به گزارش خبرگزاری تسنیم در ارومیه، ایجاد مناطق آزاد، نخستین مرتبه در کشورهای سوسیالیستی که دارای اقتصاد بسته بودند، مورد توجه قرار گرفت و در واقع هدف پایهگذاران مناطق آزاد، آزمودن تئوری اقتصاد آزاد در بخشهایی از کشور بود که مایههای پیشرفت در آنها دیده میشد.
در ایران هم شکلگیری مناطق آزاد تجاری به پیشنهاد تئوریپردازان اقتصاد دولتی صورت گرفت تا گریزگاهی برای اقتصاد بسته دولتی باشد و در این رابطه در سالهای 1367 و 1368 ضربه پذیری اقتصاد کشور از صادرات نفتی به طور محسوس مورد توجه قرار گرفت.
آمارهای سال 1367 نشان میدهند که صادرات نفتی ایران در آن سال حدود 7 میلیارد دلار شد در حالی که همین درآمدهای ارزی در برخی از سالها از 20 میلیارد دلار فراتر رفته است؛ بنابراین در برنامه اول، توسعه صادرات غیر نفتی به عنوان یک تصمیم قطعی مورد توجه قرار گرفت.
یکی از بهترین ابزارها برای توسعه صادرات غیر نفتی، ایجاد مناطق آزاد صنعتی بود و بدین ترتیب در تبصره 19 برنامهٔ اول توسعه، سه منطقه آزاد تجاری - صنعتی در کشور مورد تصویب قرار گرفت، گرچه اهداف و انگیزههای ایجاد مناطق آزاد در ایران جالب توجه بود اما عملکرد آنها به دلیل نواقص ناشی از تطابق نداشتن ابزارها با راهبرد توسعه موفق نبوده است.
در گفت و گوی تفصیلی پیش رو با رسول خضری نماینده شهرهای پیرانشهر و سردشت در مجلس شورای اسلامی که برای دومین مرتبه در دفتر خبرگزاری تسنیم حضور یافت موضوع مناطق آزاد تجاری صنعتی و ظرفیت های آذربایجان غربی در این زمینه تشریح شده است.
تسنیم: راهاندازی منطقه آزاد تجاری پیرانشهر از چه زمانی آغاز میشود؟
رسول خضری: در این باره نظر استاندار آذربایجانغربی این است که حتی خود استان، منطقه آزاد تجاری اعلام شود و من حتی وقتی فرماندار پیرانشهر را معرفی میکردم همین قضیه مطرح شد و از سوی دیگر یک درخواست بسیار مهم در این رابطه از قربانعلی سعادت کردم و آن اینکه برای ایجاد منطقه آزاد تجاری پیرانشهر و سردشت با تمام توان حمایت کنند.
چون مناطق آزاد تجاری یک مناطق تعریف شده بوده و از لحاظ مالیات و عوارض دارای بخشودگی هستند و در این باره تولیدکنندگان به این مناطق آمده و با قیمت بسیار پایینتر محصولات خود را به تولید میرسانند و در این زمینه باید مشخص کرد که آیا منطقه آزاد تجاری کشور قرار است که وارداتمحور یا صادراتمحور باشند؟ اگر وارداتمحور باشد که نمونه آن منطقه تجاری کیش بوده و برای مردم کاملا ملموستر است، چون این منطقه یک منطقه کاملا شکستخورده است.
متاسفانه منطقه آزاد تجاری کیش با وجود اینکه بسیار زیبا و توسعهیافته بوده و دولت نیز در آن سرمایهگذاری کلانی کرده اما مغز و محوریت آن وارداتمحور است در حالی که وارداتمحوری اشتباه بوده و کشورمان نیاز به صادرات دارد و در این باره یکی از رئوس اقتصاد مقاومتی یا مقامسازی اقتصاد، این است که متکی به بیگانه نبود و امنیت اقتصادی وشغلی و ارزآوری داشته باشیم چراکه بیشتر کشورهای دنیا نیز به دنبال آن هستند.
19 درصد واردات عراق از ایران انجام می شود
برای مثال اقلیم کردستان و کشور عراق تا چند وقت دیگر، مصرفیترین بازار خاورمیانه هستند و در این زمینه میزان وارداتی که عراق از ایران دارد 19 درصد در حالی که از ترکیه 30 درصد و از چین نیز نزدیک 11 درصد واردات دارد و سپس کشورهایی مانند کره جنوبی و کشورهای آمریکایی قرار دارند.
اما آیا واقعا جایگاه ایران در عراق همین است؟ با توجه به اینکه کشورمان همواره در همه بازسازیها و ساماندهی آوارگان این کشور پای کار بوده و از مدافعان سر سخت کشور عراق محسوب شده و میشود چون این دو کشور قرابت قومی و فرهنگی بسیاری از گذشته دور با یکدیگر داشته اند.
از سوی دیگر هماکنون جمهوری اسلامی ایران با کشوری مثل آلمان سالانه 4 تا 5 میلیارد دلار مبادله اقتصادی دارد و این در حالی است که پرداخت این همه هزینههای سیاسی لازم نبوده و میتوان از طریق اقلیم کردستان عراق به اهداف مورد نظر دست یافت برای مثال در طول سال 91 بیش از 12 میلیارد دلار حجم صادرات به این کشور داشتیم یعنی در حدود سه برابر آلمان.
