به گزارش گروه "رسانههای دیگر" خبرگزاری تسنیم، تاکنون به این موضوع فکر کرده اید که وقتی نمایندگان ایران و 1+5 دور میز مذاکره می نشینند؛ چگونه درباره مسائل اختلافی بحث و احیانا آنها را حل و فصل می کنند؟ این موضوع جالب و جذابی است البته در برخی موارد جذاب تر هم می شود. مثلا طرفین(ایران و آمریکا) در یک موضوع واحد 2 اظهارنظر و موضع کاملا متضاد و متقابل اتخاذ می کنند؛ وارد مذاکرات می شوند؛ مذاکرات را انجام می دهند؛ هر 2 از مذاکره اعلام رضایت می کنند و دوباره همان مواضع سابق را اتخاذ می کنند! چگونه می شود چنین شرایطی را پذیرفت؟ کاملا واضح است در این وضعیت 2 حالت بیشتر قابل تصور نیست. یا این مذاکرات بی فایده است اما طرفین به انجام مذاکره نیازمند و مصرند یا اینکه «روایت» یکی از طرفین مخدوش است. بیایید موضوع را از زاویه ای دیگر نگاه کنیم. بررسی دیپلماسی هسته ای دولت باید هم در محتوا صورت بگیرد و هم در شکل. این دو ملازمند. در کنار نقد عالمانه محتوای دیپلماسی هسته ای دولت خاصه در توافق ژنو، به بررسی شکلی متاسفانه آنطور که باید پرداخته نشده است. شکل رفتار دیپلماتیک دولت بسیار مهم است و فهم آن می تواند محتوا و اهداف آن را قابل پیش بینی کند. لطفا به این چند مورد توجه کنید.
1ـ دور سوم مذاکرات ایران و 1+5 برای رسیدن به توافق جامع در موضوع هسته ای 19 و 20 فروردین (8 و 9 آوریل) در وین برگزار شد. این دور از مذاکرات هسته ای بسیار مهم و سرنوشت ساز است. آنچه 3 آذر 92 (24 نوامبر 2013) در ژنو انجام گرفت یک توافق «موقت» در موضوع هسته ای ایران است و تاریخ مصرف کوتاه مدت(6 ماهه) دارد. در واقع یک مفاهمه موقت برای رسیدن به یک توافق بزرگ و طولانی است. متاسفانه آنگونه که باید اهمیت این دور از مذاکرات در افکار عمومی نه تنها شرح داده نمی شود؛ بلکه مجموعه اتفاقاتی رخ می دهد تا توجه افکار عمومی از این موضوع منحرف شود. درحالی که مسائل و موضوعات بسیار مهم در این دور از مذاکرات مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. چرا؟چرا در روزهایی که افکار عمومی در ایران باید به دقت و با حساسیت در جریان محتوای مذاکرات هسته ای قرار گیرد؛ درگیر موضوع ثبت نام برای دریافت یارانه نقدی است؟! آیا آن اراده و اهتمام دولتی برای بزرگنمایی توافق ژنو اکنون در قبال مذاکرات برای رسیدن به توافق جامع دیده می شود؟
2ـ جریان منتقد نسبت به مفاد توافقنامه ژنو، به رغم آنکه یک جامعه فراگیر است اما تحت فشار است. دولت تاکنون 2 نشریه منتقد سیاست های خود، بویژه در موضوع هسته ای را توقیف کرده است. تعداد دیگری از رسانه ها نیز با شکایت دولت دادگاهی شده اند. دولت حتی از برخی نمایندگان منتقد مفاد توافق ژنو نیز شکایت کرده است! هجمه به منتقدان نیز هم از سوی مقامات دولتی و هم از سوی انبوهی از رسانه های آنها بشدت دنبال می شود. اتهامات گرانی علیه منتقدان مطرح می شود. به نظر می رسد هدف این اقدامات به حاشیه بردن منتقدان مفاد توافق ژنو است. چرا؟ چرا تلاش می شود موضوع ملی حقوق هسته ای مردم به یک موضوع جناحی تنزل یابد؟ و چرا باید منتقدان نحوه مذاکره بر سر موضوع ملی هسته ای، تحدید شوند؟!
3ـ روایت دولتی از روند مذاکرات به یک دغدغه تبدیل شده است. در ایران کسی نمی خواهد بگوید روایت طرف مقابل دقیق تر از روایت مذاکره کنندگان ماست اما در روند بررسی مفاد مذاکرات هسته ای و توافق ژنو مواردی قابل تامل دیده شده است. بگذارید تنها به 2 مورد کلیدی اشاره کنیم.
الف) پس از توافق ژنو، تیم مذاکره کننده ایرانی به ریاست محمدجواد ظریف به میان خبرنگاران آمدند و وزیر امور خارجه اعلام کرد در این توافقنامه «حق غنی سازی» به رسمیت شناخته شده است. آقای روحانی، رئیس جمهور نیز هم در سخنرانی خود و هم در نامه ای که درباره این توافقنامه به رهبر انقلاب نوشتند؛ تصریح کردند حق غنی سازی ایران به رسمیت شناخته شده است. به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی ایران در توافق ژنو به رغم اینکه یکی از مفاد مصرح در بند 4 ان پی تی است اما یک پیروزی بزرگ به حساب می آمد. با این وجود طرف آمریکایی بلافاصله اعلام کرد به هیچ وجه در توافقنامه حقی برای غنی سازی ایران به رسمیت شناخته نشده است. مرور و بررسی متن منتشر شده از سوی وزارت امور خارجه کشورمان از توافق ژنو نیز چیزی تحت عنوان به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی ایران را نشان نمی داد. به مرور، این موضوع یعنی به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی ایران در توافق ژنو نیز در مواضع دولتی ها کمرنگ و اکنون کاملا محو شده است!
