به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، بیل جونز، تحلیلگر سیاسی و سردبیر مؤسسه بررسی اطلاعات اجرایی واشنگتن در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار تسنیم تاکید کرد که اسرائیل و عربستان سعودی «اتحادی نامقدس» را در تلاش خود برای تأثیر در سیاست آمریکا علیه ایران، تشکیل دادهاند.
در ادامه متن کامل این مصاحبه در اختیار خوانندگان قرار می گیرد.
تسنیم: توافق هستهای میان ایران و 1+5 را چگونه ارزیابی میکنید؟
جونز: من در مورد توافقی که در ژنو حاصل شده، خوشبین هستم. انتخابات اخیر در ایران، نشان دهنده تمایلی بود که در ایران برای ازسرگیری مذاکرات در فضایی متفاوت وجود داشت. من نیز از واکنش مثبتی که قدرتهای غربی به ویژه ایالات متحده نسبت به این تمایل نشان دادند، غافلگیر شدم. معمولاً کاخ سفید درمورد اینگونه مسائل، چنین حساسیتی از خود نشان نمیدهد. با وجود این هنوز برای دستیابی به توافق دائمی که باید در ادامه این توافق اولیه حاصل شود، مذاکراتی صورت گیرد، اما سمت و سوی حرکت رو به جلو در روند مذاکرات بسیار دلگرمکننده است. مسئلهای که در حال حاضر مطرح است، استفاده از این موفقیت برای ممانعت از توطئه کسانی است که با هرگونه مذاکرات مخالف هستند.
تسنیم: و این افراد چه کسانی هستند؟
جونز: به عنوان مثال میتوان از برخی از جمهوریخواهان و نیز چند تن از دموکراتها در کنگره آمریکا نام برد. افرادی همچون «هری رید» رهبر اکثریت سنا که اعلام کرده بود در صورت عدم پیشرفت در مذاکرات ژنو تحریمهای شدیدتری علیه ایران تحمیل خواهد شد، جزو این افراد هستند. در حال حاضر برخی از این افراد -به طور موقت– سکوت اختیار کردهاند، اما اگر هرگونه مشکلی در اجرای این توافقنامه پیش بیاید، آنها دوباره اظهارات و مواضع خود را تکرار کرده و خواستار تشدید تحریمها علیه ایران خواهند شد.
در دور قبلی مذاکرات دو طرف نزدیک به دستیابی به توافق بودند اما فرانسه از تأیید متنی که در جهت توافق تنظیم شده بود، خودداری کرده و مذاکرات بدون حصول نتیجه پایان یافت. در مذاکرات قبلی همه از این حرکت فرانسه متعجب شدند، اگر چه واضح است که این اقدام فرانسه به دلیل کارشکنیها و ناسازگاریهای اسرائیل و همچنین بنا بر سیاست داخلی فرانسه صورت گرفت. اولاند از موقعیت چندان خوبی از لحاظ سیاسی برخوردار نیست و احتمالاً تصور کرده که جلوگیری از به توافق رسیدن ایران و 1+5 در مذاکرات ژنو، ممکن است موقعیت رو به افول وی را در داخل و خارج از فرانسه بهبود بخشیده و بالا ببرد. استقبال گرمی که نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل در سفر اولاند به سرزمینهای اشغالی پس از دور قبلی مذاکرات، از وی به عمل آورد، بیانگر تأیید اسرائیل از موضع فرانسه در قبال برنامه هستهای ایران بود.
تسنیم: در مورد نفوذ و تأثیر اسرائیل بر دولت آمریکا چه نظری دارید؟
جونز: این نفوذ به صورت گستردهای وجود دارد و نتانیاهو در چند روز گذشته لابیهای شخصی بسیاری برای همراه کردن مخالفان کنگره با خود و امتناع از هرگونه توافقی در مذاکرات هستهای ایران، انجام داده است. ما قطعاً در طول دوره اجرایی توافق حاصل شده نیز موارد بیشتری از این کارشکنیها خواهیم دید. چنین کارشکنیهایی در مورد متحد آمریکا در منطقه یعنی عربستان نیز صدق میکند. اسرائیل و عربستان سعودی «اتحادی نامقدس» را در تلاش خود برای تأثیر در سیاست آمریکا علیه ایران، شکل دادهاند. اسرائیلیها همچنین از همراهی و کمک دستیاران خود در کنگره آمریکا برای نیل به این هدف برخوردارند.