در این زمینه با سفری که استاندار آذربایجانغربی در خرداد امسال به کشور عراق داشت قرار شد که از این پس، حجم مبادلات کشورمان به 30 میلیارد دلار در سال برسد و خواهد رسید، البته بحرانی که گروه داعش در منطقه ایجاد کرده بر روی حجم مبادلات بیتاثیر نبوده است اما عراق میتواند بازار هدف بسیار عالی و منحصر به فردی برای ایران باشد.
مرز کیله سردشت باید رسمی شود
پس ترکیه در این راه موفقتر از ایران عمل کرده درحالی که ما میتوانیم حجم مبادلات خود با کشور عراق را، به میزان 10 تا 20 درصد دیگر افزایش دهیم و این کار انجام نمیشود مگر اینکه مناطق آزاد تجاری ایجاد و توسعه یابد و در این باره با توجه به اینکه دو استان اصلی کردستان عراق، اربیل و سلیمانیه است اگر با تلاش استاندار آذربایجانغربی مرز کیله سردشت رسمی شود، این مرز بسیار نزدیکتر و بهتر برای استان بوده و برای آذربایجانغربی فرصت اقتصادی بسیار مناسبی محسوب میشود.
این همه دلارهای نفتی به راحتی به استانهای پایین دستی سرازیر میشود در حالی که در آذربایجانغربی میتوان آن را به راحتی و به منظور رونق اقتصادی و اشتغالزایی مدیریت کرد و در این باره استاندار آذربایجانغربی، گام نخست را بسیار خوب برداشت و انصافا نخستین استانداری است که با هدف افزایش سطح توسعه مبادلات مرزی، ریالی و ارزی به استان سلیمانیه عراق سفر کرده و در این رابطه تفاهمنامههایی نیز به امضا رسید.
تسنیم: فلسفه ایجاد مناطق آزاد تجاری چیست؟
رسول خضری: فلسفه و دلیل وجودی مناطق آزاد تجاری، تسامح و تساهل در امر تجارت برای سرمایهگذار داخلی و خارجی بوده اما مهم این است که در کشور ما شهرکهای مشترک مرزی، صنعتی و اقتصادی و نیز شهرکهای مشترک پارک علم و فناوری و دانشگاه بینالمللی ایجاد شود بنابراین از هر جنبه که به این موضوع بنگریم به تولید ثروت کمک میکند.
برای مثال بسیاری از مشکلات عمرانی کشور مثل دریاچه ارومیه، به خاطر نبود نقدینگی و ثروت است درحالی که کشور ایران کشور فقیری نیست و این همه ظرفیت در کشور وجود دارد چون الفبای توسعه در وهله نخست امنیت و پس از آن منابع خدادادی مثل نور خورشید، گاز و آب است و در این باره حتی مرزهای آذربایجانغربی به برکت نیروهای امنیتی از پایتخت امنتر است.
توسعه نیافتگی ناشی از بی توجهی به علوم انسانی است
در این رابطه خوشبختانه ایران از نظر منابع خدادادی هم غنی است پس موقعی که با داشتن امنیت و این همه منابع خدادادی نتوانستهایم در توسعه موفق باشیم باید به حوزه علوم انسانی یعنی مدیریت بازگردیم چون متاسفانه ما نیروی انسانی را به عنوان نیرو و سرمایه با ارزش در نظر نگرفته و حتی آن را به حساب نیاوردهایم در حالی که این نیرو بزرگترین سرمایه بوده و در سایر کشورهای دنیا یکی از مولفههای ثروت، نیروی انسانی نخبه، فرهیخته و مولد علم است، اما در کشورمان چقدر به علوم انسانی بها و ارزش دادهایم؟
مصداق آن این است که آذربایجانغربی با داشتن این همه مرز مشترک و همسایگی با چهار کشور، آذربایجان، ترکیه، نخجوان و عراق که میتوانستیم از این موقعیت به خوبی استفاده کنیم اما چه میزان توانستهایم به صادرات در این مناطق موفق باشیم؟ و از چند درصد ظرفیت خود استفاده میکنیم؟
تسنیم: یکی از ضعفهای کشور ما در این مورد ضعف در بستهبندی محصولات صادراتی است.
رسول خضری: بله متاسفانه یکی از ضعفهای کشورمان این است که زعفران ایران به ترکیه رفته و به صورت گرمی و مثقالی در بستهبندیهای شیک درمیآوردند و همان را به خود ما میفروشند، برای همین باید در حوزه علوم انسانی تاثیرگذار باشیم، چون کشورمان منابع را داشته و نیروی بیکار یا متخصص هم وجود دارد اما متاسفانه آنها را به حساب نمیآوریم.
برای مثال یکی از خصیصههای یک مدیر موفق فقط سواد، دانش و مهارت نیست البته اینها لازم است اما "خلاقیت" در مدیریت از همه واجبتر است تا بتواند ایده و فکر خلاقانه ارائه دهد چون در همه اروپا فقط 2 درصد از افراد آن خلاق یا مولد هستند.
گفتوگو از نصیبه نیکزاد قوشچی
انتهای پیام/ ب