به گزارش خبرگزاری تسنیم از استان تهران، بر اساس تحقیقات وپژوهشهای تاریخی تعزیه خوانی وشبیه خوانی از عهد باستان در ایران مرسوم بوده وایرانیان ازعهدکهن با نمایش آیینهای مذهبی زمینه و بستر شکل گیری تعزیه در دورههای بعد را مهیاکردهاند مهمترین واصلیترین آئینهای باستانی «مصائب میترا» و«سوگ سیاوش» بوده است که باگذشت سالها و ورود مذهب شیعه به ایران این میراث کهن که دو ویژگی «پارسی بودن» و «شیعی بودن» را در رأس خود دارد و با موضوع شهادت امام علی (ع) و امام حسین (ع) و مصائب اهلبیت سینهبهسینه برای نسلها به یادگار باقی ماند.
برخی از اساتید و شبیهخوانان بر این باورند که تعزیه بهعنوان یکی از مهمترین هنرهای اسلامی در حوزه نمایش با پیشینهای کاملاً ایرانی اسلامی در سالهای اخیر بابی توجهی مواجه شده است و شاهدیم که کمکم این هنر والا و مذهبی رو به فراموشی میرود. شهرستان پاکدشت در هنر تعزیه فراز و فرود زیادی را در سالهای اخیر پشت سر گذاشته است اما با این وجود سعی بر این است که مراسم تعزیهخوانی در ایام محرم و صفر و استفاده از قابلیتهای هنرمندان توانا و صاحبتجربه در این رشته اصیل در اولویت قرار گیرد.
تعزیه حرفهای پاکدشت در سکوت
تعزیه بهعنوان یک هنر ملی - مذهبی و یک هنر معنوی در سالهای اخیر از سوی یونسکو به ثبت رسید و در زمان ریاست جمهوری آقای احمدینژاد با فرستادن لوحی از طرف یونسکو برای تعزیه ایران، انتظار میرفت که یک ردیف بودجه برای این هنر ارزشی قرار بگیرد که این اتفاق حاصل نشد.
رضا زرنوشه فراهانی، بازرس انجمن تعزیه ایرانیان در گفتوگو با خبرنگار تسنیم درحالیکه سالهاست ساکن پاکدشت است؛ اظهار کرد: شبیهخوانان ایران در تمام کشورهای اروپایی تعزیه را به روی صحنه بردند، حتی در سال 79 در راستای گفتگوی تمدنها برای نخستین بار بهعنوان تمدن ایران باستان در استادیوم کلازیوم رم نمایش آنتی گونه به کارگردانی پری صابری که تلفیقی از تئاتر و تعزیه بود را به روی صحنه بردیم و در سال 80 نیز بهعنوان جاده ابریشم 10 روز در آلمان اجرای تعزیه داشتیم که با استقبال کمنظیری مواجه شد.
وی افزود: بعد از اتفاق 11 سپتامبر در منهتن آمریکا یک گروه بزرگ تعزیه به مدت یک ماه اجرا داشتند که استقبال بزرگی از سوی مردم آمریکا برای تماشای این تعزیه صورت گرفت، اما متأسفانه در ایران نسبت به تعزیهخوانی که نزدیک به 60 سال است این هنر توسط برخی افراد احیا شده است بیمهری زیادی صورت گرفته است.
بازرس انجمن تعزیه ایرانیان تصریح کرد: در سایت اعتبار سنجی، صندوق اعتباری حمایت از هنرمندان تعزیهخوان جایگاهی ندارد وسوال بنده این است آیا تعزیهخوان هنرمند نیست؟ هنری که از سوی یونسکو به ثبت رسید و قدمت آن به قبل از صفویه برمیگردد هنر نیست؟ مگر تعزیه نمایش نیست؟ متأسفانه صداوسیما هم نسبت به این هنر کملطفی میکند و تنها در ایام محرم در سریالی مثل شب دهم به آن پرداخته میشود.
وی به مشکلاتی که بر سر راه هنر تعزیه در پاکدشت وجود دارد اشاره کرد و گفت: من بهعنوان یک نوازنده بینالمللی در پاکدشت ناشناس هستم، این موضوع برای سایر هنرمندان هم صادق است و تنها به ورزشکاران مدالآور در عرصههای بینالمللی ارج داده میشود.
