به گزارش گروه "رسانهها" خبرگزاری تسنیم، «سقوط نفت و اقتصاد نفتی ما»عنوان سرمقاله روزنامه دنیای اقتصاد به قلم دکتر فرخ قبادی است که در آن می خوانید؛
قیمت نفت همچنان به سیر نزولی خود ادامه می دهد. بهای هر بشکه نفت خام برنت فقط طی ماه جاری میلادی، 16 درصد کاهش یافته که سقوط قیمت این کالای استراتژیک را از آغاز سال جاری میلادی تا کنون به 37 درصد می رساند. کشورهای صادر کننده نفت از این کاهش به شدت لطمه می خورند و برخی از آنها که ذخایر ارزی چندانی در دسترس ندارند، باید خود را برای دورانی سخت آماده کنند. چرا قیمت نفت چنین سقوطی را تجربه می کند؟ این سقوط تا کجا می تواند ادامه یابد؟ پیامدهای این سقوط در کشور ما چه خواهد بود؟ برخی از ناظران برای این سقوط دلیل ساده و روشنی ارائه می کنند.
عربستان، به همراه یکی دو شیخ نشین خلیج فارس و به دستور آمریکا، از کاهش میزان تولید اوپک جلوگیری می کند، نفت خود را با تخفیف می فروشد و از این طریق دشمنان ایالات متحده، به ویژه روسیه و ایران را در تنگنا قرار می دهد.
بعضی از آنها به ملاقات غیرمنتظره وزیر خارجه عربستان سعودی با وزیر امور خارجه آمریکا (آن هم در هواپیمای وزیر عربستانی در فرودگاه وین) در شب تصمیم گیری کشورهای 1+5 در مورد مساله هسته ای ایران اشاره می کنند که توطئه آمریکا و عربستان را نهایی کرد. آمریکا توافق طرفین مذاکرات هسته ای را بر هم زد و عربستان هم ماموریت خود را در کاهش قیمت نفت شتاب بخشید و از کاهش تولید نفت اوپک نیز جلوگیری کرد.
این ماجرا می تواند موضوع یک فیلم سینمایی هیجان انگیز باشد که تماشاچیان را به دنیای رمز آلود توطئه گران جهانی می برد و یکبار دیگر ساده لوحانی را که در وهله اول، عوامل اقتصادی را در این ماجرا دخیل می دانند و از وقایع پشت پرده بی خبرند، از خواب خرگوشی بیدار می کند. آیا غیر از این است که همه تحولات پر سر و صدای چند ماه اخیر، در نهایت بیشترین صدمه را درست متوجه همان کشورهایی می سازد که رو در روی آمریکا ایستاده اند؟
متاسفانه، اغلب کارشناسان اقتصادی و نفتی از ماجراهای پشت پرده بی خبرند و روایتی کاملا متفاوت از دلایل سقوط قیمت نفت ارائه می کنند.
به اعتقاد آنها افزایش میزان تولید (عرضه) و کندی رشد تقاضا در بازارهای جهانی نفت موجب پیدایش مازادی شده که کاهش قیمت ها را اجتناب ناپذیر ساخته است. عربستان سعودی نفت خود را زیر قیمت می فروشد و با کاهش تولید مخالفت می کند؛ زیرا نمی خواهد سهم این کشور از بازار جهانی نفت کاهش یابد. در حقیقت اکثر اعضای اوپک و همچنین روسیه نیز در مورد حفظ میزان تولید دیدگاه مشابهی دارند. به یک روایت «اگر اعضای اوپک تولید خود را کاهش می دادند و قیمت نفت بالا می رفت، سهم همه کشورهای عضو این سازمان از بازار جهانی نفت کاهش می یافت. در آن صورت اوپک عملا از تولید نفت «شیل» Shale حمایت کرده و تولید بیشتر آن را تشویق کرده بود. با مخالفت با کاهش تولید، اعضای اوپک رنج کوتاه مدت را برای نفع بلندمدت به جان خریده اند.»
