به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، رفیعی آتانی عصر امروز در بخشی از همایش دو روزه فرهنگ و تکنولوژی با موضوع "جمهوری اسلامی و چالش توسعهگرایی غیرفرهنگی" سخنرانی کرد.
دبیر علمی کنگره علوم انسانی اسلامی در این مراسم با بیان اینکه در ادبیات متعارف توسعه و توسعهیافتگی به مثابه غرب است گفت: در این ادبیات فرآیند توسعه به مثابه غربی شدن و منظور از آن توسعه اقتصادی است.
وی با طرح این سوال که چرا غرب چنین شد، اظهار کرد: غرب جدید محصول انسان جدیدی است که در آن دیار شکل گرفت. ماهیت انسان به تدریج بر غرب دچار تحول اساسی شد و مفهوم اومانیسم مفهومی پایهای است که میتواند به خوبی این تحولات انسان جدید را توضیح دهد.
به گفته رفیعی آتانی اومانیسم به تدریج از قرن 14 شروع شد و تا قرن 19 به تمامیت خود رسید. در این دوره اومانیسم نسبت انسان را که محور بود و 4 مقوله خدا، جامعه، طبیعت و خودش ساماندهی میکرد.
دبیر علمی کنگره علوم انسانی اسلامی گفت: در مفهوم اومانیستی نسبت انسان با خدا در قالب دئیسم قابل تبیین است. در دئیسم مبنا، انکار خالقیت خدا نیست بلکه انکار ربوبیت خداوند است.
وی افزود: نسبت انسان با طبیعت در اومانیسم همان چیزی است که به آن نشرالیسم (اصالت طبیعت) میگویند در این معنا انسان هم جزئی از طبیعت است و به یکی از موجودات کاملا این جهانی تبدیل میشود. علوم انسانی و اجتماعی هم در این رویکرد به بخشی از علوم طبیعی بدل میشود و روش علمی موضوعیت مییابد.
رفیعی آتانی ادامه داد: در نسبت انسان و جامعه هم اومانیسم مفهوم لیبرالیسم وضع میکند این مفهوم به عنوان پرچم انقلاب فرانسه قد علم کرد و در غرب تمامیت یافت. همچنین انسان برای تعیین نسبتش با خود مفهوم فایدهگرایی را انتخاب کرد و هیچ چیز جز منفعت مالیش را به رسمیت نشناخت.
به گفته وی اگر همه این معانی را به طور یکجا در نظر بگیریم انسان به یک موجود اقتصادی تبدیل شده که چیزی جز اقتصاد و منفعت اقتصادی برایش اهمیت ندارد. بنابراین تحول و توسعه اقتصادی در غرب شکل میگیرد که یک فرهنگ جدید که همان اومانیسم باشد را به عنوان پشتوانه در دل خود دارد. این همان مسئله بنیادین زندگی غربی است. یعنی انسان اقتصادی جدید محصول اومانیسمی بود که در قرن 14 شکل گرفت. از این نظر هم باید در ادبیات توسعه این مفهوم به معنای توسعه اقتصادی و غرب جلوهگر باشد.
وی با بیان اینکه همه برنامههای توسعه بر اساس توسعه اقتصادی شکل گرفت و در کشورهای توسعه نیافته مورد استفاده قرار گرفت گفت: اما به تدریج همه کشورها فهمیدند که توسعه اقتصادی هم بر مبنای یک تحول فرهنگی رقم خورده است و لذا به تحول فرهنگی غرب هم تن دادند.
رفیعی آتانی خاطر نشان کرد: به نظر من این اتفاق در 1368 در کشور ما هم رخ داد و گرایش قابل توجهی به توسعه اقتصادی و در پس آن تحول فرهنگی ایجاد شد. عدهای تصور کردند که حتما باید تحولی که در غرب ایجاد شد در کشور ما هم ایجاد شود زیرا عموم نیازهای مردم ما نیازهای اقتصادی است و توسعه اقتصادی میتواند مشکل ما را حل کند.
دبیر علمی کنگره علوم انسانی اسلامی گفت: این واقعیت به درستی در کشور ما با عنوان تهاجم فرهنگی نامیده شد و قرار بود بسترساز توسعه اقتصادی باشد. همه الگوهایی که در این سالها توسط مقام معظم رهبری و دیگران برای اقتصاد و فرهنگ ارائه شده از جمله الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت، جهاد اقتصادی، اقتصاد مقاومتی و ... برای بازگرداندن تحولات اقتصادی به مبنای فرهنگ اسلامی و انقلابی خودمان بوده است.
وی افزود: اگر امسال به عنوان سال اقتصاد و فرهنگ نامگذاری شده معنای آن این است که اقتصاد مهم است ولی این اقتصاد باید بر مبنای چیز مهمتری شکل بگیرد که همان فرهنگ اسلامی - انقلابی بومی ماست.
وی تصریح کرد: برای رسیدن به انسان کمالطلب اسلامی در برابر انسان منفعتطلب غربی به نظام تربیت اسلامی نیاز داریم تا به جای نظام تربیت غربی بنشیند و برنامههای توسعه ما را نباید اقتصاددانان بنویسند بلکه کسانی باید این کار را انجام دهند که عالمان فرهنگ و تربیت اسلامی هستند.
رفیعی آتانی در پایان گفت: در چارچوب نظری اسلامی تکنولوژی باید محصول خلاقیت انسان کمالطلب برای مدیریت خود، جامعه و طبیعت باشد اما در چارچوب نظری غرب تکنولوژی حاصل خلاقیت انسان منفعتطلب مادی برای بهرهبرداری از خود، جامعه و طبیعت است. پس هرگاه از توسعه در جامعه اسلامی حرف میزنیم یعنی نظامات اقتصادی و سیاسی و ... باید بر مدار فرهنگ و نظام تربیتی اسلامی شکل بگیرد.
انتهای پیام/