مهدی زریباف، اقتصاددان، معتقد است دولت هنوز پیام اقتصاد مقاومتی را دریافت نکرده است. اقتصاد مقاومتی چارچوب و پارادایمی متفاوت با اقتصاد متعارف دارد. وی معتقد است نگاه رهبری به اقتصاد مقاومتی فراملی است، یعنی اقتصاد مقاومتی راهبردی استراتژیک میباشد که نه تنها مشکلات اقتصاد ایران بلکه اقتصاد جهانی را نیز میتواند ساماندهی کند. مشروح گفتوگوی خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم با وی در ادامه آمده است:
تسنیم: رهبر معظم انقلاب در اواخر سال گذشته، سیاستهای اقتصاد مقاومتی را ابلاغ کردند. در این خصوص بسیار صحبت شده است و هرکسی با توجه به چارچوب فکری خود، موضوع را تحلیل نموده است. مسئلهای که در این بین نگران کننده است، تحریف اقتصاد مقاومتی است. برای شروع بحث، لطفا به این سؤال پاسخ بفرمایید: ماهیت اقتصاد مقاومتی چیست؟
زریباف: مقام معظم رهبری در بیان فلسفه اقتصاد مقاومتی از عبارات متنوعی استفاده کردهاند، بهطور مثال حل مشکلات فعلی دولت، مقابله با تهدیدات اقتصادی دشمن، مقابله با جنگ تحمیلی اقتصادی دشمن، حرکت بهسمت درونزا و بومی کردن اقتصاد. بهاعتقاد من یک نکته بدیعی در فرمایشات مقام معظم رهبری وجود دارد، ایشان میفرمایند اقتصاد مقاومتی راهبردی است که میتواند تمامی مخاطرات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی جهان را حل کند، یعنی قدرت اقتصاد مقاومتی صرفاً به حل مسائل داخلی کشور ختم نمیشود بلکه قابلیت جهانی دارد. این ادعا، بسیار بزرگ است. ایشان میفرمایند علیرغم اینکه با مشکلات اقتصادی جهانی مواجهیم که بهنوعی ماحصل نظام سرمایه داری است و خود نظام سرمایه داری متعارف نیز بهدنبال حل مسئله میباشد، اقتصاد مقاومتی میتواند مخاطراتی را که از توان و اراده بشر خارج است، حل کند. این، خیلی حرف مهمی است و کمتر کسی به این مسئله توجه کرده است. مسئله بعدی که در فرمایشات مقام معظم رهبری به آن اشاره شده آن است که اقتصاد مقاومتی، الهام گرفته از اقتصاد مبتنی بر اسلام است.
حال اگر این دو مفهوم را کنار هم قرار دهیم متوجه خواهیم شد که نگاه رهبری به اقتصاد مقاومتی، یک رویکرد عمیق، تمدنی و تاریخی است. هدف از طرح اقتصاد مقاومتی صرفاً حل مشکلات اقتصادی کشور و یا درونزا کردن اقتصاد نیست، این موارد گامهای اولیه است، نگاه رهبری استراتژیک و بلندمدت است.
نکته دیگری که در مفهوم اقتصاد مقاومتی وجود دارد این است که عنصر مقاومت در روح و ذات این تفکر است، منطقی که در چارچوب ادبیات اقتصاد سرمایه داری و نئوکلاسیک وجود ندارد.
تسنیم: پس با توجه به تبیین شما، اقتصاد مقاومتی در طول اقتصاد اسلامی است.
زریباف: اقتصاد مقاومتی دقیقاً بر اساس تفکر اسلامی است، یعنی چه بر اساس تفکر اسلامی؟ یعنی اینکه نگاه اقتصاد به انسان بر اساس آموزههای اسلام تعریف شده است، بهطور مثال آیا انسان ابزار نظام صنعتی است یا ابزارهای صنعتی در خدمت انسان هستند؟ و یا مفهوم مدیریت جهادی، مفهومی منبعث شده از تفکر اسلامی است. مگر در اقتصاد متعارف، مفهوم جهاد وجود دارد؟
تسنیم: این ارتباطی که شما گفتید از یک رو بهمعنای در هم تنیدگی اقتصاد و فرهنگ، در پارادایم اقتصاد مقاومتی است.
زریباف: بله. دقیقاً همین گونه است. اینها بهمعنای ارتباط تنگاتنگ اقتصاد و فرهنگ است، یعنی ظهور و بروز ارزشهای انسانی و فرهنگ در مناسبات اقتصادی.
تسنیم: آیا در اقتصاد مقاومتی همچون اقتصاد متعارف، بازار محور است؟
زریباف: اگر خوب دقت کنیم متوجه خواهیم شد که در ادبیات اقتصاد مقاومتی دیگر بازار محور نیست.
تسنیم: بازار سهم دارد ولی محور نیست.