از سوی دیگر ناامیدی فزایندهای میان مردم آمریکا نسبت به دولت به وجود آمده که نتیجه تلاشهای اسرائیل برای همسو کردن سیاستهای دولت آمریکا با نیازها و عقاید سیاسی خود محسوب میشود. اما خوشبختانه، باراک اوباما رئیسجمهور آمریکا و بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، روابط چندان دوستانه و صمیمیای با یکدیگر ندارند. حتی کاخ سفید میتواند در مورد این مسئله بر نتانیاهو فشار آورده و او را وادار به عقبنشینی از مواضعش کند، زیرا اسرائیل به کمکهای ایالات متحده بسیار وابسته است. اما من فکر نمیکنم رئیسجمهور آمریکا واقعاً شجاعت سیاسی لازم برای رویارویی با نخستوزیر اسرائیل را داشته باشد. به هر حال تصور میکنم ما یک دوره حساس تاریخی را پشت سر میگذاریم.
اسرائیل در حال حاضر تنها قدرت هستهای در خاورمیانه است و مطمئناً میخواهد تنها قدرت هستهای نیز باقی بماند، هر چند این موضوع را انکار میکند. از سوی دیگر عربستان سعودی، ایران را به عنوان دشمن اصلی خود در منطقه میداند و با سیاستهای ضد ایرانی همسو شده است. در واقع باید گفت سعودیها اساساً با تأمین اسلحه و حمایت مالی از تروریستهای فعال در سوریه، مسئول کشتار و خونریزی در این کشور هستند.
تسنیم: درگیریهای سوریه چگونه مذاکرات قدرتهای جهانی با ایران را تحت تأثیر قرار داده است؟
جونز: کاخ سفید قصد اقدام نظامی علیه سوریه برای کمک به شورشیان سوری را داشت اما برخی مقامات مانند ژنرال مارتین دمپسی، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا از پیامدهای طولانیمدت اقدام نظامی علیه سوریه، برای ارتش ایالات متحده آگاه بودند. هنگامی که ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه موفق به متقاعد کردن سوریه برای از بین بردن سلاحهای شیمیایی خود شد، اوباما توانست راهی برای خروج از بنبستی که در آن گرفتار شده بود، پیدا کند. از بسیاری جهات، من فکر میکنم این تغییر جهت به سمت مذاکره و دیپلماسی برای حل بحران سوریه نیز به احیای مذاکرات با ایران کمک کرد و کاملاً واضح است که مبارزات عربستان علیه بشار اسد، در درجه اول با هدف تضعیف نقش ایران به عنوان کشور دوست سوریه، انجام شد.
تسنیم: چرا گروه 1+5 تا این حد نسبت به حق روشن ایران برای غنیسازی اورانیوم، به عنوان عضو پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای، ساکت و محتاط هستند؟
جونز: مسئله غنیسازی اورانیوم همواره موضوع مورد بحث کشورهای عضو «ان پی تی» بوده است. بر اساس بندهای یک و دو پیمان منع گسترش تسلیحات هستهای، کشورهای عضو همواره حق تحقیق، توسعه، تولید و استفاده از انرژی هستهای برای مقاصد صلحآمیز را بدون تبعیض دارا هستند. در اصل، این پیمان به کشورهای عضو اجازه میدهد برای تأمین سوخت رآکتورهای هستهای خود، به غنیسازی اورانیوم بپردازند. اما کشورهایی مانند ایالات متحده و دیگر قدرتهای هستهای جهان که دارای سلاح هستهای نیز هستند، همواره سعی در نظارت شدید بر توانایی هستهای کشورهایی دارند که دارای سلاح هستهای نیستند.
