به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، اسفند 86 برای تهیه گزارشی در راستای حفظ هویت ملی و تاریخی کشورمان به سراغ یکی از بزرگترین مجموعه داران اشیای عتیقه رفتم، مجموعه داری که با عشق به میراث کشورش تمام عزم خود را برای حفظ میراث ایران زمین جزم کرده بود تا که شاید با جمع آوری این مجموعه عظیم از تاریخ ایران بتواند بذر هویت ایرانی و میراث کهن ایران باستان را در دلهای جوانان و نوجوانانی که روز به روز از فرهنگ خود فاصله گرفتهاند بکارد.
با وجود تمام وعدههایی که از سوی مسئولان و متولیان (شهرداری مشهد و میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی) مبنی بر در اختیار گذاشتن زمینی به منظور ایجاد موزه برای حمایت از گنجینه این مجموعه دار داده شد، هیچ گونه حمایتی تاکنون صورت نگرفته است و متاسفانه این میراث در وضعیت بسیار تاسف باری نگهداری میشود و میراثی که قرار بود هویت ما را حفظ کند اکنون در انبار حبس شده و رو به نابودی است.
با آنکه سالیانه اخبار فراوانی در خصوص حفاریهای غیر مجاز در محوطههای باستانی به گوش میرسد، اما هستند کسانی که با عشق به فرهنگ و تمدن دیرینه کشورشان هویت تاریخی این دیار را سالها یدک میکشند تا در آینده به همگان ثابت کنند که ایران باستان مهد تمدن جهانیان بوده است.
با این حال عدم نظارت دستگاههای متولی سبب شده است تا ایران به یکی از بهشتهای حفاران غیر مجاز و سوداگران اشیای عتیقه تبدیل شود، حال چه خوب است متولیان امر به جای ادعاهای تاریخی به حفظ میراث کشورمان کمک کنند، چرا که کشور ما به ویژه مشهد و استان خراسان رضوی با وجود بناهای تاریخی و میراثی کهنی که دارد نتوانسته است آنطور که باید میراث خود را حفظ کند، ما به لحاظ داشتن موزههای کیفی و جهانی در پائینترین سطح قرار داریم و این سبب شده است تاراج بازمانده تاریخ آب و خاک خراسان به دست مافیای حفاری نابود و یا از کشور خارج شود.
به راستی برای حفظ این آثار به نسلهای آینده و بقای تاریخ فرصتی باقی مانده است؟ براستی میراثی که با بی توجهی از کنار آن رد میشویم میتواند انتقال دهنده فرهنگ و هویت ما به نسلهای بعد باشد؟
برای پاسخ به این سوالات بود که به سراغ یکی از مجموعه داران اشیا عتیقه رفتیم، کسی که سالهاست با جمع آوری میراث گذشتگان تلاش میکند تا هویت ملی و هویت خراسان را بیش از پیش حفظ کند، اما متاسفانه با حبس شدن این مجموعه عظیم در انبار و بی مهری و بی توجهی مسئولان نسبت به این میراث کهن مواجه شدیم. گفتوگوی تسنیم با این مجموعه دار و پاسخ مسئولان امر را در ادامه میخوانید.
مسئولان معتقدند حفظ میراث فرهنگی توجیه تاریخی ندارد
سید حسن موسوی، مجموعه دار نام آشنای کشور، متولد 1319 کدکن از توابع تربت حیدریه است، آغاز فعالیتش تقریبا به سال 1344 باز میگردد، گرچه قبل از انقلاب طراح پوشاک بوده و چندین جایزه دریافت کرده است اما علاقه وی به ابنیه تاریخی او را چنان به سمت میراث فرهنگی و باستانی کشور سوق داد که موفق شد در طول 50 سال گذشته، مجموعهای ارزشمند از میراث گذشتگان خود را جمع آوری کند، مجموعهای که به گفته وی نمیتوان برای آن قیمتی تعیین کرد به طوری که وی امروز بزرگترین مجموعه یادمان تاریخ ایران را در اختیار دارد و تاکنون توانسته است بیش از 45 نمایشگاه کشوری و دو نمایشگاه بین المللی برگزار کند.
این مجموعه دار خراسانی که صاحب گنجینهای با 60 موضوع تاریخی در قالب مردم شناسی و سیر تکامل اشیا از انواع اسکناس و سکه دوران اشکانیان تا جمهوری اسلامی ایران، سیر دخانیات، سیر فرهنگ چای، سیر پوشش، لوازم زندگی، چراغ روشنایی، لوازم بافندگی، وسایل ارتباطی نظیر رادیو، دوربین است که از قدمت آنها به عصر صفویه تا عصر حاضر بر میگردد.
