی قرون متمادی به اسم توسعه یافتگی به مردم تحمیل کرده است.
وی گفت: باید پرسید، به جز علوم انسانیِ سکولار، چه کسی مسئول تطهیر و تئوریزهسازی تمایلات تمام نشدنی نظام سرمایهداری و حتی جنایات قدرتهای وابسته به آن در جهان است و با چه توجیهی باید به نسخه پیچیهایی دل خوش داشت که محصول آن، هم اینک به وضوح پیش روی ماست؟
حجت الاسلام غلامی اذعان داشت: هرگاه پنهان از چشمان غربزدگان یا بر اثر عجز آنان، زمینه برای ظهور تعالیم اسلامی در جامعه ما فراهم شده، و این تعالیم گرفتار تحریف، التقاط یا سطحی نگری نشده است، ثمره آن، جز رفع و دفع مفاسد اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، و گسترش عدالت و خوشبختی نبوده است.
هنوز قلیلی از نخبگان کشور با مفهوم علوم اسلامی انسانی آشنا نیستند
وی ادامه داد: با وجود روشنگری های انجام شده طی سال های اخیر درباره معنا و مبنای علوم انسانیِ اسلامی، هنوز قلیلی از نخبگان کشور با مفهوم این علوم آشنا نیستند. در این میان، بعضی از مخالفان علوم انسانیِ اسلامی نیز با ارائه تصاویری مخدوش و حتی بعضاً مضحک از این علوم، به زعم خود زمینه انزوای مجدد علوم انسانیِ اسلامی در محافل دانشگاهی را فراهم می کنند.
رئیس شورای سیاستگذاری دومین کنگره علوم انسانی اسلامی اظهار داشت: در این شرایط خالی از فایده نیست که مجدداً بگوییم، علوم انسانیِ اسلامی در ساده ترین بیان، عبارت است از علومی که در زیر چتر جهان بینی الهی، و مبتنی بر عقاید اسلامی به شناخت هستی و انسان و روابط میان آنها و پاسخ دهی به مجموعه مسائل خُرد و کلان جامعه می پردازند، خواه این علوم محصول عقل تجربی، عقل برهانی و یا عقل ریاضی باشند و خواه محصول وحی.
علوم انسانی اسلامی به دنبال پایان دادن به حضور روششناسی تجربی در علوم انسانی نیست
حجت الاسلام غلامی با اشاره به این مطلب که علوم انسانی اسلامی به دنبال پایان دادن به حضور روش شناسی تجربی در علوم انسانی نیست بلکه مهم ترین مواجهه آن با این روش شناسی، تعیین یک قلمرو اختصاصی متناسب با کارآمدی آن می باشد، تصریح کرد: باید توجه داشت که نتایج یک عملیات علمیِ مبتنی بر روش شناسی تجربی، اگر به نحو صحیح در قلمرو ویژه خود صورت گرفته باشد، به طور قطع برای دین داران حجیت آور است و عدم تمکین به احکام برآمده از آن، شرعاً محل اشکال می باشد.
وی تصریح کرد: علوم انسانیِ اسلامی علومی به شمار می روند که در آن روش شناسی های گوناگون در قلمروهای معین حضور دارند و متناسب با کارایی خود به ایفای نقش می پردازند. در اینصورت دعوای ساختگی علم و دین و عقل و دین رنگ می بازد؛ چراکه هر یک از عقل تجربی، عقل برهانی یا ریاضی، خود ذاتاً دینی هستند و در نظرگرفتن وجهی بُرون دینی برای آنها با منطق صحیحی انطباق ندارد.
رئیس مرکز پژوهشهای علوم انسانی اسلامی صدرا گفت: در این بین، سئوال مهم، وزن معرفت وحیانی در علوم انسانیِ اسلامی است. روشن است که وحی خالص قابل مقایسه با هیچ یک از علوم بشری نیست و آنچه قابل مقایسه است و غالباً میان آنها مقایسه صورت می گیرد، «لفظ» و «نقل» به معنی واسطه انتقال وحی به انسان ها- آن هم در غیاب معصوم (ع)- با علوم بشری نظیر عقل تجربی و با برهانی می باشد.