به عنوان مثال، آمریکا برزیل را تحت فشار قرار داد تا از حق غنیسازی خود چشمپوشی کند، اما برزیل بدون توجه به این فشار، در جهت اهداف صلحآمیز هستهای خود حرکت کرد. همچنین ژاپن به عنوان یک کشور هستهای که دارای سلاحهای هستهای نیست، دارای تأسیسات غنیسازی اورانیوم برای اهداف صلحآمیز است. از سوی دیگر کشورهایی مانند هند و پاکستان علاوه بر داشتن تأسیسات هستهای غیر نظامی، هرگز پیمان ان پی تی را امضا نکرده و به غنیسازی اورانیوم و توسعه تسلیحات هستهای خود نیز ادامه دادهاند.
با این وجود برای کشوری که پیمان منع تسلیحات هستهای را امضا کرده، منطقی و معقول است که به دنبال غنیسازی مورد نیاز خود برای اهداف هستهای غیر نظامی باشد. چنین فعالیتهای هستهای باید تحت نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی باشد و در نتیجه در چارچوب قوانین بینالمللی غنیسازی صورت میگیرد. اما در مورد مذاکرات ایران به ویژه به دلیل فشارهای اسرائیل، این موضوع بسیار بحثبرانگیز است.
با وجود آنکه اسرائیل برای جلوگیری از هرگونه غنیسازی توسط ایران تلاش میکند، اما ایران هرگز از حق خود عقبنشینی نکرده و در نهایت مذاکرهکنندگان نیز با حق غنیسازی غیر نظامی ایران موافقت کردند. علاوه بر غنی سازی اورانیوم، رآکتور آب سنگین اراک نیز مسئله دیگر مورد بحث در مذاکرات ژنو بود که در آن پلوتونیوم تولید میشود. توقف توسعه تأسیسات نیروگاه اراک در 6 ماه آینده یکی از مواردی است که در موافقتنامه ژنو به آن تأکید شده است.
تسنیم: آیا نمیتوان تحریمهای اقتصادی را به نوعی «مجازات جمعی» و عملی غیر اخلاقی دانست؟
جونز: تحریمهای اقتصادی همواره سلاحی بیرحمانه است که علیه برخی کشورها به کار گرفته میشود. به نظر میرسد تحریم، یکی از اهرمهای فشاری است که از طریق تحمیل رنج و سختی بر مردم یک کشور، آنها را وادار به فشار به دولت خود برای تغییر سیاستهایش میکند.
اما واقعیت این است که تحریمها بیش از آنکه باعث نفرت مردم از دولت مورد هدف تحریمها شود، آنها را از کسانی که این تحریمها را تحمیل کردهاند، متنفر میکند. از سوی دیگر آنچه از شواهد امر بر میآید نشان میدهد که تحریمهای اقتصادی در تحقق نتیجه مورد نظر، مؤثر واقع نشده است. درد و رنجی که مردم از این گونه تحریمها متحمل میشوند، باعث محکومیت تحریمهای اقتصادی از سوی جامعه جهانی شده است.
تسنیم: روابط ایران و آمریکا را در قرن 21 چگونه میبینید؟
جونز: من فکر میکنم اگر بحران فعلی با موفقیت مهار شود، روابط بین دو کشور میتواند در نهایت بسیار گرمتر و نزدیکتر از گذشته شود. ایران کشوری با فرهنگ بالا و تاریخ بسیار غنی است. به عقیده من چیزی که مانع همکاری بیشتر روشنفکران و نخبگان دو کشور و همکاری مردم این کشورها به نفع منطقه و جهان شود، وجود ندارد. حتی در سختترین زمانها نیز همواره همکاری و روابط علمی و پزشکی میان ایران و آمریکا وجود داشته است. من فکر میکنم اگر روابط میان دو کشور بار دیگر در ماههای آینده احیا شود، میتواند کمک بزرگی به منطقه و از بین بردن درگیریها و تنشهای موجود در آن کند. این بدان معنا است که ایران نقش تأثیرگذار خود را به عنوان یک قدرت مهم در منطقه ایفا خواهد کرد. ایران در تعامل و همکاری با دیگر کشورهای منطقه، میتواند یک دوره رونق و شکوفایی و توسعه را که قرنهاست از منطقه رخت بربسته، به آن باز گرداند.
انتهای پیام/