وی گفت: پس از 53 سال عشق و علاقهای که برای این حرفه صرف کردهام با داشتن گنجینه و بزرگترین میراث ایران زمین، به دلیل نبود امنیت و امکانات به ناچار مجبور شدهام این گنجینه را در وضعیت بدی نگه داری کنم، مجموعه داری انگیزهای برای جلوگیری از نابودی صنایع دستی و هنری کشور و ایجاد خودباوری در جوانان و حفظ سیر تکامل زندگی و نشان دادن پیشرفت کشور ایران به جهانیان است.
موسوی افزود: با وجود مذاکرات گستردهای که با شهرداری طرقبه، شهرداری مشهد، میراث فرهنگی و صنایع دستی در این چند سال داشتم اما متاسفانه تا به امروز هیچ همکاری صورت نگرفته است چرا که مسئولان معتقدند حفظ میراث فرهنگی و تاریخی توجیه اقتصادی ندارد.
شناسنامه هر کشور آثار برجای مانده از تاریخ آن کشور است
این مجموعه دار ادامه میدهد: 53 سال فرهنگ کشور یعنی نیم قرن از فرهنگ، هویت و تاریخ کشور به صورت یک مجموعه تا به امروزحفظ شده است اما با وجود وعدهای که میراث فرهنگی و شهرداری مبنی بر در اختیار گذاشتن زمینی برای احداث موزه مردم شناسی و سیر تکامل اشیا داده بودند تا به امروز خبری از این مساعدت و همکاری نیست و هیچ گونه تعهدی نسبت به حفظ این گنجینه صورت نگرفته است.
موسوی اظهار کرد: برای حفظ هویت و تاریخ کشور باید یک الگو باقی بماند تا نسل آینده دنبال روی آن باشند، آثاری که از گذشته به جای مانده دیگر ساخته نمیشوند چرا که این آثار هنر دل، دست و دیده است اگر هم کاری مشابه این آثار امروز ساخته شود کپی است و هنر کپی، روح ندارد، هنرمندان ما یکی پس از دیگری زیر خاک میروند و هنرشان را نیز با خود میبرند متاسفانه جوانان ما به دنبال مشاغل کاذب رفتهاند چرا که به هنر و هنرمند در جامعه بها داده نشده است.
صاحب بزرگترین مجموعه داری اشیای کشور تصریح کرد: شناسنامه هر کشور آثار بر جای مانده از تاریخ آن کشور است، اگر آرامگاه فردوسی طی سالیان حفظ نمیشد ما امروز نشانی از فردوسی به عنوان اسطوره نداشتیم، ما جزو پنج کشور تاریخی جهان و شاید نخستین کشور تمدن ساز جهان هستیم اما متاسفانه در تهاجمات مختلف این تاریخ و تمدن به تاراج رفته است و اگر امروز آن را حفظ نکنیم نسلهای بعد شناسنامهای نخواهیم داشت.
وی با بیان این مطلب که در هر خانهای باید یک موزه داشته باشیم گفت: متاسفانه زندگی امروز ما مملو از فرهنگ و تمدن غرب شده است حتی این فرهنگ در لوازم منزل نیز گسترش یافته است بطوری که دیگر خبری از ظروف مس و سفال و نقش و نگارهای هنر اسلامی و ایرانی نیست.
موسوی با اشاره به این موضوع که سال 88 بنا بود کاروانسرای ویرانه شاندیز به عنوان موزه در اختیار اشیای عتیقه قرار گیرد تصریح کرد: با وجود پیگیریهای گسترده و رایزنیهایی صورت گرفته با شورای شهر و میراث فرهنگی موافقت نشد، از طرفی ربات طرق بنا بود به عنوان دهکدهای فرهنگی تبدیل شود که باز هم با وجود وعدههای مثبت مسئولان به نتیجهای ختم نشد، در حال حاضر کاروانسرای بابا قدرت و نوش نیز به بخش خصوصی واگذار شده اما برای ایجاد موزه هیچ مکانی در نظر گرفته نشده است چرا که توجیه اقتصادی ندارد، متاسفانه در کشور ما عزم جدی برای حفظ میراث و جمع آوری و نگه داری این تاریخ و فرهنگ وجود ندارد.
قول مساعد فرمانداری برای احداث موزه
رجبعلی لباف خانیکی، مدیرکل جدید میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان رضوی ضمن اظهار بی اطلاعی از واگذاری و اختصاص زمینی مبنی بر احداث موزه اظهار کرد: متاسفانه نسبت به موضوع فوق اطلاع دقیقی ندارم و باید از مدیران گذشته پیگیر این موضوع باشید اما با توجه به اهمیت و ارزش آثار تاریخی به این موضوع رسیدگی میشود.
وی افزود: اشیای تاریخی جزو اموال عمومی محسوب میشوند منتهی مجموعه داران از جمله افرادی هستند که میتوانند طبق ضوابط و بخشنامه این اشیا را تحت نظارت سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری نزد خود نگهداری کنند.
