سطح آموزشی پایین، شیوه آموزش سنتی، استفاده از شیوه های تنبیه بدنی از قبیل چوب فلک و ترکه، مقاومت در آموزش علوم جدید، پایین بودن سواد و توان مدرس و... از مهمترین مشکلات آموزش مکتب خانه ای بود.
همین عوامل برخی از روشنفکران و درس خوانده های اردبیل را به فکر ایجاد مدارس نوین انداخت. مدارسی که به دلیل آموزش علوم نوین از جمله ریاضی، جغرافیا و علوم طبیعی به این نام خوانده می شد و در دهه های اولیه ایجاد خود با تاریخ متلاطمی در اردبیل مواجه است.
ایجاد اولین مدرسه توسط رجال تبعیدی قاجاری
حفظ اسناد آموزشی بصورت شخصی و یا سازمانی و حتی نزد پژوهشگران و محققان موجب شده امروزه بتوان در خصوص مدارس اردبیل به صورت مستند سخن راند. ضرورتی که مهر تائید سابقه آموزشی این منطقه بوده و به عنوان یکی از نقاط قوت آن طرح می شود.
مدرسه صفوی از مدارس قدیمی اردبیل
مدیر موسسه مطالعات تاریخ اردبیل که اسناد آموزشی منطقه را خانه به خانه و از طریق اشخاص حقیقی جمع آوری کرده است، در خصوص قدمت مدارس اردبیل به پیشینه 110 ساله اشاره می کند.
محمود محمد هدایتی در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: طبق اسناد و مدارک موجود مدرسه نصریه که موسس آن سردار تنکابنی است در سال 1284 در اردبیل تاسیس شده و قدیمی ترین مدرسه در این استان محسوب می شود
وی افزود: همچنین به شواهد اسناد مدرسه ابتدایی ناصری (روایی) خلخال قدیمی ترین مدرسه استان و منطقه است که در سال 1285 به همت شادروان ناصر روایی تاسیس گشته است.
اما سردار تنکابنی که بود، بابا صفری در کتاب خود "اردبیل در گذرگاه تاریخ" در خصوص اولین موسس مدرسه در اردبیل می نویسد: محمد ولی خان تنکابنی ملقب به نصرالسلطنه از رجال دولتی قاجار بود ولی به علت گرایش بهآزادی خواهی با مشروطه طلبان همکاری داشت.
وی اضافه می کند تنکابنی که بعد از مشروطیت به نخست وزیری ایران رسید، قبل از مشروطه بر اثر این افکار مورد بی مهری دولت مظفر الدین شاه قرار گرفت و ظاهرا به عنوان حکمران و در معنی به عنوان تبعید در 1283 هجری شمسی به اردبیل وارد گردید.
مدرسه تاریخی شهرستان بیله سوار
به نوشته بابا صفری از جمله اقدامات فرهنگی این رجال تبعیدی ایجاد اولین مدرسه نوین اردبیل است که به احترام وی به "نصریه" ملقب می شود.
تعطیلی مکرر مدارس و بازگشایی مدرسه جدید
اما آنچه که باباصفری از تاریخ مدرسه گشایی اردبیل به مخاطبان خود بیان می کند، تعطیلی مکرر مدارس به دلیل عدم پذیرش برخی افراد متعصب از نحوه تدریس علوم در مدارس بوده است.
تا جایی که بعد از نصریه مدارس جعفریه، شرافت، رشدیه و روشن به مدت کوتاهی فعالیت کرده و در نهایت با مخالفت برخی افراد مواجه می شده اند.
با این وجود چرخه تعیلم و تربیت در اردبیل از حرکت نایستاده و مجموعه نظام آموزشی این منطقه که تنها 21 سال از استان شدن آن می گذرد بیش از یک قرن ادامه می یابد.
تدوین تاریخ آموزش و پرورش اردبیل
چنین تنوع و قدمتی موجب شده برخی محققان از جمله بابا صفری تاریخ آموزش و پرورش این منطقه را مکتوب کنند. تا جایی که بعد از گذشت متجاوز از یک قرن تاریخ آموزش و پرورش اردبیل توسط محقق دیگری در قالب یک کتاب دو جلدی تدوین شده است.
مدرسه قدیمی شهرستان نمین
مدیر موسسه تدوین و مطالعات تاریخ اردبیل با اشاره به گردآوری اولین کتاب "تاریخ آموزش و پرورش استان اردبیل" اضافه کرد: در این کتاب پیشگامان آموزش و پرورش استان، مکاتب و مدارس معرفی شده اند.
هدایتی با بیان اینکه این کتاب هم اکنون در مرحله تصحیح و چاپ است، یادآور شد: این مجموعه شامل تاریخ آموزش و پرورش اردبیل از زمان میرزا عزیز مکتب دار تا دوره پهلوی دوم بوده و به همین منظور تاکنون 400 قطعه عکس منتشر نشده از مدارس مختلف اردبیل از دوره پهلوی اول و دوم جمع آوری شده است.
وی همچنین از انتشار جلد دوم این مجموعه نیز در آینده ای نزدیک خبر داد و تاکید کرد که در جلد دوم این کتاب نیز ادامه فرآیند شکل گیری آموزش و پرورش ارائه خواهد شد.
قدمت آموزشی اردبیل معرفی شود
در عین حال استاندار اردبیل معتقد است اردبیل مهد مدارس با قدمت بالا است و معرفی چنین سابقه معرفی بخشی از تاریخ و فرهنگ اسن منطقه است.
