به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، در زمانه‌ای که با یکسان سازی فرهنگی مواجه هستیم شناسایی و بیان تفاوت‌های فرهنگی مردم جهان امری حیاتی به نظر می‌رسد و بنابراین در چند دهه اخیر مفهوم «میراث فرهنگی» توسعه یافته است.

امروز «میراث فرهنگی» تنها به آثار و ابنیه تاریخی محدود نشده و شامل دارایی‌ها و ذخایر فرهنگی مردم جهان نیز می‌شود، سنت‌های شفاهی، هنرهای اجرایی و نمایشی، فعالیت‌های جمعی، آیین‌ها و جشن‌ها، علوم و دانش طبیعی و فعالیت‌های مرتبط با طبیعت و صنعتگری سنتی همگی بخشی از ذخایر فرهنگی محسوب می‌شود که میراث فرهنگی جهانی در پی پاسداری از آن است.

در این میان نوروز که از سال 88 به همراه کشورهای آذربایجان، هند، قرقیزستان، پاکستان، ترکیه، و ازبکستان در فهرست میراث ناملموس جهانی قرار گرفته است یکی از 10 اثری است که از جمهوری اسلامی در این میان مطرح شده و قرار است در جشنواره میراث ناملموس 2014 در اصفهان در معرض نمایش قرار گیرد.

" نوروز" به معنی روز نو است و ایرانیان باستان نخستین روز از نخستین ماه سال خورشیدی را «جشن فروردین» خوانده و در آن روز به اجرای جشن‌ها و مراسم خود می‌پرداختند.

بر اساس اسناد تاریخی ایرانیان باستان در ابتدای پاییز جشن مهرگان و در ابتدای بهار جشن نوروز را داشتند که به مرور زمان این 2 جشن در هم آمیخته و نوروز کنونی برجا مانده است.

اما آنگونه که در تاریخ آمده از دیر زمان مراسمات مختلفی در آیین مردم ایران زمین بوده که در گذر تاریخ تنها نامی و نشانی نزد مورخان و اهل هنر و ادبیات از آنها باقی مانده و برای مثال در مورد مراسمات نوروز، امروز دیگر کسی در "روز نو" برای دست‌بوسی و احیانا دریافت انعام نزد پادشاه نمی‌رود اما در عوض برخی رسوم همچنان به قوت و قدرت خود باقی مانده است.

اسماعیل آذر، عضو کمیسیون هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی، نوروز را قلب تپنده زمان می‌داند و می‌گوید: این زمان مربوط به تمام موجودات روی زمین است و اینکه گفته‌اند سرزمین نوروز منظور کره زمین است.

وی با بیان اینکه نوروز جشن زمان است و زمان به هر انسان و موجود ذی جود دیگری غیر از خدای متعال تاثیر گذاشته و از او عبور می‌کند، گفت: این ذات حضرت باری است که تغییر پذیر نیست و به قول نظامی آنچه تغیر نپذیرد تویی و اینکه نوروز یک میراث ناملوس به حساب می‌آید بدون شک همین طور است.

آذر بیان کرد: این رسم ثبت شده و دنیا آن را پذیرفته است و حتی خیلی از کشورهای جهان که سرزمین آنها با سرزمین ما قرابت و نزدیکی ندارد با این وجود فصل بهار را جشن می‌گیرند چنان که من در یک نوروز در ژاپن بودم و می‌دیدم که ژاپنی‌ها نیز در نوروز تنگ‌های ماهی را به خانه‌های خود برده و آنها نیز نوروز را جشن می‌گیرند.

وی ابتکار نوروز را متعلق به ایرانی‌ها خواند و خاطرنشان کرد: با این وجود نوروز به هیچ زمان خاصی متعلق نبوده و اینکه برخی گفته‌اند 3 هزار سال پیش یا 2 هزار یا هزار سال پیش بر می‌گردد، اما در هیچ جایی نشانه‌ای از تاریخ مشخص و معینی برای نوروز وجود ندارد و نکته اینجاست که نوروز در سالیانی که بر او گذشته تغییراتی پذیرفته است برای مثال 7 شین آن که تبدیل به 7 سین شده است.

این استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه با اعتقاد بر اینکه نوروز در طی زمان بالغ شده است، تصریح کرد: در هر روستا و هر شهری مراسم و آیین‌های خاصی را در ارتباط به نوروز بیان می‌کنند اما پر اهمیت ترین موضوع در مورد نوروز این است که تمام ایرانیان در همه جای این کره خاکی که هستند در یک زمان مشخص بر سر یک سفره با عناصر مشخص می‌نشینند، دست به سوی خدا برداشته و دعا می‌کنند که بهترین حال را در سال نوین برای آنها نقش بزند.

وی با اشاره به فلسفه نوروز، گفت: اگر به فلسفه نوروز بخواهیم بپردازیم پر از فلسفه انسانی است این که از انسانی بودن آن سخن می‌گویم برای این است که به انسان کرامت می‌دهد برای مثال یکی از رسوم کهن در نوروز رسم قاشق زنی بوده که قاشق نشانه غذا است و افراد با پوششی به روی صورت برای اینکه کسی آنها را نشناسد و با قاشقی به در همسایه‌ها می‌کوبیدند و از آنها می‌خواستند که در ظرف‌های آنها چیزی بنهند.

وی افزود: این رسم به آن منظور بوده که مردم را آگاه کند که ممکن است در همسایگی شما کسی باشد که نتواند به روی شما دست سوال دراز کرده در حالی که به شام شب نیازمند باشد و آگاه باشید همان طور که شما می‌خواهید در آرامش باشید آنها نیز در همین آرزو هستند و آنچه که شما دارید را باهمسایه خود شریک باشید.