لباف تصریح کرد: کلیه اشیای تاریخی که زیر نظر میراث فرهنگی هستند دارای شناسنامهاند، بنابراین خرید، فروش و نقل و انتقال این اشیا باید تحت نظارت میراث فرهنگی صورت پذیرد که در این راستا مجموعه داران تاکنون همکاری خوبی در استان خراسان رضوی داشتهاند.
حسن موحدیان فرماندار مشهد نیز گفت: فرمانداری آمادگی هرگونه همکاری را با این مجموعه دار دارد چرا که میراث فرهنگی و تاریخی استان خراسان و کشور برای هر فردی ارزشمند است و ما در فرمانداری حمایت خود را از این مجموعه دار اعلام میکنیم.
وی افزود: فرمانداری از طریق اداره راه و شهرسازی میتواند زمینی را به منظور احداث موزه و نگهداری این اشیای تاریخی که میراث فرهنگ مردم خراسان است اختصاص دهد و این مجموعه دار با ارائه درخواست به فرمانداری میتواند این آثار تاریخی را همانند گذشته نگهداری و در معرض دید شهروندان و علاقمندان قرار دهد.
مسئول واحد موزه های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان رضوی نیز گفت: مجموعه داری حرفه قابل تقدیری است و ما مجموعه داران زیادی در حوزههای مختلف در استان خراسان داریم که مجموعه آقای موسوی به عنوان یکی از با ارزشترین مجموعههای حوزه مردم شناسی و سلسلهای از اشیا بسیار ارزشمند است.
فرزاد قندهاری زاده اظهار کرد: طبق دستورالعمل اداره کل موزههای میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پرکردن صورتهای مجموعه داری توسط مجموعه داران الزامی است، ضمن اینکه کلیه اشیای مجموعه داران باید شناسنامه دار شوند و به عنوان آثار تاریخی و قانونی در این کمیته شناخته شوند که این امر هم به نفع مجموعه دار است و هم به نفع اشیای در اختیار این افراد چرا که تک تک اشیای در اختیار این افراد شناسنامه دار و دارای هویت میشوند.
مهمترین نیاز یک مجموعه دار، داشتن فضای مکانی است
وی تصریح کرد: مجموعه دارانی که به دنبال مجوز موزه خصوصی هستند، باید در گام بعدی یک طرح محتوایی ارائه دهند و پس از بررسی توسط کارشناسان مجوز موزه موقت و سپس دائم به آنها داده میشود، ضمن اینکه تحت پوشش خدمات فنی و کارشناسی، خدمات مالی و فرهنگی قرار میگیرند.
قندهاری زاده تصریح کرد: در حال حاضر موزه حیات وحش و تاریخ طبیعی در مشهد و نیشابور به طور رسمی فعالیت دارند و دیگر موزههایی که مجوز دریافت کردهاند هنوز نتوانستهاند شرایط یک موزه استاندارد را داشته باشند.
وی با بیان این مطلب که در استان خراسان رضوی مجموعه داران زیادی فعالیت دارند بیان کرد: مجموعه گرامافون و رادیو، مجموعه سماور، چندین مجموعه ماشین، مجموعه کبریت، مداد، سکه، تمبر مجموعههای نفیس و ارزشمندی هستند که باید دیده شوند و هویت تاریخی آنها حفظ شود اما متاسفانه میراث فرهنگی بضاعت کافی برای حمایت از این مجموعهها را ندارد در همین راستا به دنبال تعامل با شهرداری هستیم تا بتوانیم این مجموعهها را در مکانی به نمایش بگذاریم چرا که بیشترین نیاز این افراد در اختیار داشتن فضایی برای نمایش مجموعههایشان است.
مسئول واحد موزه های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان رضوی با بیان اینکه به دنبال همکاری سازمانها و ارگانهای دولتی و خصوصی برای احداث موزهای برای حمایت از مجموعه داران هستیم گفت: مجموعه داری حرکتی فرهنگی است که میتواند سیر تاریخی و هویت یک شهر و کشور را حفظ کند ما نیز در میراث فرهنگی به دنبال ایجاد موزهای برای به نمایش گذاشتن تمامی مجموعههای ثبت شده مجموعه داران هستیم اما این امر نیازمند همکاری دیگر سازمانها و ارگانها است.
قندهاری زاده با اشاره به تغییر کاربری رباطهای تاریخی به فضاهای گردشگری و تفریحی عنوان کرد: یکی از اهداف سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان رضوی کاربری دادن به بناهای تاریخی است که به همین منظور تاکنون رباط بابا قدرت به مجموعهای تفریحی گردشگری و رباط طرق به عنوان موزه زائر و زیارت رباط ویرانی شاندیز به موزه مردم شناسی تبدیل شدهاند، البته کاروانسرای قاسم آباد نیز در حال تملک زمین و مرمت آن می باشیم اما این کاروانسراها و رباطها قابلیت و از نظر موقعیت مکانی مناسب موزه برای مجموعه داران نیست.
گزارش از مرجان شریعت
انتهای پیام/ آ