ب) مورد دوم درباره همین مذاکرات اخیر در وین است. منتقدان مفاد توافق ژنو بارها اعلام کرده اند «گام میانی» توافق ژنو و تعهد ایران به برداشتن گام های اضافی، صراحتا دست طرف غربی برای اعمال مفاد قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران (بویژه قطعنامه 1929) را باز گذاشته است. یکی از این موارد که به عنوان یکی از خطوط قرمز ایران در مذاکرات مطرح است؛ بررسی ابعاد نظامی بویژه موضوع موشک های بالستیک ایران است. تیم مذاکره کننده ایرانی اما در مقابل این انتقادات که ناشی از متن صریح و آشکار توافقنامه ژنو است، همواره اعلام کرده هیچگاه درباره ابعاد نظامی و موشک های بالستیک ایران گفت وگو و مذاکره نخواهد کرد. محمدجواد ظریف بارها این موضوع را اعلام کرده است. عباس عراقچی نیز 20 فروردین درباره این دور از مذاکرات، گفت: «ما بارها اعلام کردیم موضوع موشک در دستور کار ما نیست و بحث سیستم های دفاعی کشور را مورد مذاکره قرار نخواهیم داد. البته بخشی از موضوع موشک و کلاهک های هسته ای یکی از موضوعات مندرج در قطعنامه 1929 شورای امنیت است اما از نظر ما موضوع مذاکره نیست.»
با این وجود طرف آمریکایی نیز همواره تاکید کرده در مذاکراتی که برای توافق جامع صورت می گیرد، موضوع موشک های بالستیک حتما مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. مذاکرات انجام شد اما به رغم تاکید تیم مذاکره کننده ایرانی، طرف آمریکایی اعلام کرد موضوع موشک های بالستیک در مذاکرات مطرح و درباره آنها بحث و بررسی شد. 20 فروردین وندی شرمن جلسه ای با خبرنگاران ترتیب داد و گفت: «همه مسائلی که تصور کنید در این گفت وگوها مطرح شد.» خبرنگار رویترز از شرمن درباره موضوع موشک های بالستیک پرسید و اینکه وزیر امور خارجه ایران اعلام کرده درباره آن گفت وگو نخواهد کرد. پاسخ شرمن به این سوال بسیار قابل تامل بود. او گفت: «درباره موشک های بالستیک ایران باید بگویم که طرح مشترک اقدام (توافق ژنو) به نحوی از انحا به همه مسائلی پرداخته است که باید در توافقنامه جامع باشد ازجمله حل و فصل مسائلی که در این زمینه مطرح است.
درعین حال، طرح مشترک اقدام تصریح کرده است که باید به قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز به عنوان بخشی از توافقنامه رسیدگی شود و فکر می کنم همه می دانید یکی از مسائل مطرح در قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد، دغدغه هایی است که درباره موشک های بالستیک با قابلیت حمل تسلیحات هسته ای وجود دارد. بنابراین وقتی می گویم درباره همه نگرانی های موجود صحبت شده است، منظورم این است که درباره همه نگرانی ها بحث شده است.» او سپس توافق جامع را مشروط به اعمال نظرات آمریکا در همه موضوعات ازجمله موضوع موشک های بالستیک ایران دانست و گفت: «هیچ چیز مورد توافق نخواهد بود مگر اینکه همه موارد مورد توافق باشد و هیچ چیز مورد توافق نخواهد بود تا وقتی همه درباره آن اتفاق نظر داشته باشند».
رفتار تیم دولت در این 2 مورد، یعنی ماجرای حق غنی سازی و اعمال قطعنامه ها بویژه درباره توان نظامی ایران را کنار هم بگذارید. چه برآوردی می توان داشت؟ بررسی متن توافق ژنو می گوید ایران موظف شده در گام میانی آنگونه که مورد «رضایت» طرف مقابل قرار گیرد به قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران بپردازد. و این مجوز بررسی و بحث درباره توان نظامی ایران را در مذاکرات هسته ای صادر می کند. تیم مذاکره کننده ایرانی می گوید به هیچ عنوان درباره توان دفاعی بحث نمی کنیم. اما پس از مذاکرات طرف آمریکایی صراحتا اعلام می کند درباره این موضوع بحث شده است و تا رضایت آنها جلب نشود توافق جامع محقق نخواهد شد!
دولت در موضوع سیاست خارجی معتقد به جلب اعتماد دنیاست. سیاست اعتماد سازی با شدت از سوی دولت دنبال می شود اما یک سخن دوستانه و خیرخواهانه با دولت وجود دارد. دولت بهتر است موضوع اعتماد سازی را در درون کشور و نسبت به مردم نیز در دستور کار قرار دهد. خدای ناکرده تیم مذاکره کننده در مظان اتهام دروغگویی نیست اما روایت آنها از مذاکرات کمی مخدوش شده است. اعتماد عمومی به دولت و تیم مذاکره کننده یک امتیاز و سرمایه بزرگ است. دولت باید نسبت به تحکیم و تقویت این اعتماد بکوشد و مانع بی اعتمادی شود. قاعدتا مردم باید نسبت به کسانی که می خواهند از حقوق هسته ای آنها دفاع کنند؛ اعتماد داشته باشند.
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانههای داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانهای بازنشر میشود.