به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم به نقل از مرکز بلفر، کارشناس این مرکز معتقد است که اگر غرب با ایران به عنوان یکی از قدرتهای تأثیر گذار منطقه، بر اساس احترام و عدم توسل به تهدید، تعامل کند و از سویی دیگر روابط ایران ـ عربستان رو به عادی شدن پیش رود، خشونت در منطقه پایان میپذیرد.
چند ما پیش از این خشونت و ناآرامی سیاسی در سراسر منطقه خاورمیانه افزایش چشم گیری یافت و جنگ و شورش و تروریسم، صحنه بسیاری از کشورهای این منطقه را ترسیم میکرد. کانون خشونت سیاسی در این منطقه لبنان ـ سوریه ـ عراق ـ ایران بوده است، که در نتیجه تحرک آسان جنگجوها و تسلیحات برای کسانی که در این منطقه درگیر منازعه هستند، این چند کشور را به یک میدان عملیاتی یکپارچه تبدیل کرده است.
اوج این ناآرامیها در ماه دسامبر سال گذشته بود که خشونت در سوریه و عراق به اوج رسیده و بمبگذاریهای بزرگ در بیروت و دیگر مناطق لبنان افراد بسیاری را به قتل رساند. این ناآرامیها و خشونتهای سیاسی، نگرانی و هراس را در سرتاسر این منطقه گستراند، چرا که خطوط قرمز پیشین شکسته شد و همه کشورهای منطقه حرکت به سمت اقدامات این چنینی را مجاز شمردند.
*بهبود روابط ایران - 1+5 و عربستان - ایران
با این حال از زمان اوج گیری این خشونتها، در برخی جبههها که به نحوی مرتبط با مسائل منطقه هستند، پیشرفتهایی صورت گرفت. همانطور که پیشتر از این هم پیشبینی میشد، تغییرات مثبت در دو مورد از سه مورد روابطی که بر حال و آینده اوضاع خاورمیانه تأثیر میگذارد، اوضاع را تا حدودی آرامش بخشید. این دو مورد عبارتند از روابط میان ایران و گروه 1+5 و روابط میان عربستان سعودی و ایران. در مورد اول ادامه مذاکرات برای حل مسئله هستهای ایران و برطرف شدن تحریمها مد نظر است. سومین روابط حساس و مهم، روابط اعراب ـ اسرائیل است که هنوز هم اتفاق مهم و مثبتی در آن رخ نداده است.
مذاکرات ایران و گروه 1+5 در مرحله نهایی خود برای رسیدن به توافقنامه بلند مدت قرار دارد که قرار است غنی سازی اورانیوم در داخل ایران را برای اهداف صلحآمیز به رسمیت شناخته و تحریمهای بینالمللی بر این کشور را بردارد. عربستان سعودی هم از مقامات بلند پایه ایران برای دیدار از ریاض دعوت به عمل آورده است. این دو تغییر و تحول مهم، بستر لازم برای بازگرداندن خاورمیانه به سمت اوضاعی که عادی تلقی میشود، آماده میکند.
*نگرانیهای که واقعی نیستند
ایران در این دو تغییر و تحول سیاسی که در بیشتر بخشهای خود همزمان و همراه هم پیش میروند، نقش محوری دارد. تنشهای میان ایران ـ سعودی و ایران ـ غرب اساساً نگرانیهایی را به وجود آورده که ریشه در تهدیدات واقعی و ملموس ندارند؛ بلکه این تنشهای حاکی از تهدیدات ایدئولوژیک مفروض و نگرانیهای نامرتبطی هستند که ناامنیهای سیاسی را منعکس میکنند.
اگر احساس مشترک و معیارهای غیر نژادی اساس کار قرار داده شود و در مذاکرات پیشرو مدنظر قرار گیرند، شکی نیست که ایران اختلافات خود را با گروه 1+5 حل کرده و روابط سعودی با ایران به حالت عادی باز میگردد. به نظر من هیچ منازعه واقعی میان سعودیها و ایرانیها وجود ندارد، زیرا این دو کشور به لحاظ نظامی یا استراتژیک تهدیدی برای یکدیگر نیستند، هر چند که در طول تاریخ هنگامی که هر کدام احساس کردند طرف مقابل میکوشد در سراسر منطقه طرف دیگر را به لحاظ ایدئولوژیک تضعیف کند، واکنش نشان دادهاند.
تهران و ریاض هر دو قدرتهای منطقهای هستند که باید از منافع ملی و استراتژیک خود در منطقه صیانت کنند. ایشان با برقراری روابط دوجانبه مناسب و بالا بردن سطح توسعه اقتصادی اجتماعی در دیگر کشورها منطقه، با همکاری هم و دیگر شرکای کوچکتر، میتوانند این مهم را برآورده سازند. ایشان میتوانند توافقی شبیه به توافق هلسینکی که آمریکا و شوروی در دهه 1970 رقم زدند، بر سر یک چارچوب امنیتی منطقهای به توافق برسند.
*توافق با ایران نباید آن را تهدید کند یا محدودیت هستهای ایجاد کند
در مورد روابط میان ایران ـ غرب و ایران ـ گروه 1+5 نیز نسخه مشابهی میتوان پیچید. این روابط باید بر روابط اقتصادی و تجاری که برای هر دو طرف مطلوب است لنگر اندازد. توافقی که احترام متقابل در آن حفظ شده و ایران را تهدید نکند یا آن را در برابر محدودیتهای هستهای که شامل حال دیگر کشورها نمیشود قرار ندهد. ایران باید یکی از قدرتهایی باشد که غرب در خاورمیانه با آن تعامل خواهد داشت به ویژه با در نظر گرفتن ظرفیتهای انسانی و مادی، همگرایی ارزشی و ارتباطات گسترده منطقهای که این کشور از آنها بهرمند است.
اگر روابط ایران ـ غرب و ایران ـ سعودی از رویارویی به سمت همزیستی مسالمتآمیز و سپس همکاری فعال تغییر جهت دهد، در نتیجه تأثیر عمیق و مثبتی بر شرایط سرتاسر منطقه عرب زبان خواهد گذاشت. تغییرات مهم و مثبت در اوضاع داخلی و روابط خارجی ابتدا در لبنان ـ سوریه ـ عراق لمس خواهد شد.
انتهای پیام/پ