باتوجه به اینکه رشد منفی شدید در بخش نفت و گاز کشور ناشی از کاهش فروش نفت خام و عدم دسترسی به درآمدهای آن یکی از عوامل اصلی بروز رکود در اقتصاد کشور در سال های اخیر بوده است، فروش ریالی نفت خام در بورس یکی از راهکارهای اساسی برای خروج از وضعیت رکود موجود در اقتصاد کشور خواهد بود. با این حال در انتهای این یادداشت اشاره خواهد شد که موفقیت و تداوم این اقدام نیازمند در نظر گرفتن برخی ملاحظات است. حال با توجه به اینکه وزیر محترم نفت روز دوشنبه 8 مهر ماه سال جاری در اتاق بازرگانی آمادگی این وزارتخانه برای عرضه ریالی روزانه یکصد هزار بشکه نفت خام جهت صادرات را اعلام کرده است، ضروری است مسوولین وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران، ملاحظات زیر را برای عرضه موفق و مداوم نفت خام در بورس در نظر بگیرند:
1- تعیین قیمت در بورس: یکی از عواملی که باعث شد تا در مراحل قبلی عرضه نفت خام، معامله انجام نشود پافشاری فروشنده ـ یعنی شرکت ملی نفت ایران ـ بر قیمت عرضه محصول بوده است. این درحالی است که قیمت معامله در بورس بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می شود. به عبارت دیگر، وقتی فروشنده قصد دارد تا کالای خود را در بورس عرضه کند این امادگی را در خود ایجاد می کند تا متناسب با تقاضای خریدار قیمت فروش را کاهش دهد در طرف مقابل خریدار نیز متناسب با نیاز و توانایی خود قیمت پیشنهادی برای خرید را افزایش دهد تا در نهایت یک نقطه تعادل برای معامله شکل بگیرد. این موضوع باعث خواهد شد تا در بلند مدت قیمت ریالی نفت خام ایران در بورس انرژی تعیین شود و نیازی به قیمت گذاری بر اساس قیمت ها بیرونی نباشد.
2- عدم محدودیت برای خریداران: گام مکمل برای تعیین قیمت نفت خام در بورس، آزاد بودن خرید و فروش این کالا در بورس برای عموم است. قیمت واقعی نفت در بازار، زمانی بدست می آید که رقابت در بازار وجود داشته باشد و این امر زمانی اتفاق می افتد که تعداد خریداران محدود نباشد. در این حالت خریداران عمده از آنجا که برای صادرات یا مصرف داخلی نفت خام نیازمند در اختیار داشتن حجم معینی از نفت خام هستند برای خرید آن در بورس با خریداران جزء رقابت می کنند که این رقابت موجب شکل گیری قیمت واقعی خواهد شد. هرگونه ایجاد محدودیت برای خریداران می تواند باعث تبانی و کاهش غیر واقعی قیمت شود.
3- عدم تفکیک در خریداران داخلی و خارجی: ایجاد امکان رقابت بین مصرف کنندگان داخلی و خارجی یکی از عواملی است که شکل گیری بازار نفت خام را تسریع می کند.
4- متنوع کردن محل تحویل نفت خام: با توجه به اینکه محدودیتی در صادرات یا مصرف داخلی نفت خام فروش رفته در بورس وجود ندارد ضروری است با ایجاد تنوع در محل های تحویل نفت خام، هزینه حمل این کالا برای خریدار کاهش یابد تا هزینه حمل عامل از بین رفتن مزیت اقتصادی خرید نفت از بورس نباشد.
با در نظر گرفتن این ملاحظات و شکل گیری بازار فروش ریالی نفت خام، دولت درآمد ریالی در دسترسی خواهد داشت که به کمک آن می توانند حرکت اقتصاد کشور در جهت خروج از رکود را تسریع کند.
* مهدی ساسانی
انتهای پیام/