زریباف: بله. بازار دیگر محور نیست، یعنی در چارچوب اقتصاد مقاومتی فعال اقتصادی دیگر براساس قیمت بازار تلاش نمیکند و یا دولت تصمیم نمیگیرد. در حالی که شرایط اقتصادی کنونی کشور بهگونهای است که صرفاً قیمت مبنای فعالیت اقتصادی است. در اقتصاد مقاومتی، بانک در خدمت تولید است. در حالی که الآن بانک بهدنبال تولید پول از پول برای منافع خود است. لذا اقتصاد مقاومتی یک هارمونی و هژمونی است و اندیشه دیگری را مطرح میکند.
تسنیم: آیا دولتمردان اقتصادی این پیام را از اقتصاد مقاومتی دریافت کردهاند؟
زریباف: به نظر میآید نه اینگونه نیست. متأسفانه تیم اقتصادی دولت یازدهم هنوز یا نخواسته یا نمیتواند و یا نمیداند چگونه باید این پیام را دریافت کند. بعد از ابلاغ سیاستهای اقتصاد مقاومتی توسط رهبری، اگر نگوییم عملکرد دولت با محتوای اقتصاد مقاومتی انحراف دارد، حداقل میتوان گفت که دولت در راستای آن نیز عمل نکرده است.
تسنیم: تشکیل دبیرخانه شورای اقتصاد مقاومتی در معاونت برنامه ریزی و راهبردی، اقدام دولت در راستای اجرای منویات مقام معظم رهبری بوده است. بهنظر شما این دبیرخانه عملکرد درستی دارد؟
زریباف: این دبیرخانه بهصراحت میگوید منطق اجرای سیاستهای اقتصاد مقاومتی توسعه پایدار است. این حرف، بهمعنای اتکا به همان مکانیزم تحلیلی گذشته است. یعنی صحبت کردن در پارادایم اقتصاد نئوکلاسیکی. این دبیرخانه مشارکت آحاد اجتماعی را ذیل رقابت پذیری اقتصاد متعارف تعریف میکند و یا مقاومت اقتصادی را ذیل آسیب پذیری اقتصادی عنوان میکند. اینها همان حرفهای قبل ــ یعنی همان اقتصاد سرمایه داری ــ است، لذا این بزرگترین انحراف است.
تسنیم: یعنی در واقع اقتصاد مقاومتی را در اقتصاد متعارف حل میکند؟
زریباف: دقیقاً. این خیلی خطرناک است. یعنی باز دوباره اقتصاد مقاومتی را بهگونهای تعریف میکنیم که همان اقتصاد لیبرالی است. مقام معظم رهبری در جهت تحقق اقتصاد مقاومتی و تدوین نقشه راه آن بسیار تأکید کردهاند ولی دولت بهجای برنامه ریزی در جهت نیل به این مهم، بسته تحلیلی خروج غیرتورمی از رکود را مطرح میکند.
تسنیم: آیا این بسته نسبتی با اقتصاد مقاومتی ندارد؟
زریباف: بهاعتقاد من هنوز کسی نفهمیده است که این بسته چه نسبتی با سیاستهای ابلاغیه اقتصاد مقاومتی دارد.، آیا اصلاً ارتباطی دارد یا نه؟ ممکن است دولت بگوید این، برنامه عملیاتی تحقق اقتصاد مقاومتی است. اگر هم اینگونه باشد و هیچ غرضورزی سیاسی هم در میان نباشد، باز پارادایم حاکم بر این بسته، همان اقتصاد نئوکلاسیکی است. رویکرد دولت همان رویکردی بوده است که در سالهای بعد از انقلاب همواره بهنام سیاست تعدیل اقتصادی در ایران پیاده شده است. اگر بخواهم به یک مثال اشاره کنم، مقوله فساد است. رهبری بهصراحت در ابلاغ سیاستهای اقتصاد مقاومتی به فساد اشاره کرده است ولی هیچ ردی از فساد در این بسته دیده نمیشود. فساد یک مقوله عدالت اجتماعی است. از طرف دیگر رهبری بارها بر لزوم کاهش وابستگی به نفت اشاره کردهاند ولی در شرایط کنونی که تحریمها اجازه فروش نفت را به ما نمیدهد وزارت نفت افزایش صادرات نفت را هدف گذاری میکند، این یعنی تقابل با سیاستهای ابلاغی رهبری در بحث اقتصاد مقاومتی.
تسنیم: بهنظر شما تیم اقتصادی دولت اعتقادی به اقتصاد مقاومتی دارد؟
زریباف: بهنظر من اگر هم قبول نداشته باشد، خیلی سخت است که در عمل اجرا کند.
تسنیم: چرا؟
زریباف: چون اجرای اقتصاد مقاومتی، نیازمند یک مدلسازی بومی اسلامی است که تیم اقتصادی دولت نمیتواند چنین مدلی را طراحی کند.
تسنیم: نمیتوانند یا نمیخواهند؟
زریباف: این تیم اعتقادی به اقتصاد مقاومتی ندارد. این سیاستمداران معتقدند که اصلاً چیزی بهنام اقتصاد اسلامی نداریم چه برسد به اقتصاد مقاومتی. بهعقیده این آقایان، اقتصاد علمی است که تجربه بشری میباشد. این تیم هیچ اعتقادی به این ندارند که اقتصاد اسلامی بهعنوان یک تفکر جدید میتواند در اقتصاد ایران تحول ایجاد کند.
انتهای پیام/*