به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم به نقل از بنیاد کارنگی، کارشناس مسائل منع گسترش تسلیحات هستهای، معتقد است که مسکو ایران را پس از توافق هستهای و سوریه را پس از برقراری صلح، دو پایه اصلی نفوذ روسیه در خاورمیانه میبیند.
مذاکرات گروه 1+5 و ایران بهمنظور محدود کردن برنامه هستهای این کشور و حصول اطمینان از شفاف سازی وارد مرحله نهایی خود شده است. توافقنامه موقت در نوامبر سال 2013، تحت عنوان برنامه اقدام مشترک، قرار است در جولای سال جاری به یک سند جامع ارتقا پیدا کند.
این در حالی است که چند مسئله پیچیده حلنشده باقی مانده است. یکی از این مسائل میزان مجاز بودن ایران به غنیسازی اورانیوم است (ایران تأکید دارد که باید حق برخورداری از 50 هزار دستگاه سانتریفیوژ را داشته باشد). همچنین مباحثی هم در مورد محدودیتهای قابل قبول برای اورانیوم غنیشده وجود دارد. فعالیتهای هستهای پیشین و برنامه موشکی نیز از جمله مسائل باقیمانده هستند. برخی از نیروها و نهادهای سیاسی صاحبنفوذ در داخل ایران همچنان تلاش میکنند تا با بهره برداری از اختلافات میان اعضای گروه 1+5، به «آستانه هستهای» نزدیک شوند.
این مسائل در میانه بحران در اوکراین رخ برنموده است که تحریمهای غرب علیه روسیه را بهدنبال داشته است و روابط میان دو طرف را به اوضاع سالهای جنگ سرد نزدیک کرده است.
مسئله اصلی که در این فضا رخ برنموده این است که همکاری میان روسیه و غرب در جریان مذاکرات ایران، میبایست همچنان در سطوح پیشین ادامه یابد. با توجه به اینکه مسکو مورد تحریم و فشار سیاسی بیسابقهای قرار گرفته و بسیاری از راهها برای همکاری با آمریکا و ناتو سد شده است، روسیه چه موضعی در قبال این مذاکرات خواهد گرفت؟
شکی نیست رسیدن به یک توافقنامه جامع اولاً پیش از هرچیز بهعنوان یک موفقیت برای آمریکا و متحدین آن دیده خواهد شد و روابط ایشان با تهران را تقویت خواهد کرد. برداشتن تحریمهای گاز و نفت ایران را در بازارهای جهانی وارد خواهد کرد و چالشی جدی برای محصول صادراتی اصلی روسیه و مهمترین منبع تأمین عواید آن، به وجود میآورد. در نهایت اینکه روسیه یکی از برگ برندههای خود را در بازی با اختلافات میان غرب و ایران در مسئله هستهای، از دست میدهد.
از سوی دیگر ناکامی در این مذاکرات ممکن است جرقه آتش جنگی جدید در خلیج فارس را بزند که پیامدهای سیاسی، اقتصادی و بشری بسیار وخیمی برای منطقه و بهطور کلی جهان بهدنبال خواهد داشت، از جمله خود روسیه. حتی اکنون، منافع اقتصادی روسیه بهمیزان قابل توجهی در پی تحریمهای سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا علیه تهران، آسیب میخورد. در سال 2013، سهم ایران از تجارت خارجی ایران به میزان بیسابقه یک درصد کاهش یافت (و به رقم تقریباً 1.6 میلیارد دلار رسید).
همکاریهای ایران و روسیه در بخش تکنولوژی نظامی، برای مسکو حائز اهمیت بسیاری است. سهم روسیه در واردات نظامی ایران پس از انقلاب 1979 در ایران، به 60 درصد رسید. در دهه 1990، ایران بهعنوان مشتری اصلی صادرات تسلیحات روسیه کنار چین و هند قرار گرفت. تحریمها علیه ایران منجر به کاهش قابل توجه صادرات تسلیحات روسی به این کشور شد.
رسیدن به یک توافقنامه جامع که همه تحریمها علیه ایران را برمیدارد، چشماندازی برای توسعه سریع اقتصادی و همکاریهای نظامی ــ تکنولوژیک میان این دو کشور فراهم میآورد. سازمانهای تجاری بزرگ و دولتی روسیه، طرحهای بزرگی برای سرمایه گذاری در میادین گازی ایران فراهم خواهند کرد. دیگر طرحهای گسترده مربوط به توسعه صنایع انرژی اتمی ایران خواهند بود (که قصد دارند تا در مجموع هفت راکتور هستهای دیگر ایجاد کنند)؛ همچنین ساخت نیروگاههای آبی برقی و گرمایی، همکاریهای فضایی، مدرنیزاسیون شبکه ریلی ایران و افزایش صادرات تسلیحات و تکنولوژی نیز در دستور کار قرار خواهد گرفت.
بنا به همین دلایل مسکو بهاحتمال بسیار، بهرغم وجود بحران در روابط روسیه و غرب، از بغرنج کردن مذاکرات برای رسیدن به توافقی جامع بر سر برنامه هستهای ایران خودداری خواهد کرد. در حالی که روسیه از تشدید تحریمها علیه ایران حمایت نخواهد کرد، تلاش خود را به کار میبندد تا میان ایران و غرب برای حل مسائل باقیمانده در جریان مذاکرات، میانجیگری کند.
برای روسیه، جدای از مشکلات اقتصادی آتی، توسعه روابط با ایران در جهت رسیدن به اهداف سیاسی مهم، هدایت خواهد شد. مسکو ایران را پس از توافق هستهای و سوریه را پس از برقراری صلح، دو پایه اصلی نفوذ روسیه در خاورمیانه میبیند. این یکی از شرایط حیاتی برای تجدید حیات روسیه بهعنوان کانون قدرت جهانی، خواهد بود.
انتهای پیام/*