به گزارش گروه رسانههای خبرگزاری تسنیم،بشر از ابتدای خلقت همواره در تلاش و کوشش بوده است تا بتواند تجربه ها و آموخته های خود را به نسل های آینده منتقل کند و در طول سده های گوناگون برای دستیابی به این هدف از روش های گوناگونی بهره برده که از این میان حکاکی بر روی دیوار غارها، سنگ ها و لوح های گلی همگی، نمونه هایی از تلاش انسان برای رسیدن به این مقصود به شمار می رود.
بشر به مرور دریافت که می تواند برای انتقال آموزه های خویش از برگ و چوب درختان کمک بگیرد و با بهره جستن از استعداد و ذهن خلاق خود به تولید برگه هایی با قابلیت نوشتن و چاپ بر روی آنان بپردازد که در دنیای کنونی کتاب نام دارد.
کتاب در گذشته از لوح های چوبی، عاجی و مجموعه یی از ورق های پوست دست نویس تشکیل می شد که با نخ، برگه ها در کنار هم قرار می گرفت و اکنون کتاب از صفحه هایی کاغذی تشکیل و متنی بر روی آن نوشته و از یک طرف به هم وصل می شود.
نخستین کتاب ها را اقوام سومری به صورت لوح های گلی در منطقه ی بین النهرین تولید کردند و پس از گذشت سال ها، بابلی ها و آشوری ها نیز به پیروی از سومری ها، به منظور فعالیت های بازرگانی، ادارای و حکومتی، نوشته های خود را بر این لوح ها نگاشتند. همچنین مصری ها 2 هزار سال پیش از میلاد مسیح برای نوشتن مطلب های خود از کاغذ پاپیروس بهره جستند. اختراع کاغذ پاپیروس سبب شد تا تحول بسیاری در تاریخ نشر کتاب به وقوع بپیوندد، این نوع کاغذ از گیاه انعطاف پذیر پاپیروس به دست می آمد.
چندین سده بعد در چین با تولید کاغذ، تحول بزرگی در صنعت نشر کتاب پدید آمد و از آن پس، این روش در کشورهای مختلف دنیا از جمله ایران رایج شد.
پیشینه ی کاربرد کتاب در ایران مربوط به دوره ی باستان می شود، آن هنگام که ایرانیان نوشته های خود را بر روی سنگ و لوح های گلی حک می کردند یا بر پوست دباغی شده ی حیوانات می نوشتند، زمینه ی رواج یافتن کتاب را در سده های بعدی فراهم کردند، البته ایرانیان از پوست درخت خدنگ که نرم و مقاوم بود و آن را توز می نامیدند، برای نوشتن بهره می بردند.
واژه ی کتاب در دوره ی هخامنشیان در معنای گسترده یی به کتاب مقدس گفته می شد و صاحبان آیین، دارندگان کتاب بودند. دوره ی سلطنت انوشیروان ساسانی کتاب های بسیار منتشر و با تشکیل دانشگاه جندی شاپور، کتاب های بی شماری از زبان های هندی، سریانی و یونانی به پهلوی ترجمه شد.
پس از ورود اسلام به ایران، ایرانیان به دلیل علاقه فراوان به فراگیری قرآن و حدیث، به سرودن و نوشتن اثرهای اسلامی روی آوردند و گام های نوین دیگری را در زمینه ی گسترش صنعت کتاب برداشتند. در این دوره از 6 نوع کاغذ استفاده می شد و کاغذها به نام شهرهای تولیدکننده شناخته می شدند که کاغذ سمرقندی، مرغوب ترین و مشهورترین کاغذ در ایران به شمار می رفت.
روند پیشرفت کتاب در دوره ی صفویان به دلیل شکل گیری شغل هایی همچون منشی گری، مُحرری(نویسندگی) و مجلدگری سرعت بیشتری به خود گرفت.
فنون کتاب سازی و کتاب آرایی در تمام دوره های اسلامی در ایران رایج بوده است و گروه های بسیاری از وراقان و صحافان به این امر مشغول بودند، چنان که برای این گروه بازاری مخصوص پدید آمد، در دوره ی قاجاریان به دلیل ایجاد صنعت چاپ و رواج یافتن کتاب های چاپ سنگی، تحول فرهنگی بزرگی در ایران آغاز شد. در این هنگام به سبب غیرمرغوب بودن کاغذ کتاب های چاپ سنگی، تولید کتاب ارزان بود و این موضوع امکان دسترسی گروهی از کتاب دوستان را به کتاب های مورد علاقه شان به وجود آورد.
میرزا قایم مقام توانست در این زمان نخستین کتاب چاپ سنگی به نام جهادیه را در تبریز منتشر کند، با افزایش چاپخانه ها در کشور، روزنامه ها نیز منتشر شدند و گام های نوین دیگری در پیشرفت این صنعت برداشته شد اما در دوره ی پهلوی سایه ی سانسور و خفقان سیاسی بیش از پیش بر انتشار مطبوعات و کتاب ها سایه افکنده بود، بدین دلیل که کتاب های اسلامی اجازه ی انتشار نداشتند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران نشر کتاب بسیار گسترده شد و با توجه به این امر، فرهنگ کتاب و کتابخوانی در ایران بیش از بیش رواج یافت، به گونه یی که امروز این صنعت با انتشار کتاب های فراوانی در زمینه های مختلف، بسیار پیشرفت کرده است.
اهمیت این امر سبب شد تا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در 1372 هجری خورشیدی در راستای اجرای فرمان آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری، درباره ی توسعه ی نمایشگاه های کتاب در سطح کشور و تشویق مردم به کتابخوانی، بیست و چهارم آبان را به نام روز کتابخوانی و یک هفته به نام هفته ی کتاب نامگذاری کرد.
هر ساله شعاری به منظور تاکید بر نقش گسترده و مهم کتاب در فرهنگ کشور، تعیین می شود که شعار سال جاری هفته کتاب و کتاب خوانی«کتاب ، مسجد و محرم» نامگذاری شده است.