به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، صنعت گردشگری از صنایع پاک است که ضمن معرفی پیشینه فرهنگی و تاریخی یک مکان سبب درآمدزایی و اشتغالزایی برای آن شهر و منطقه نیز میشود.
شهر شیراز و استان فارس یکی از پرجاذبهترین مناطق ایران به لحاظ گردشگری است به همین منظور با امیرحسین حکمتنیا، پژوهشگر گردشگری و مدرس دانشگاه در رشته گردشگری، مشاور گردشگری معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری شیراز و سرپرست سابق معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی فارس، گفتوگویی درباره سابقه و ظرفیت گردشگری فارس و شیراز داشتهایم.
تسنیم: سابقه گردشگری در استان فارس به چه زمانی بازمیگردد؟
حکمتنیا: سابقه صنعت گردشگری در ایران و در استان فارس به گذشتههای دور بازمیگردد و دلیل این ادعا وجود کاروانسراهای متعدد در مسیرهای زیارتی و بازرگانی در طول تاریخ کشورمان است و همانطور که میدانید جاده ابریشم از سالها دور در ایران ساخته شده و مسیر اصلی تجارت و بازرگانی بوده است.
تسنیم: فرهنگ میزبانی در ایران چگونه بوده است؟
حکمتنیا: وقتی به بقعه ابوالحسن خرقانی در خرقان نگاه میکنیم میبینیم که بر سردر آن نوشته شده «هرکس بدین سرای درآید نانش دهید و از ایمانش مپرسید چه آن کس که نزد باریتعالی به جان ارزد نزد ابوالحسن به نان ارزد» و این نشاندهنده فرهنگ میزبانی جامعه ایرانی است.
تسنیم: گردشگری در فرهنگ و مذهب ما چه جایگاهی دارد؟
حکمتنیا: در آیات مختلف در قرآن کریم در مورد گردشگری سفارش شده و مهمترین فرمایش الهی در این زمینه آن است که «درزمین گردش کنید و ببینید عاقبت کار مردم چه بوده است؟»مقوله گردشگری و سفر در فرهنگ ما ایرانیها و در مذهب ما مسلمانها مورد تأکید قرار گرفته و بازتاب آن در آثار تاریخی و در نگاه فرهنگی مردم قابل مشاهده است.
مردم استان فارس نیز از دیرباز فرهنگ مهماننوازی داشتند و سعدی در این مورد فرموده: «در اقصای عالم بگشتم بسی/ به سربردم ایام با هرکسی/ تمتع به هرگوشهای یافتم/ ز هر خرمنی خوشهای یافتم/ چو پاکان شیراز خاکینهاد/ ندیدم که رحمت بر این خاک باد و اشاره میکند که:خوشا تفرج نوروز خاصه در شیراز/ که برکند دل مرد مسافر از وطنش» یا حافظ شیرازی میفرماید: «نسیم خاک مصلا و آب رکنآباد/ غریب را وطن خویش میبرد از یاد».
نه تنها همه این اشعار به ما کمک میکند که به غنای فرهنگ میزبانی در استان فارس پی ببریم بلکه در سفرنامههای مختلف مانند سفرنامه ابن بطوطه که 700 سال گذشته نوشته شده، از صفات نیک و پسندیده مردمان نیکسرشت فارس و شیراز صحبت شده و اگر همه این موارد را در کنار هم قرار دهید متوجه میشوید که شهر شیراز و استان فارس ریشه و پیشینهای طولانی در امر مهماننوازی داشته است.
تسنیم: در مورد ظرفیتها و توانمندیهای استان فارس در حوزههای مختلف گردشگری توضیح دهید.
حکمتنیا: اگر تمام ظرفیتها و توانمندیهای استان فارس را بررسی کنید میبینید که استان فارس را مانند قارهای کوچک میتوان یافت یا از آن به نام ایرانی کوچک نام برد.
در گرمترین زمان سال میتوانید به راحتی به آباده و ایزدخواست وشمال فارس سفر کرده و از جذابیتهای طبیعی آن با آب و هوای مناسب بهره ببرید و در سردترین زمان سال به لار و لامرد و جنوب فارس سفر کرده و از آب و هوای پسکرانههای خلیج فارس لذت برید.
تسنیم: استان فارس از نظر آثار تاریخی در چه جایگاهی قرار دارد؟
حکمتنیا: حدود 2 هزار و 800 اثر ثبت شده در آثار ملی در استان فارس در کنار فهرست آثار ملی، فرهنگ، آداب و رسوم که همان میراث معنوی هستند، قرار دارد و بازتاب آن را میتوان در فرهنگ و بناهای فرهنگی دید.
همانطور که میدانید تعزیه در فهرست جهانی قرار گرفته و به عنوان میراث فرهنگی جهانی مطرح شده و یا فرهنگ زورخانهای نیز در فهرست جهانی ثبت گردیده و در استان فارس تعداد زیادی زورخانه وجود دارد که نشان از غنای این رشته ورزشی پهلوانی و باستانی دارد.
