به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، شرکت نیکو، حدود 20 سال پیش قراردادی با شرکت نفتی سومد امضا کرد تا نفت ایران را از کانال سوئز به اروپا انتقال دهد اما در جریان عملیات انتقال و ذخیرهسازی نفت ایران در خارج از کشور، این شرکت عربی در هر سال حدود 30 درصد نفتخام ایران را به نفع خود برداشت کرده است.
طبق اسنادی که در گزارش "نیکو 32هزار میلیارد تومان درآمد نفت را به خزانه واریز نکرد" آمده است، تنها طی سالهای 2010 و 2011، حدود 101 میلیون بشکه، معادل 32 هزار میلیارد تومان- 10 میلیارد دلار- از نفتی که ایران به طور موقت در "عینالسخنا" و "سیدی کریر" مصر ذخیره کرده بود بدون هیچ دلیل مشخصی کسر شده است. در همین زمینه خبرنگار تسنیم با محسن قمصری؛ مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران گفتوگویی انجام داده که در ادامه میخوانید:
** چرا ایران نفتخام خود را در مخازن مصر و بندر رتردام ذخیرهسازی میکند؟
قمصری: کانال سوئز به دلیل مشکل آبخوری که دارد، همه کشتیها نمیتوانند وارد این حوزه بشوند. به همین دلیل کشتیها مجبور هستند از جنوب قاره آفریقا به اروپا بروند که در این حالت 45 روز زمان صرف میشود. در حالی که اگر نفت از مسیر کانال سوئز منتقل شود، تنها 10تا 15 روز زمان نیاز است وحدود 35 روز صرفه جویی زمانی خواهیم داشت. از سوی دیگر هزینه هر روز کشتی وی.ال.سی.سی بین 70 تا 60 هزار دلار است. نه تنها ما بلکه همه کشورها و شرکتها که از خلیج فارس خرید میکنند، محصول خود را از طریق سومد منتقل میکنند.
این مخازن، مخازن انباری نیست، بلکه طی مدت محدود باید نفت پس از تخلیه بارگیری شود. در واقع نفت از طریق کشتیهای بزرگ به عین السخنا منتقل و از آنجا به سیدی کریر انتقال داده میشود. سپس نفت با کشتیهای کوچک به بندرهایی در اروپا منتقل میشود. با توجه به اینکه بسیاری از پالایشگاههای اروپایی دور از بندرها واقع شدهاند، نفت خام از طریق مخازنی که در حاشیه بندرهایی مانند روتردام واقع شده است از طریق خط لوله به پالایشگاه منتقل میشود.
علت انتخاب این مسیر این است که کشتیهای بزرگ نمیتوانند از کانال سوئز عبور کنند و دیگر این که امکان پهلوگیری کشتیهای بزرگ در بندرهای مدیترانه وجود ندارد.حضور فروشندگان نفت در این منطقه بسیار مهم است؛ چرا که به راحتی می توان نیاز پالایشگاههای نزدیک به دریای مدیترانه را تأمین کند. در شرایط رقابتی، پالایشگاها تلاش میکنند که نفت مورد نیاز خود را در کمترین زمان تأمین کند.
** ایران همچنان این مخازن را در اجاره دارد؟
قمصری: از 20 سال پیش در این منطقه مخزن داشتیم اما به دلیل تحریم، دو سال است که با سومد قرارداد نداریم. همچنین مخازن بندر رتردام را تحویل دادهایم. اگر تحریم نبود حتما آن را نگاه میداشتیم. تعارف هم نداریم. این مخازن ابزار ما برای فروش نفت است.
** آیا نفت خام ایران در هنگام انتقال از کشور مصر با سایر نفتخامهایی که از این منطقه عبور میکند مخلوط میشود؟
قمصری: نه؛ محموله به اسم نفت ایران تخلیه میشود و بعد از انتقال هم به نام نفت ایران تحویل داده میشود. به طور مثال اگر 100 بشکه نفت تخلیه کردیم باید آن طرف مشابه آن را به ما تحویل دهد.
