«بنده از چند سال قبل - 2 سه سال قبل- شعار تکیه بر «اقتصاد منهای نفت» را با مسئولین کشور در میان گذاشتم؛ آنها هم انصافاً استقبال کردند. البته کار آسانی نیست. این کار در طول یک سال و دو سال و پنج سال، انجام نمیگیرد؛ باید به مرور و بهتدریج انجام گیرد که ما برای اداره امور کشور، برای کارهای گوناگون کشور، برای واردات و خدمات کشور، برای آموزش و پرورش و بودجه جاری کشور، مجبور نباشیم نفت را که ذخیره ماست، بفروشیم و گندم، یا شیر خشک وارد کنیم! این غلط است.
چند سال است که این مطلب را به مسئولین گفتهایم؛ مسئولین هم - چه در دولت قبل، و چه در دولت فعلی - جدّاً این قضیه را دنبال کردند و میکنند که شاید بتوانند؛ اما کار دشوار است. این خشت کجی است که در زمان رژیم پهلوی گذاشته شده است. آن جوانانی که نمیدانند رژیم گذشته با این کشور چه کرده است، بدانند یکی از دهها کار خیانت آمیزی که کردند، این است! اقتصاد این کشور را متّکی به نفت کردند که به آسانی هم نمیشود آن را تغییر داد و دگرگون کرد! این ملت اگر بتواند، باید با صادرات گوناگون - صادرات میوه، صادرات معادن گوناگونی که در این کشور هست، تولیدات صنعتی، کشاورزی و خدمات - این کشور را اداره کند.»
این جملات بخشی از سخنرانی مقام معظم رهبری در حرم رضوی در تاریخ اول فروردین سال 1377 بود. آنچه بدیهی است رهبر انقلاب از سالها پیش بر اداره کشور بدون اتکا به درآمدهای نفتی همواره تأکید کردهاند.
«تفریق نفت از اقتصاد» را باید یکی از ضروروتهای اقتصاد جمهوری اسلامی ایران خواند که متأسفانه با وجود تأکید مقام معظم رهبری و جمع کثیری از اقتصاددانان مطرح کشور، به آن توجهی نشده و درآمد میلیارد دلاری نفت، دولتها را به راحتطلبی سوق داده است، در حالی که بسیاری از صاحبنظران نفت را مایه عقبماندگی ایران در حوزه اقتصاد، میخوانند.
این ذهنیت در شرایطی مطرح میشود که نگاهی گذرا به وضعیت اقتصادی کشورهای نفتی نشان میدهد دولتهای آنها به دو گروه توسعه یافته مانند نروژ و غیرتوسعه یافته مانند ایران تقسیم میشوند که این دستهبندی منبعث از تفاوت دیدگاههای دولتهای این کشورها در باره نفت است.
نفت و درآمدهای نفتی به خودی خود، پدیدهای بدیمن نیست، اما چه میتوان کرد که سیاستگذاریهای جزیرهای و به دور از شاخصهای اصیل اقتصادی، ضربههای مهلکی را به کشورهایی مانند ایران زده است.
باید پذیرفت که عمود خیمه بودجه کشور روی نفت استوار است و کمتر دولتی به حذف درآمدهای نفتی از بودجه کشور رضایت میدهد، در حالی که اگر در دو دهه گذشته به سخنان مقام معظم رهبری در این باره توجه میشد شاید این روزها نفت را بهجای «نعمت»، «نقمت» یا «بلای سیاه» تعبیر نمیکردند.
ملی شدن صنعت نفت و مشکلاتی که پس از آن رخ میدهد بهخوبی از ماهیت شوم اتکای اقتصاد به نفت خبر میدهد که واکاوی و بررسی تاریخی و محتوایی آن، میتواند به خوبی ضعف امروزی کشور را هویدا کند. در این پرونده سعی خواهد شد با رعایت انصاف و واقعیتنگاری، اتفاقهای رخ داده در آن برهه زمانی را بررسی کنیم تا شاید که نیم نگاهی به گذشته، سیاستگذاران را به اصلاح رویه موجود ترغیب کند.
انتهای پیام/