برداشت روشمند و معتبر از وحی؛ محکی منحصربفرد برای شناخت حق و باطل
به گفته وی برداشت روشمند و معتبر از وحی در قلمروی اختصاصی وحی در علوم انسانی، نسبت به نتایج سایر علوم ارشدیت دارد و می تواند محکی منحصربفرد برای شناخت حق و باطل به حساب آید و به آن دسته از سئوالاتی در علوم انسانی پاسخ می دهد که سایر علوم و معارف اصولاً از پاسخگویی یقین زا به آنها ناتوانند.
حجت الاسلام غلامی با بیان اینکه از جمله مباحث درستی که در ماه های اخیر مطرح شده است، ابتنای علوم انسانی اسلامی بر آزاداندیشی است، گفت: این نوع آزاداندیشی که باید آن را مولود اسلام دانست، نه تنها به انحصارگرایی جریان روشنفکری سکولار و تحجر آنها در قبال منابع معرفت شناختی پایان می دهد، بلکه با تخریب سدهای فولادین کشیده شده در برابر اندیشه، انسان را از محرومیتی که از ناحیه به حاشیه راندن عقل برهانی، معرفت وحیانی و حتی شهود عرفانی از ساحت شناخت دچار کرده است، خارج می کند.
رئیس شورای سیاستگذاری دومین کنگره علوم انسانی اسلامی افزود: شرایط علوم انسانی غربی در کشور ما فراتر از انحصارگرایی معرفت شناختی، به جریانی برمی گردد که تقلید از غرب در علوم انسانی را روا می داند و شاید تصور شود این سخن که «هرکس زبان انگلیسی نداند نمی تواند منطقی فکر کند» مربوط به از فرنگ برگشتگان قجری، یا ترجمانی جدیدی از سخن معروف میرزاملکم خان مبنی بر لزوم فرنگی شدن از فرق سر تا نوک انگشتان پا باشد و این سخن کمتر از یک ماه پیش در ضمن توصیه به توسعه بُرون زا و پذیرش جهانی شدن اقتصاد، از سوی یکی از روشنفکرانِ البته متنفذ به صراحت بیان شده است.
وی تصریح کرد: باید توجه نمود که روشنفکران غربزده معمولاً از تئوری های غربی تابوهایی می سازند که هرگونه تعرض علمی به آنها می تواند بهاء سنگینی را در پی داشته باشد.
حجت الاسلام غلامی به آثار منفی این نگرش اشاره کرد و افزود: کم ترین بها نصب برچسب بی سوادی بر پیشانی استادان یا دانشجویانی است که حاضر بر رکوع و سجود به سمت قبله جریان روشنفکری سکولار نشده اند، و سنگین تر از این، تمسخر منتقدان و طرد این افراد از محافل علمیِ دانشگاهی است که نمونه های آن را در سال های متمادی شاهد بوده ایم.
روشنفکران غرب زده اولین مخالفان برگزاری مناظره آزاد
رئیس شورای سیاستگذاری دومین کنگره علوم انسانی اسلامی ادامه داد: خوشبختانه جریان آزاداندیشی از سال های قبل همواره بر ضرورت برگزاری مناظره های آزاد علمی به ویژه در دانشگاه ها در جهت افشای ماهیت روشنفکران غربزده و سستی مبانی فکری آنها تاکید داشته و جالب است که همواره بیشترین مانع تراشی برای شکل گیری مناظره های آزاد، روشنفکرانی بوده اند که علی رغم مطالبه همیشگی مبنی بر باز شدن فضای علمی، با ردّ دعوت رقبا و فرار از میدان مناظره، خود را در پشت الفاظ فریبنده ی تبلیغی و هورا کشی جانبداران سیاسی خود مخفی ساخته اند.
وی افزود: آمادگی همیشگی اساتید متعهد و آزاداندیش برای مناظره عالمانه و غیرتبلیغاتی درباره تئوری های غربی و نتایج آن، و همچنین وجوه گوناگون علوم انسانیِ اسلامی و دستاوردهای آن باعث خواهد شد که بالاخره باب بسته آن از سوی روشنفکران باز شود.
