به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از روزنامه هاآرتص؛ ترکیه و عربستان طی دهه های گذشته روابط نزدیک سیاسی و اقتصادی داشته اند. تحولات اخیر نوار غزه تاحد زیادی زوایای پنهان روابط راهبردی و استراتژیک عربستان و ترکیه را به چالش کشیده است.
بر اساس این گزارش سزگین تانریکولو معاون حزب مخالف دولت ترکیه هفته جاری سئوالی را در پارلمان ترکیه در خصوص ارتباط احتمالی بین کمک 100 میلیون دلاری عربستان سعودی به یک بنیاد خیریه که بلال اردوغان پسر رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه یکی از اعضای هیات مدیره آن به شمار می رود مطرح کرده است.
سردی روابط ترکیه و عربستان و به خصوص روابط بین شاه عربستان و نخست وزیر ترکیه مانعی برای گسترش روابط عالی اقتصادی و تجاری دو کشور نشده است. تحولات سیاسی موجب شده تا کشورهای منطقه به دو گروه یعنی طرفداران و حامیان حماس و مخالفان حماس تقسیم بندی شوند که ترکیه در گروه نخست و عربستان در گروه دوم قرار گرفته اند.
آنکارا و ریاض در خصوص مساله حماس به دو رقیب جدی و واقعی تبدیل می شوند. عربستان مانند مصر بر این باور است که اخوان المسلمین و شعبه های آن مثل حماس دشمنانی هستند که "نظم سنتی عربی" را از بین برده و خدشه دار کرده اند.ولی در همین شرایط ترکیه و عربستان همکاری نزدیکی را علیه بشار اسد رئیس جمهور سوریه ادامه می دهند.
ترکیه اجازه می دهد تا مخالفان سوری آزادانه در خاک این کشور فعالیت کنند و عربستان نیز منابع مالی مورد نیاز برخی گروه های مخالف دولت سوریه را تامین می کند. پس از امضای توافقنامه بین فتح و حماس عربستان واقعا به آتش کشیده شد و مقامهای سعودی به شدت از امضای این توافقنامه ناراحت و خشمگین شدند. ولی عربستان سالها قبل از اینکه حماس کنترل نوار غزه را در اختیار بگیرد به این سازمان کمک می کرده است.
حماس نمی تواند احتمال از سرگیری کمکهای مالی مجدد عربستان را رد کند در صورتی که این گروه با مسیر مدنظر مصر موافقت کند. این مساله حدود 2 ماه پیش مشاهده شد یعنی زمانی که فتح و حماس توافقنامه همکاری و صلح را امضا کردند و ریاض اخیرا اعلام کرده است که 50 میلیون دلار کمک برای آوارگان نوار غزه اختصاص داده است.
از آغاز درگیری در نوار غزه عربستان از طرح آتش بس پیشنهادی توسط مصر حمایت و استقبال کرده است. عربستان به طور خاص دو سال پیش با تصمیم قطر برای اختصاص 400 میلیون دلار برای کمک به بازسازی نوار غزه ناراحت و خشمگین نشد. این کمک مالی با موافقت مصر به نوار غزه اختصاص یافت یعنی زمانی که مصر در اختیار اخوان المسلمین بود. ملک عبدالله با تلاش های قطر برای بازسازی نوار غزه و کمک به حماس مخالفت نمی کرد و مخالفتی نیز با اقدام قطر در پناه دادن به خالد مشعل رهبر سیاسی حماس نداشت. قطع روابط خالد مشعل با روسیه همسو با سیاست عربستان بود. علاوه بر این این مساله موجب بحران بزرگی در روابط ایران و حماس شد و یکی از ابزارهای مهم نفوذ ایران بر فلسطینی ها را از بین برد.
چیزی که عربستان را آزار می داد حمایت کامل قطر از اخوان المسلمین در مصر و حملات آن به رژیم عبدالفتاح السیسی بوده است. در این هنگام عربستان هوشیار و آگاه شد و تصمیم گرفت تا روابط برخی کشورهای عربی خلیج فارس با قطر را قطع کند.
قطر همراه با ترکیه به سرعت سعی کردند تا خلاء ناشی از عدم روابط ایران و حماس را پر کنند. البته آنها در این زمینه و همکاری تنها نبودند. در آوریل 2013 میلادی خالد مشعل سفری رسمی به مالزی داشت و از سوی نجیب رزاق نخست وزیر مالزی مورد استقبال قرار گرفت. مالزی نه تنها کمکهای سخاوتمندانه ای به حماس داشت بلکه طی هفته جاری اعلام کرد نیروهای حماس در مالزی آموزش می بینند.
در حالی که مالزی کشوری عربی نیست اقدامات آن توازن سنتی قدرت در خاور میانه را تهدید نمی کند. روابط مالزی با عربستان نیز در سطح عالی قرار دارد. عربستان یکی از بزرگترین تامین کنندگان مالی سازمانها و نهادهای دینی مالزی به شمار می رود. قطر در نقطه مقابل یک کشور بلندپرواز است و علی رغم کوچک بودن آن و به خاطر دسترسی به منابع غنی ثروت رفتارهایی به شدت متناقض و مخالف عربستان انجام می دهد. اسرائیل دولت قطر را به حمایت از تروریسم متهم کرده است. قطر در سال 2009 میلادی سفیر اسرائیل را از این کشور اخراج کرده است. ولی علی رغم این تحولات قطر و اسرائیل هنوز روابط خود را حفظ کرده اند.
حماس توجهی به روابط اسرائیل و قطر ندارد حماس همین طور توجهی به روابط مصر و اسرائیل ندارد و این مساله برای حماس مهم نیست. علی رغم بحران؛ مصر در دوره محمد مرسی نیز به همکاری های نظامی خود با اسرائیل یا ترکیه ادامه می داد و روابط تجاری خود را با اسراویل حفظ کرده بود.
حماس نمی تواند بر سیاستهای کشورهای عربی در قبال اسرائیل یا سایر کشورهای دیگر تاثیرگذار باشد. حماس باید به دنبال جلب یک حامی بزرگ و مهم برای خود باشد؛ خواه ایران یک دولت شیعی یا قطر دولتی مورد حمایت آمریکا یا یک کشور غیر عربی مثل ترکیه و مالزی و به کمکهای اتحادیه اروپا نیز تکیه کند.
انتهای پیام/ع