** در قرارداد این گونه نیست که اگر شرکت سومد نتوانست مشابه نفت را به شما تحویل دهد درصدی جریمه پرداخت کند؟
قمصری: نه؛ چنین چیزی نداریم. باید اصل محموله را تحویل بدهد. البته کسریهای عملیاتی وجود دارد. غیر ممکن است کشتی، 100 هزار بشکه نفت بارگیری کنید و بعد از تخلیه و انتقال همان 100 هزار بشکه نفت تحویل داده شود. قطعا مقداری کسر میشود.
** مقدار این کسری چقدر است؟
قمصری: استاندارد شرکت سومد، دو دهم درصد است؛ البته اگر خوب عمل کند ممکن است کمتر از دو دهم درصد کسری داشته باشد، در این حالت میتوانند تا دو دهم درصد را برای خود بردارد. اما اگر بیشتر از این عدد شد باید جریمه پرداخت کند. به طور مثال در سال 2012، هفت میلیون تن از این مسیر منتقل شده است که با احتساب دو دهم درصد کسری، سقف کسری آن 15 هزار تن میشود.
** پس تا سال 2012 نفت ایران از این مسیر عبور میکرد؟
قمصری:از این مسیر تا اوایل سال 2012 هم انتقال نفت داشتیم البته مقدار آن کم بود.
** چرا پس رقم کسریها در این اسناد متفاوت است؟
قمصری: این اسناد را قبول ندارم. نمیدانم از کجا آمده است. این ارقام خیلی بزرگ است.
** پس قبول دارید، رقم کسر شده بسیار بزرگ است؟
قمصری: بله. عددی که میتوان کسر کرد تنها دو دهم درصد است که اگر بیش از این عدد باشد باید شرکت انتقال دهنده جریمه پرداخت کند. این عدد غیر منطقی است. یعنی 30 درصد از نفتی که از این مسیر انتقال داده شده است؟ این عدد می تواند through put باشد اما نمیتواند کسری باشد.
** این سند را تا به حال شما دیدهاید؟
قمصری: همکاران در حال بررسی هستند . به این اسناد نمیشود اعتماد کرد باید بر اساس اسناد اصلی استدلال کرد. امروزه با فتوشاپ درست کردن هر چیزی ممکن است.
** بهتر نیست در این باره شفاف سازی صورت بگیرد؟
قمصری: چرا نمیشود؟ فکر میکنید، اگر 30 درصد کسری درست بود ما هنوز مشغول کار بودیم؟
** چرا با توجه به این که حجم صادرات نفت خام به اروپا کمتر از 20 درصد بود، در این مناطق مخازن ذخیرهسازی اجاره شد؟
قمصری: حجم صادرات نفت به اروپا در بیشتر اوقات بین 50 تا 55 درصد بود نه 20 درصد؛ حتی در زمانی که وضع کشور در صادرات نفت خراب بود، 40 درصد صادرات نفت ایران به مقصد اروپا بود.
** چرا در کشورهای شرق مخزن ذخیرهسازی نداریم؟
قمصری: چون شرایطی که برای پالایشگاههای اروپایی وجود دارد در کشور چین صدق نمیکند. درصورتی که محموله نفت خام در یکی از بندرهای چین تخلیه شود همان جا حبس میشود و امکان انتقال به نقاط دیگر را ندارد. البته در چین هم مخزن داریم اما برای یک پالایشگاه خاص است و قابلیت انتقال به سایر پالایشگاهها را ندارد.
** بندر سنگاپور چطور؟
قمصری: به دلیل تحریم نمیتوانیم آنجا مخزن داشته باشیم.
** و هند؟
قمصری: شرایط هند با چین فرقی نمیکند.