نمیتوان انتظار داشت یک کنگره جور کمکاری های نهادهای رسمی طی سه دهه گذشته را بکشد
حجت الاسلام غلامی به بیان گزارشی در خصوص دومین کنگره بین المللی علوم انسانیِ اسلامی پرداخت و اظهار کرد: کنگره امروز به مددالهی با مشارکت و هم افزایی نزدیک به سی دانشگاه و مرکز تحقیقاتی حوزوی و دانشگاهی برپا شده است.
وی با بیان این مطلب که از یک کنگره، هر قدر هم که بزرگ و علمی باشد، نمی توان انتظار داشت جور کم کاری های نهادهای رسمی طی سه دهه گذشته را بکشد، خاطر نشان کرد: با این وجود این کنگره در شرایطی که کم کاری و بدفهمی، توأماً بعضی مراجع مسئول را از پیشرفت در جهت تحول بنیادین در علوم انسانی باز داشته و آنان را به کارهای سطحی و بی ثمر سوق داده است، توانسته با ایجاد حرکت های خودجوش در میان محققان و اساتید، سهم مهمی را هم در زنده نگه داشتن گفتمان تحول اساسی در علوم انسانی، و هم در تولید علمی برای این منظور به خود اختصاص دهد.
دریافت 404 مقاله علمی و تایید 176 مقاله
وی بیان داشت: از سال قبل تا هم اکنون، کنگره بین المللی علوم انسانیِ اسلامی که با تصویب شورای سیاست گذاری، دارای یک دبیرخانه دائمیِ فعال است، علاوه بر وصول 496 چکیده مقاله، 404 مقاله علمی دریافت کرده است که پس از داوری های چندگانه در کمیسیون های تخصصی، نهایتاً 176 مقاله برای ارائه در کنگره و و یا چاپ به تایید رسیده است که تعدادی از این مقالات مربوط به پژوهشگران جهان اسلام می باشد.
حجت الاسلام غلامی تاکید کرد: بنا به نظر شورای علمی کنگره، تنها مقالاتی در کنگره پذیرفته می شوند که از سطح علمی- پژوهشی برخوردار باشند و بدین لحاظ امسال وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به مقالات مصوب کنگره تاییدیه علمی- پژوهشی اعطاء نمود که می تواند برای اساتید مفید باشد.
به گفته وی دومین کنگره علوم انسانیِ اسلامی دارای ده کمیسیون تخصصی در رشته های اصلی علوم انسانی است که مدیریت هر یک بر عهده یکی از دانشگاهها یا پژوهشگاههای مهم کشور قرارگرفته است.
حجت الاسلام غلامی با ابراز امیدواری از مشارکت مراکز علمی در برگزاری کنگره تصریح کرد: شاید نظیر این مشارکت در میان مراکز علمی آنهم به صورت واقعی و نه تشریفاتی، در کمتر فعالیت علمی دیده شده باشد.
اعطای نخستین جایره جهانی علوم انسانی اسلامی در اختتامیه کنگره
رئیس شورای سیاستگذاری دومین کنگره علوم انسانی اسلامی اعطای نخستین جایره جهانی علوم انسانی اسلامی در اختتامیه را اتفاقی علمی بزرگ در کنار دومین کنگره دانست و ابراز داشت: برای دریافت این جایزه که اولین جایزه بزرگ غیردولتی در عرصه علم در ایران به شمار می رود، 83 تن از نظریه پردازان ایران و جهان اسلام خود را نامزد دریافت جایزه نموده اند که از بین آنها و یا کسانی که از سوی صاحب نظران برجسته پیشنهاد شده اند، سه نفر موفق به دریافت این جایزه خواهند شد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: امید داریم این جایزه که از شاخص های فراوانی برای ارزیابی دقیق محصول کار نظریه پردازان بهره می برد، در حد خود جهت رونق نظریه پردازی و نوآوری علمی در این عرصه و معرفی قله های علمی در رشته های گوناگون کمک موثری به جامعه علمی نماید.
انتهای پیام/