مجید خدابخش با یادآوری فعالیت آموزشی با قدمت نزدیک به یک قرن در این منطقه اضافه کرد: ضروری است با ایجاد موزه و احیای مدارس ماندگار ظرفیت و قدمت آموزشی این استان معرفی شود.
اسناد منتشر نشده تاریخی از آموزش و پرورش اردبیل
وی تاکید کرد: علاوه بر این کیفیت ساخت و ساز در مدرسه سازی نیز از جمله موضوعاتی است که در وضعیت فعلی مورد غفلت قرار گرفته است.
موزه مدرسه فرصت احیای گنجینه فرهنگی
این تاکیدات در حالی است که این روزها آموزش و پرورش استان اردبیل در تدارک معرفی مدارس با قدمت تاریخی و آموزشی بالا در قالب طرح ملی مدارس ماندگار است.
مدیر موسسه تدوین و مطالعات تاریخ اردبیل با اشاره به وجود اسناد شاخص از تاریخ آموزش و پرورش اردبیل تصریح کرد: راه اندازی موزه آموزش و پرورش به منظور معرفی تاریخی و قدمت حوزه فرهنگی و پرورشی استان ضرورت ویژه است.
وی با بیان اینکه ایجاد موزه مدرسه در اردبیل فرصت احیای گنجینه فرهنگی این استان است، تاکید کرد: با توجه به اسناد ممتاز طرح راه اندازی موزه به آموزش و پرورش پیشنهاد شده اما تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است.
هدایتی معتقد است این موزه می تواند تاریخ غنی آموزش در این استان را معرفی کرده و به عنوان یکی از اقدامات شاخص فرهنگی در تاریخ استان ثبت شود.
صفویه در اردبیل موزه می شود
در پی تاکیدات و پیگیری فعالان فرهنگی استان در نهایت مدیر کل آموزش و پرورش استان اردبیل در روزهای پایانی سال گذشته از ایجاد موزه در دو مدرسه استان با قدمت بیش از 50 سال خبر داد.
اسناد منتشر نشده تاریخی از آموزش و پرورش اردبیل
خبری که البته تصویب دیرهنگام موزه مدارس اردبیل را بعد از تخریب برخی مدارس شاخص استان به شهروندان اطلاع رسانی می کرد.
صابر سپهری در این خصوص تاکید کرده است که اجرای این طرح در قالب مدارس ماندگار در مدارس با عمر بیش از 50 سال استان در نظر گرفته شده است.
وی با بیان اینکه در مجموع 20 مدرسه از پنج استان کشور در این طرح انتخاب شده است، افزود: نمونه این مدارس در شهرستان های خلخال، نمین، مشگین شهر، بیله سوار و اردبیل شناسایی شد و با اعزام کارشناسان نهایتا دو مدرسه صفویه اردبیل و امام خمینی بیله سوار انتخاب شدند.
سپهری با اشاره به اینکه قرار بود مدرسه ناصری خلخال با قدمت بیشتر از دو مدرسه ذکر شده نیز در این طرح شرکت داده شود، ادامه داد: در طول مدت انتخاب مدارس، این مدرسه به دلیل قدمت بالا و کهولت ساختمان تخریب شد.
مدیر کل آموزش و پرورش استان تصریح کرد: قرار است مدارس ماندگار اعتبار ویژه برای حفظ، ترمیم و احیا دریافت کرده و برای حفظ و نگهداری به نوسازی مدارس و میراث فرهنگی سپرده شوند.
وی با بیان اینکه در بخشی از مدرسه نیز موزه ایجاد خواهد شد، اضافه کرد: با حفظ کاربری آموزشی در بخشی از مدرسه اسناد، پرونده ها و سابقه تحصیلی دانش آموزان به نمایش درخواهد آمد.
اسناد منتشر نشده تاریخی از آموزش و پرورش اردبیل
منتظر جذب اعتبار هستیم
سپهری در خصوص تاخیر در ایجاد موزه مدرسه با وجود اعلام خبر موافقت قطعی معرفی مدرسه صفوی به عنوان مدرسه ماندگار تصریح کرد: منتظر جذب اعتبار مدارس ماندگار هستیم.
وی افزود: قبل از جذب اعتبار نمی توان موزه ایجاد کرد و به همین دلیل این طرح منوط به تامین اعتبار ویژه ای است که صرفا به مدارس ماندگار پرداخت می شود.
گفتنی است مدرسه صفوی اردبیل با 84 سال قدمت شخصیت های برجسته ای از جمله باباصفری نویسنده و معلم، دکتر یوسف معماری، دکتر مرتضی وهابزاده، مهندس امین نقوی در حوزه صنایع دریایی، عزیز یحیوی دندان پزشک و سید نصرالله سید شهابی فوق تخصص مغز و اعصاب در خود پرورده است.
اشخاصی که حضور موفق علمی و مدیریتی شان در مجامع ملی و بین المللی ضرورت معرفی سابقه آموزشی این استان به ویژه مدارس تاثیر گذار آن را دو چندان می کند.
کارشناسان فرهنگی معتقدند آموزش و پرورش استان باید نسبت به جذب اعتبار مدارس ماندگار اهتمام داشته باشد تا قبل از تخریب و یا تغییر ظاهر فیزیکی مدارس نسبت به ایجاد موزه اقدام کند.
این تاکیدات به این دلیل است که مطابق قانون حق خرید و فروش، تغییر کاربری، تغییر شکل ظاهری، مرمت غیر اصولی و تغییر فیزیکی بنا و حتی ساختمان های مجاور آن منع شده است.
منبع:مهر
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانههای داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانهای بازنشر میشود.