تسنیم: استان فارس در حوزه صنایع دستی چه جایگاهی دارد؟
حکمتنیا: صنایع دستی استان فارس چه از نظر کمیت و چه از نظر کیفیت دارای رتبههای جهانی بوده و فرش فارس به عنوان یکی از آثار مهم ثبت شده در سازمان یونسکو است و خاتم شیراز، معرق و قلمزنی روی نقره از دیگر موارد صنایع دستی هستند که برای مردم استان و شهر شیراز اهمیت بسیار دارد.
لازم به یادآوری است که در همه دنیا این آثار و صنایع دستی را میشناسند و اگر شما در مورد دولچههای سنتی شیراز، گبه استان فارس یا هنر مسگری با یک آلمانی یا مردم اروپا صحبت کنید با این صنایع به نام شیراز آشنا هستند زیرا دولچه استان ما را دوست دارند و به دلایل علمی جدید در عرصه پزشکی با ظروف مسی ارتباط بیشتری برقرار کرده و گبه با همه ظرافتهای هنری به عنوان یکی از بهترین زیراندازهای مطلوب برای هر فصل شناخته شده است.
در صنایع دستی استان فارس، در مورد گیوه یا ملکی فارس باید گفت که تنها کفشی در جهان است که لنگه چپ و راست ندارد و این موضوع برای مردم جهان جالب و جذاب است و علاوه بر این ویژگی ملکی استان فارس سالمترین نوع کفش در نوع خود بوده زیرا هم تخت مناسبی دارد و هم با نخهای مطلوب تهیه میشود.
استان فارس با وجود این فرهنگها و آثار به عنوان یکی از بهترین حوزههای مشاغل سنتی محسوب میشود.
تسنیم: تفاوت فرهنگها در مناطق مختلف استان فارس را چگونه ارزیابی میکنید؟
حکمتنیا: وقتی یک گردشگر خارجی میراث معنوی ما را میبیند، نمایشهای ما را میبیند، موسیقی عشایر ما را میشنود، شمشیربازی مردم لار را تماشا میکند، تعزیه مردم شیراز را میبیند و گوش میکند، از سمنوهای شیراز تست میکند، فرآیند تهیه فالوده شیرازی را میبیند، نحوه تهیه عرقیات و گلاب را در میمند فارس مشاهده میکند و فرهنگی را که مردم برای اجرای هرکدام از این مراسم دارند از نزدیک حس میکند نسبت به میراث معنوی ما به درک کاملی رسیده و به غنای فرهنگی استان فارس پی میبرد.
در وجب به وجب منطقه لارستان کهن انواع گویش، زبان، غذا و نانهای محلی وجود دارد و این موضوع برای هر کدام از مناطق استان صدق میکند.
گردشگران به هر جای این استان سفر کنند مشاهده میکنند که طعم فرهنگ، تغییراتی یافته و این تفاوت فرهنگی در نوع خوراک، پوشاک، گویش، آثار تاریخی، آثار معماری و غیره نیز قابل مشاهده است.
آثار معماری در منطقه لار با آثار تاریخی که در شمال فارس و در آباده وجود دارد، متفاوت است به عنوان مثال کاروانسراها، یخچال و آبانبارهایی که در لار وجود دارند از نظر معماری با کاروانسرا، یخچال و آبانبارهای آباده تفاوت دارند و این تغییر معماری و عناصر وابسته به آن برای گردشگران فرهنگی به عنوان جاذبه محسوب شده و مطلوب است.
استان فارس در میراث ملموس و غیرملموس و در واقع در میراث مادی و معنوی غنای بسیار دارد و بیشترین گردشگرانی که امروزه به فارس سفر میکنند، گردشگران فرهنگی هستند.
تسنیم: در مورد فرهنگ مردم شیراز که از گذشته در میان مردم رایج بوده و هنوز ادامه دارد توضیح دهید؟
حکمتنیا: فرهنگهای بسیاری در استان و در شیراز وجود دارند که از دیرباز اجرا شده و هنوز در میان مردم مرسوم است، به عنوان مثال فرهنگ جمعهوداعی زنان شیرازی 12 قرن هست که هر ساله در مسجد جامع عتیق شیراز انجام میشود یا فرهنگ حوض ماهی سعدی که پس از مرگ سعدی ابن بطوطه گزارش کرده و همچنان ادامه دارد و این فرهنگ هنوز اجرا میشود.
تسنیم: در مورد جایگاه استان و وضعیت فارس در حوزه طبیعت توضیح دهید.
حکمتنیا: استان فارس از نظر طبیعت و گونههای طبیعتگردی به جز ساحل از دیگر جاذبههای گردشگری برخوردار است و بهترین کوهها در فارس وجود دارد.
قلههای رُنچ، کُهکَروم و گَمبیل از مناطق دیدنی سپیدان بوده و منطقه دُماسبی در کُهمرهسرخی یا منطقه هفتبرم از روستاهای هدف گردشگری در استان فارس هستند.
استان فارس از نظر بیابان، آبشار، مناظر طبیعی و غیره بهرهمند بوده و اینها به عنوان جاذبههای بالقوه هستند اما اینکه چگونه با اینها ارتباط برقرار کرده، آنها را حفظ کرده و از این منابع طبیعی کسب درآمد کنیم به برنامهریزان گردشگری برمیگردد.