** با توجه به این که ایران سهام یک پالایشگاه نفتی در کشور هند را دارد باز هم امکان ذخیرهسازی نفت در این کشور نیست؟
قمصری: سهم ایران در پالایشگاه مَدرَس خیلی کم است. در شرق هر جا که محموله نفتی تخلیه شود همان جا باید استفاده شود.
** ذخیرهسازی تحت نظارت نیکو بود یا مدیریت امور بین الملل شرکت ملی نفت؟
قمصری: تحت نظارت مدیریت امور بین الملل اما به دلیل مشکلات پرداختها شرکت نیکو از طرف ما این کار را انجام میداد.
** آیا شرکت سومد، نفت را بر اساس شاخصهای خود از شما تحویل میگیرد؟
قمصری: نه؛ همه محاسبات بر اساس استاندارد ای.اس.تی.ام است.
** هزینههای انتقال نفت از جزیر خارک تا بندر اسکندریه چقدر است؟
قمصری: هزینه انتقال از طریق خط لوله در بدترین حالت سه دلار بود؛ با توجه به صرفه جویی زمانی 30 روزه، اگر هزینه کشتی 60هزار دلار شود – البته این رقم حداقلی است، در برخی موارد هزینه روزانه کشتی، 150 هزار دلار هم میشود- می توان یک میلیون و 800 هزار دلار صرفهجویی کرد؛ اگر کشتی 300 هزار تن نفت خام حمل کند، هزینه حمل هر تن نفت میشود، شش دلار، در حالی که برای انتقال نفت از این مسیر در بدترین حالت سه دلار پرداخت میشود. یعنی نزدیک به یک میلیون دلار صرفه جویی میشود؛ گاهی هزینه کردن یعنی صرفه جویی کردن.
** پس در قراردادی که بین ایران و شرکت سومد بسته شده برای انتقال هر تن پنج دلار دریافت نمیشود؟
قمصری: نه.
**هزینه حمل تا کانال سوئز بر عهده کیست؟
قمصری: برعهده فروشنده است اما قیمت فروش نفت از این منطقه نسبت به پایانه خارک 2.5 تا سه دلار بیشتر است. یعنی سه دلارهایی که برای انتقال هر تن پرداخت میشود این گونه از مشتری گرفته میشود.
** هزینه حمل نفت از بندر سیدی کریر به اروپا چقدر است ؟
قمصری: بر عهده مشتری است.
** حجم مخازن ذخیرهسازی در اروپا چقدر است؟
قمصری: در اروپا ظرفیت 40 میلیون تنی برای ذخیره نفت وجو ندارد، در بندر رتردام حداکثر ظرفیت ذخیرهسازی 30 میلیون بشکه است.
** مخازنی که ایران در بندر رتردام اجاره کرده است، متعلق به کدام شرکت است؟
قمصری: متعلق به یک شرکت بین المللی هلندی است. این شرکت در بندر سنگاپور هم مخزن دارد و اگر تحریمها وجود نداشت در سواحل جنوبی ایران هم مخازن ذخیرهسازی ایجاد میکرد.
** ایران نمایندهای در سومد بر نظارت بر انتقال نفت دارد؟
قمصری: ندارد. هیچ جای دنیا مرسوم نیست که نماینده نظارت فروشنده محموله را اندازهگیری کند. اما ما اجبار کردیم به مشتریان و آنها پذیرفته اند. در بندرهای صادراتی ما اداره نظارت بر مبادلات نفتی حضور دارد. برای این کار بازرسان بیطرف وجود دارد.
** طبق سایت رسمی سومد شرکت ملی نفت ایران همچنان مشتری این شرکت است، این در حالی است که اعلام کردید با شروع تحریم انتقال نفت خام از این مسیر متوقف شده است.
قمصری: مشتری بودن به معنای داشتن قرارداد نیست.
** آیا ممکن است سایر شعبههای نیکو مانند شعبه ترکیه این شرکت فعالیت موردنظر را انجام دهد؟
قمصری: نه.
گفتوگو از سمیرا محمدی
انتهای پیام/