زرنوشه فراهانی بیان کرد: تنها اقدام مهم برای تعزیه پاکدشت به سالها پیشبرمیگردد، در سال 80 گروه تعزیه شب دهم با حمایت مسئولان وقت 5 مجلس تعزیه در مصلی پاکدشت برگزار کردیم و تا امروز تعزیه حرفهای در پاکدشت اتفاق نیفتاده است.
وی افزود: موضوعات هنری در پاکدشت مورد کملطفیهایی قرار میگیرد که جای بسی تأسف دارد، در حال حاضر 2 یا 3 گروه تعزیه در پاکدشت فعالیت میکنند که بومی شهرستان نیستند و فقط در مناسبتهای خاصی بهصورت مقطعی به اجرای تعزیه میپردازند.
بازرس انجمن تعزیه ایرانیان بیان کرد: باید یک انجمن تعزیه قوی و فعال در پاکدشت افتتاح و کارگاههای آموزشی در آن برپا شود، که حمایت مسئولان را با خود به همراه داشته باشد.
وی تصریح کرد: پاکدشت پتانسیل خوبی برای احیا تعزیه دارد و در کل هنر پاکدشت به حمایت مسئولان نیازمند است که در حال حاضر اتفاق هنری در این شهرستان رخ نمیدهد و تمام گروههای هنری مثل نمایش، شعر و ادب دچار سکوت شدهاند و متأسفانه هنرمندان برجسته شهرستان و پیشکسوتان هنرمند در پاکدشت در عرصههای مختلف به کار گرفته نمیشوند.
مسئولیت جذب نیروی جوان بر دوش پیشکسوتان
ابراهیم صالحی کارگردان و شبیهخوان پاکدشتی در گفتوگو با خبرنگار تسنیم درا ستان تهران ضمن بیان کملطفیها و عدمحمایت از سوی مسئولان شهرستان اظهار کرد: تنها حمایت از سوی متولیان این امر، دادن مجوز برای اجرای تعزیه در سطح شهرستان است.
وی افزود: اجرای تعزیه برای شبه خوانان هیچ توجیه مالی ندارد و تنها از روی علاقه به اهلبیت (ع) این گروه، هرسال در پاکدشت تعزیه اجرا میکند و نذورات مردمی تماماً صرف هزینههای هیئات عزاداری میشود.
کارگردان و شبیهخوان پاکدشتی بیان کرد: تعزیهخوانان پاکدشت مشکلات مالی زیادی دارند ازجمله اینکه شرط بیمه شدن آنها ارائه 7 لوح تقدیر به صندوق حمایت از هنرمندان و فیلم اجرای تعزیه بود که برای تهیه فیلم اجرا مشکلی نداریم اما اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی پاکدشت در طول این سالها از ارائه لوح تقدیر به گروههای تعزیه خودداری کرد و این امر مانع بیمه شدن شبیهخوانان شد.
وی با ابراز نگرانی از فراموششدن تعزیه در آینده ای نزدیک گفت: اجرای تعزیه برای پیشکسوتان به یک دغدغه تبدیلشده است چراکه این هنر حمایت نمیشود و درنتیجه نسل جوان برای فراگیری این هنر تمایلی ندارد، بنابراین مسئولیت جذب نیروی جوان بر دوش شبیهخوانان پیشکسوت است.
صالحی با اشاره به اجرای تعزیههای خیابانی گفت: برخی تنها تعزیهخوان خیابانی هستند و با توجه به زمان خاصی مثل عاشورا مقطعی در سطح شهر تعزیه اجرا میکنند که چون حرفهای به این کار نمیپردازند تنها به گفتن کلیات بسنده کرده و از زیباییها و جزئیات وقایع غافل میشوند که این موضوع خود یکی از دلایل کاهش علاقه در بین نسل جوان است.
مرثیه و تعزیهها تنها تشنگی را القا نکنند
علیرضا قاسمی فرزاد فرماندار و نایبرئیس شورای فرهنگی شهرستان پاکدشت در گفتوگو با خبرنگار تسنیم در استان تهران اظهار کرد: اگرچه تلاشهای بسیاری در سالهای اخیر برای احیای هنر تعزیه صورت گرفته اما درهرحال به نظر میرسد هنوز تا نقطه مطلوب راه درازی در پیش است.
وی افزود: هنر تعزیه در کل کشور مهجور مانده و فقط منحصر به پاکدشت نیست، باید توجه داشت که پاکدشت یک شهر مذهبی بوده که خواستگاه هنر تعزیه نیست.