در زمینه میراث طبیعی استان فارس استانی چهارفصل بوده و در هر زمان میتوان با چند ساعت رانندگی بهترین هوا و فضای مناسب را یافته و از آن لذت برد.
تسنیم: استان فارس در زمینه جاذبههای مذهبی چگونه است؟
حکمتنیا: مقام معظم رهبری لقب سومین حرم اهل بیت(ع) را به استان فارس دادند و باید گفت وجود حدود 800 امامزاده و بقعه متبرکه در استان فارس نشان از تعدد و غنای مذهبی منطقه ما داشته و حدود 650 سال گذشته کتابی با عنوان «تذکره هزار مزار» توسط عیسیبنجنید شیرازی که یکی از کهنترین مؤلفان است نوشته شده و در آن کتاب در باره مزارهای شیراز صحبت شده است.
نه تنها وجود امامزادههای واجبالتعظیم مانند حضرت احمدبنموسی(ع)، سید میر محمدبنموسی(ع) و سیدعلاءالدینحسین(ع) شهر شیراز را به سومین حرم اهل بیت(ع) و یکی از ظرفیتهای مذهبی کشور تبدیل کرده بلکه وقتی تاریخ حرم مطهر حضرت علیبنحمزه(ع) در شیراز بررسی میشود متوجه میشوید که از کهنترین بقعههایی است که در اواسط قرن چهارم هجری قمری ساخته شده و در این حرم مطهر بزرگانی از تاریخ شیراز دفن هستند که از همه مشهورتر میتوان به زیدبناسود اشاره کرد که از نوادگان مولا علی(ع) و داماد عضدالدوله دیلمی است و یا عمادالدوله، عموی عضدالدوله از شاهان فارس و شاهان دخت، دختر عضدالدوله و شاهزاده حسین که فرزند زیدبناسود است در حرم مطهر حضرت علیبنحمزه(ع) دفن هستند.
در زمینه مذهبی نیز استان فارس میراث معنوی فراوانی دارد که عزاداریهای استان فارس در نقاط مختلف آن در ایام مذهبی از این جملهاند و «حَسِّین» یا «قطاری» از بینظیرترین عزاداریها و فرهنگهایی است که در طول تاریخ حفظ شده و سینهزنی قطاری هنوز در برخی تکایا و حسینیههای قدیمی شیراز انجام میشود.
تسنیم: آیا عزاداری همه مردم استان فارس شبیه هم است؟
حکمتنیا: خیر، اگر عزاداری مردم ممسنی را با عزاداری مردم آباده یا منطقه لارستان مقایسه کنید میبینید که هرکدام از آنها فرهنگهای خاص خود را دارند و حتی حسینیههای شمال فارس با حسینیههای جنوب فارس هم از نظر معماری و هم از نظر نحوه عزاداری متفاوت هستند.
تسنیم: استان فارس در زمینه مساجد و فرهنگ محوریت مساجد چگونه بوده است؟
حکمتنیا: در بافت 370 هکتاری تاریخی شیراز تعداد زیادی مسجد تاریخی و بناهای مذهبی وجود دارکه نمونههای هریک از آنها در هیچ کجای دنیا یافت نمیشود، به عنوان مثال نمونه ستونهای مسجد وکیل و یا منبر سنگی مسجد وکیل را نمیتوانید در جای دیگر ببینید و زیبایی مسجد نصیرالملک را نمیتوانید در مسجد دیگری در ایران رقم بزنید تا جایی که گردشگران خارجی به مسجد نصیرالملک لقب «صورتی» دادهاند و مسجد جامع عتیق شیراز از کهنترین و باقدمتترین مساجد فلات ایران است که حدود 12 قرن قدمت دارد و هر ساله توسط هریک از دولتها مرمت و بازسازی شده و علاوه بر مساجد در بافت تاریخی شیراز وجب به وجب سقاخانههایی ساخته شده و مردم این مناطق تمام مراسم مذهبی و عمومی خود را در مساجد و اماکن مذهبی مانند امامزادهها انجام میدادند.
تسنیم: ارتباط ادیان در گذشته فارس چگونه بوده و بررسی این موضوع چه میزان در جذب گردشگر تأثیر دارد؟
حکمتنیا: بافت تاریخی شهر شیراز یکی از سیستمهای شهرسازی کهن ایرانی و اسلامی است که مردم در این جوامع با ادیان مختلف به صورت مسالمتآمیز در کنار یکدیگر زندگی میکردند.
محله سنگسیاه شیراز از یک گوشه به محله کلیمیها ارتباط داشته و در همین محله، روبهروی مسجد مشیر کلیسای ارامنه و بازارچه ارامنه قرار داشته و در مباحث مذهبی باید گفت شیرازیها و مسلمانان این خطه پذیرای سایر ادیان الهی نیز بودند و در کنار هم زندگی میکردند و بررسی تاریخ فارس و شهر شیراز و فرهنگ مردمان آن برای ما الگو و درس بوده و نشاندهنده ایمان و نوع تفکر مردمان گذشته این دیار دارد.
انتهای پیام/