محسن سلیمانی داور بخش نقد ادبی هفتمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با اشاره به آثاری که در این دوره در بخش نقد ادبی مورد داوری و ارزیابی قرار گرفت، مجموعه آثار ارزیابی شده نشان میدهد که در حوزه نقد ادبی باید بیشتر به نقدهای علمی و دانشگاهی نزدیک شویم.
وی ادامه داد: خوب بسیاری از کتابهایی که در این دوره بررسی شدند، اینگونه نبودند، نقدها بیشتر ذوقی بود، یعنی اینگونه بود که نویسنده یا از کتابی خوشش آمده بود، یا برعکس، اما مستندات و دلایل قابل قبول اراده نداده بود، اگر هم استدلالی وجود داشت، بیشتر جنبه ذوقی و سلیقهای داشت، تا جنبههای علمی.
سلیمانی گفت: بنابراین ما در داوریها تلاش کردیم این گونه کتابها را کنار گذاشته و گرایشمان به سمت نقدهایی باشد، که مستند بوده و ارجاعات دقیق علمی داشته و مبتنی بر نظریههای مشخص علمی باشند، انتخابها نیز بیشتر شامل اینگونه کتابها بود. نویسندگان اینگونه آثار عمدتاً پشتوانه و زمینه دانشگاهی دارند، البته تجربه نیز ثابت کرده است که در رشته نقد ادبی افرادی که پشتوانه علمی ندارند نمی توانند نقدهای علمی و مستدل بنویسند.
داور بخش نقد ادبی جایزه جلال با بیان این مطلب که 30 تا 40 عنوان از کتابهای این حوزه به دلیل اینکه نویسنده مشخصی نداشتند و در قالب گردآوری منتشر شده بود، از گردونه داوریها کنار گذاشته شد، گفت: در مقابل برخی از آثار نیز کتابهای قابل اعتنایی بودند، همانطور که گفتم، مجموعه آثاری که توسط منتقدان دانشگاهی تألیف شده بودند، از معیارهای علمی و مستند برخوردار بودند.
وی با انتقاد به انتشار برخی از آثار در حوزه نقد ادبی که ربط مشخصی به این شیوه ادبی نداشتند، گفت: بسیاری از آثار بودند که طرح روی جلد مرتبط با نقد ادبی بود، اما محتوا بیشتر معرفی کتاب و شرح کتاب بود، به نوعی اینگونه کتابها خواننده را گمراه میکرد که خوب طبیعتاً اینگونه کتابها نیز در داوریها ریزش کردند. حتی در مواردی تعدادی داستان کوتاه با شرح و تفصیل به عنوان نقد ادبی منتشر شده بود.
وی با بیان این مطلب که اینگونه آثار متأسفانه تعداد بالایی داشتند، گفت: دوستانی که این کتابها را ردهبندی میکنند، چون فرصت مطالعه کتاب را ندارند، نمیتوانند تشخیص دهند که در این رده دیویی نمیگنجد، بنابراین آنها را جزو نقد ادبی دستهبندی میکنند.که ما این آثار را هم کنار گذاشتیم.
سلیمانی با اشاره به وضعیت موجود در حوزه نقد ادبی گفت: خوشبختانه اکنون معیارهای استاندارد و علمی اندکاندک در حوزه نقد ادبی جا باز میکنند، در این حوزه اساتید بسیاری در ترغیب دانشجویان به سمت نقدهای علمی تاثیرگذار تلاش کردهاند، به گونهای که برخی از آثاری که در این دوره جایزه جلال ارزیابی شدند، در حقیقت پایاننامهها دانشجویی بودند که با برخی تغییرات به کتاب تبدیل شده بودند.
وی گفت: بنابراین در حوزه دانشگاهی منتقدان برجستهای در حال پرورش هستند، امروز در جهان نقد کتاب به عنوان شیوهای قانونمند و مشخص برای کمک رساندن به خواننده در فهم آثار و شناخت آثار شناخته میشود، نقد علمی واسط بین خواننده و نویسنده است و به نویسنده کمک میکند، اثری را بهتر و دقیقتر بفهمد.
سلیمانی در پاسخ به این پرسش که آیا در حوزه نقد ادبی هفتمین دوره جایزه جلال برگزیده دارد، گفت: ما 5 کتاب راهیافته به مرحله نهایی را معرفی کردیم که از این میان یک اثر به عنوان برگزیده نهایی انتخاب شده است.
وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به تغییر شیوهنامه و اساسنامه جایزه جلال از دوره آتی، چه پیشنهاداتی برای تغییر معیارها دارید، گفت: من احساس میکنم جایزه جلال تنها در مسیر ادبیات داستانی حرکت کند، حضور شعر در این جایزه معنایی ندارد، همانطور که در این دوره دوستان تأکید داشتند، حتی کتابها نقد شعر نیز نباید داوری شوند.
سلیمانی افزود: نکته دیگری اینکه ما کتابهای بسیاری داریم در مورد آموزش داستاننویسی، که متاسفانه چون بحث نقد است، ما ناگذیر شدیم که این بخش یعنی آموزش را ندیده بگیریم، در صورتیکه حجم کتابها نیز زیاد بود، ولی چون با مقوله نقد ارتباط دقیق نداشت، نمیشد لحاظ شود، بهتر است از دورههای آینده بخشی را برای کتابهای آموزشی در حوزه ادبیات داستانی در نظر بگیریم چرا که این حوزه نیز اهمیت بسیاری دارد.
داور بخش نقد ادبی جایزه جلال همچنین درباره تصمیم برای کاهش تعداد سکههای جایزه جلال گفت: اینکه وزارت ارشاد قصد داشت که تعداد سکهها را کاهش دهد، به دلیل مشکلات مالی بود، در میان داوران نیز واقعا چنین معیاری وجود نداشت که بنشینند چرتکه بیاندازند که چقدر سکه میدهند و بعد بر اساس تعداد سکهها داوری کنند یا اثر برگزیده انتخاب کنند.ما باید معیارهای علمی را برای جوایز در نظر میگرفتیم.
وی ادامه داد: در بخش نقد ادبی وضع اینگونه بود که اگر میدانستیم یک سکه هم جایزه میدهند، باز به همین منوال داوری می کردند و اگر هیچ اثری را شایسته برگزیده شدن نمیدانستیم اعلام میکردیم. کما اینکه به لحاظ کلی میزان جوایز در ایران بسیار پایین است، اگر تعداد جوایز ادبی ایران را با جهان و کشورهای دیگر مقایسه کنیم، خواهیم دید که میزان جوایز بسیار پایین است. 110 سکه نیز مقدار پایینی است چه برسد به اینکه کاهش هم پیدا کند.البته بنده یک نظر کلی دارم که جایزه دادن نمیتواند موجب رشد نویسندگی شود. هیچ فردی به خاطر جایزه کتاب نمینویسد.
انتهای پیام/