فرماندار پاکدشت در پاسخ به این سؤال که چرا تعزیه گران و شبیهخوانان مطرح سطح کشوری در این شهرستان ناشناس ماندهاند، افزود: تنها یک نفر از اعضای فعال انجمن تعزیه کشور ساکن پاکدشت است ولی نکته قابل توضیح این است که توسعه و پیشرفت هنر شبیه خوانی نیازمند توجه و بررسیهای دقیق و موشکافانهای است تا نقاط ضعف و قوت آن آشکار شود.
وی گفت: با تکیهبر اراده مصمم هنرمندان این رشته و پشتیبانیهای جدی و با برنامهریزی و حمایت بلندمدت و مناسب مسئولان امر، این هنر مذهبی آگاهانه و پویا میتواند به راه خویش ادامه دهد.
قاسمی فرزاد، حمایت مسئولان فرهنگی را برای گسترش این هنر ملی مذهبی لازم و ضروری دانست و افزود: مراسم تعزیهخوانی قدمت تاریخی بسیاری دارد و با توجه به اینکه این مراسم ملی ریشه در فرهنگ و مذهب ما دارد لازم است بیشتر به آن اهمیت داده شود.
وی افزود: در عصر روز عاشورا یک تعزیه مناسب در شهر فرون آباد شهرستان پاکدشت توسط هیئت بقیهالله المهدی برگزار میشود که توسط فرمانداری حمایتهای مادی و معنوی لازم جهت برگزاری مناسب آن نیز انجام شده است.
فرماندار شهرستان پاکدشت تصریح کرد: طبق فرمایش گرانقدر امام خمینی (ره) اهداف ما مبنی بر این جمله است که "باید عاشورا را زنده نگهداریم" و همه تلاش خود را در این راه معطوف میداریم، افرادی که جذب تعزیه میشوند افراد خاص بوده که علاقهمندند این واقعه و حماسه بزرگ را بهنوعی شبیهسازی کنند و آن تجسم و عینیت را در قالب هنر تعزیه اجرا میکنند.
وی افزود: باید توجه داشت که در برخی مرثیهسرائیها و تعزیهها فقط تشنگی در کربلا را به مخاطب القاء میکنند در صورتی که این با اصل قیام خیلی فاصله دارد و نکته ای که میتواند اصل هدف قیام امام حسین (ع) ویارانش را تحتالشعاع قرار دهد همین مسئله است.
قاسمی فرزاد با اشاره به ویژگیهای منحصربهفرد متون تعزیه گفت: با توجه به اهمیت زبان تعزیه، بررسی نسخهها و متون این آیین تأثیرگذار مذهبی و رفع نواقص آن از ضروریات است که تحت لوای این فعالیت فرهنگی، ادبی و هنری میتواند تحقق، و به نحو چشمگیری گسترش یابد.
وی ضمن تأکید بر ضرورت انجام این کار مهم فرهنگی و با اشاره به نیاز نسل امروز به آشنایی بیشتر با فعالیتهای هویت سازمذهبی ایران در عرصه نمایش آیینی گفت: برخی از اهداف شورای فرهنگ عمومی شهرستان شامل بهکارگیری چهرههای علمی و پژوهشگران حوزه تاریخ اسلام، ادبیات، رسانه و هنر آشنا با تعزیه در جهت ارتقاء سطح کیفی این هنر آیینی است.
فرماندار شهرستان پاکدشت عنوان کرد: ارائه راهکار در راستای گسترش شیوههای معرفی تعزیه ایرانی در سطح شهرستان، مستندهای تلویزیونی، تهیه، تدوین و انتشار آثار پژوهشی مکتوب درباره تعزیه و تبیین زوایای مختلف این مناسک آیینی، آسیبشناسی مباحث تاریخی و ادبی تعزیه و تلاش در جهت رفع آسیبها و زدودن موضوعات خرافی از این آیین مذهبی، همکاری با مراکز علمی و دانشگاهها در حوزه تدریس، تحقیق و پژوهش ازجمله اهداف دیگر این نهاد است.
وی افزود: بر اساس اهداف یادشده، در نشستهای آتی شورای فرهنگ عمومی، جلساتی با اساتید حوزه ادبیات نمایشی و هنر دانشگاهها، پیشکسوتان و مجریان تعزیه، متولیان فرهنگی، مذهبی و اجرایی استان در راستای تبادل اطلاعات و تعامل بیشتر برگزار میشود.
انتهای پیام/ ی