آذر با ابراز تاسف از کمرنگ شدن دید و بازدید در زمانه کنونی، اظهار کرد: دید و بازدیدها که متاسفانه در روزگار ما کم‌رنگ شده از دیگر رسومی است که پر از اعتبار انسانی است و در تاریخ می‌خوانیم که در نوروز شاه و گدا در یک سطح قرار می‌گیرند و این خود نشان از عظمت این جشن دارد.

وی بیان کرد: شما به میر سه پنجی نوروز نگاه کنید که شخصی را روی چهارپایی نشانده و نشان شاهی به او می‌دادند و در یک روز فرمانروایی می‌کرد و در آخر همان روز او را با رسوایی  از مرکب پیاده کرده و به خانه رهسپار می‌کردند که نشان دهنده این بوده که هر کسی بر این مرکب قدرت بنشیند طولی نمی‌کشد که به معزولی می‌رسد و نشان می‌دهد که ای پادشاهان بدانید که حکومت شما زمانی از آن نمانده است.

عضو کمیسیون هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه بعدها در زمانی که ایرانی‌ها با میل و رغبت خود اسلام آوردند سرلوحه سفر هفت سین آنها قرآن مجید شد، خاطرنشان کرد: من یاد دارم در زمانی که طفلی بیش نبودم و در خانه پدرم زندگی می‌کردم قبل از اینکه سال تحویل شود پدرم کاسه لعابی سفالینی را آورده و با جوهری که چکیده برگ درختان بود دعایی را می‌نوشت و بعد از آن این دعا را با آب آمیخته و به محض اینکه سال تحویل می‌شد هریک از اعضای خانواده جرعه‌ای از آبی که به مضامین دعا آمیخته بود را تشرب می‌کردند تا زندگیشان برکت گیرد.

ثبت جهانی نوروز، سبب توسعه این سنت ایرانی شد

وی گفت: در نوروز به هر شهر و روستایی که می‌روید همگی اصولی را رعایت می‌کنند اما در فروع آن اختلافات فراوانی را می‌بینیم که این نشانه توجه بیش از حد ایرانیان به جشن نوروز است.

آذر با اشاره به ثبت جهانی نوروز در فهرست میراث ناملموس جهانی، اظهار کرد:خوشبختانه از زمانی که نوروز ثبت جهانی شده کشورهای زیادی مشارکت خود را در این مورد اعلام کردند و دیدیم که چند سال پیش هم نوروز بزرگ در ایران با حضور 7 رئیس جمهور برگزار شد و این رویه همچنان ادامه دارد.

ایرانی‌ها شادترین ملت روی کره زمین هستند

وی با اعتقاد بر اینکه ایرانی‌ها شادترین ملت روی کره زمین هستند، تصریح کرد: آنچه که برای اثبات سخنم می‌آورم جشن‌هایی است که برپا می‌کردند و اصولا عنصر ایرانی از هر رویدادی برای جشن و شادی استفاده می‌کردند و مهم نبود که نام مهرگان بر آن نهند یا هر نام دیگر.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه می‌توان نام ایران را کشور جشن‌ها نامید، گفت: این به دلیل شادی و سرور ملت است و نخستین لوحی که از داریوش به جا مانده بر روی آن نوشته است که ای خدای بزرگ تو را سپاس گذاریم به خاطر اینکه برای مردم شادی آفریدی و بنابراین ایجاد جشن‌های مختلف در فلات ایران به دلیل برپاکردن سور و شادی و فراغت از غم بوده است بنابراین می‌توانیم به گونه‌ای دیگر ایران را سرزمین جشن‌ها بنامیم.

وی خاطرنشان کرد: نوروز را همه ایرانیان از دیر زمان پذیرفتند و جز مراسم لاینفک زندگی آنها شده و خوشبختانه بعد از حضور اسلام عزیز در کشور ما نوروز با مضامین حکمی، عرفانی و دینی آمیخته شد و یک ساحت روحانی نیز به خود گرفت چرا که شادی‌ها هرچند که شادی باشد اما می‌گذرد مگر که شادی‌ها وصل به توحید و خدا باشد آنگونه که در قرآن مجید نیز آمده که "ما عند الله خیر و ابقی" آنچه به خدا وصل می‌شود درست است و می‌ماند.

آذر افزود: به همین دلیل که نوروز بعد از اسلام به مضامین حکمی در هم آمیخت، شکل و شمایل زیباتری به خود گرفت اما اینکه نوروز یک روز به فرجام می‌رسد یا تغییر شکل می‌دهد پاسخ منفی است که هرگز، چرا که نوروز را ایرانیان مورد توجه قرار دادند.

وی با طرح این سوال که چرا نوروز در پی قرون تغییر نکرد؟ بیان کرد: زیرا که نوروز به انسان ارج می‌نهد و با طبیعت خود را به هم گره می‌زند بنابراین هر انسانی یک انسان دیگر را دوست دارد و هر دو به طبیعت ارج می‌نهد و طببیعت را دوست می‌دارند بنابراین ایرانیان نوروز را در طی قرون حفظ می‌کنند.

شاید تغییر زمان بر شکل و شمایل نوروز اثر گذاشته باشد اما این میراث ناملموس جامانده از نیاکان ما آنچنان مستحکم و مستدل بوده که امروز توانسته خود را با بدون هیچ ریبی به جهانیان اثبات کند و باوجودی که سرزمین آریایی ما درگیر کش و قوس‌های فراوان شده اما فرهنگ غنی این سرزمین کهن هرجایی که خواست و توانست خود را با مذهب آخرین نبی وفق دهد، باقی ماند و این چنین شد که نوروز برای ما خاطره انگیز، جذاب و دوست داشتنی مانده است.

گزارش از فاطمه حاج‌محمدیان

انتهای پیام/