کشورهای عضو اوپک در ماه گذشته (اکتبر) تقریبا 31 میلیون (در حقیقت 97/30 میلیون) بشکه در روز نفت تولید کردند. این پنجمین ماه متوالی بود که اوپک بیش از سهمیه تعیین شده خود (یعنی 30 میلیون بشکه در روز) تولید می کرد. این مساله، همراه با افزایش تولید نفت شیل، در شرایطی که تقاضا برای نفت به دلیل رکود اقتصادی در اروپا و ژاپن و کند شدن نرخ رشد اقتصادی چین کاهش یافته بود، بازار نفت را با مازاد عرضه قابل توجهی روبه رو ساخت. این مازاد به عقیده وزیر نفت ونزوئلا 2 میلیون بشکه و به نظر وزیر نفت کویت 8/1 میلیون بشکه در روز است. در این شرایط اوپک یا می توانست تولید خود را کاهش دهد و سهم کمتری از بازار جهانی نفت را بپذیرد یا تولید را ثابت نگه دارد و به انتظار خروج تولید کننده های پر هزینه تر از بازار بنشیند. ظاهرا گزینه دوم مقبول تر افتاده است. وزیر انرژی امارات متحده این مطلب را با صراحت بیان کرده است: «تولید کنندگان سنتی نفت دیگر نمی توانند قیمت نفت را دیکته کنند. تازه واردان به این بازار، که بالا ترین هزینه تولید را دارند و مسبب اصلی مازاد عرضه هستند، باید تعیین کننده قیمت باشند.» به بیان روشن تر، اوپک امیدوار است که با نزول قیمت نفت، تولید کنندگان نفت شیل که هزینه تولید بالاتری دارند از میدان خارج شوند و مازاد عرضه را از میان بردارند. گفته می شود که با قیمت نفت بشکه ای 70 دلار، بسیاری از تولید کنندگان نفت شیل زیان ده می شوند و حتی با نفت بشکه ای 80 دلار نیز برخی از این شرکت ها از میدان خارج خواهند شد.
کشورهایی نظیر عربستان، کویت، امارات، قطر و نروژ که ذخایر ارزی فراوان دارند، تحمل این وضعیت را دشوار نخواهند یافت. بیشترین لطمه از این بابت به کشورهایی نظیر روسیه و ایران وارد می شود که اقتصاد آنها به شدت وابسته به درآمدهای نفتی آنها است و فشار تحریم ها را نیز تحمل می کنند. روبل روسیه به دلیل تحریم ها و سپس کاهش قیمت نفت به شدت تنزل کرد و روز جمعه به 5/49 روبل در ازای هر دلار آمریکا رسید. این به آن معنا است که از آغاز سال جاری میلادی، نرخ برابری روبل نسبت به دلار 34 درصد تنزل کرده است. بانک مرکزی روسیه اعلام کرده که چنانچه سقوط روبل ادامه یابد و ثبات مالی این کشور را به مخاطره اندازد، نظام شناور ارز را کنار می گذارد و در بازار مداخله خواهد کرد. ذخایر ارزی قابل توجه روسیه این امکان را برای بانک مرکزی این کشور، دست کم برای مدتی، مقدور می سازد.
در مورد کشور ما مساله اندکی پیچیده تر است. نظام ارزی ما «شناور کنترل شده» است و به بیان دیگر بانک مرکزی ما با دخالت در بازار ارز می تواند کاهش نرخ برابری ریال را مهار کند؛ اما این کار، حتی اگر در شرایط کنونی به مصلحت دانسته شود، مستلزم وجود ذخایر ارزی کافی برای تزریق به بازار است، اما می دانیم که بخش قابل توجهی از دارایی های ارزی ما بلوکه شده و بانک مرکزی به آنها دسترسی ندارد. سوای این مساله، محدودیت کمی صادرات نفت ما به دلیل تحریم ها، همراه با سقوط قیمت نفت، که معلوم نیست تا چه اندازه و برای چه مدت ادامه خواهد یافت، احتیاط در تزریق دارایی های ارزی برای جلوگیری از کاهش نرخ برابری ریال را ضروری می سازد.
هرگاه صندوق ذخیره ارزی ما، که از جمله برای مقابله با شرایطی مانند امروز ایجاد شده بود و به گفته معاون اول رئیس جمهور، می توانست اکنون 200 میلیارد دلار موجودی داشته باشد، هدر نرفته بود، امروز نگرانی بسیار کمتری داشتیم؛ اما تکرار این واقعیت که اقتصاد کشور ما اکنون تاوان ولخرجی ها و بی تدبیری های گذشته را می پردازد، کمکی به حل مشکلات امروز نمی کند. مقصر دانستن توطئه گران جهانی و نقشه های بدخواهان نیز دردی را دوا نمی کند، جز آنکه بی تدبیری خودمان را در وابسته نگه داشتن اقتصاد کشور به نفت و بی توجهی به ماهیت این بازار پر نوسان و خطرناک توجیه کند. کاری که اکنون می توان برای تخفیف مشکلات انجام داد، رعایت احتیاط در مصرف دارایی های ارزی و یکسان سازی نرخ ارز؛ یعنی خشکاندن مهم ترین سرچشمه رانت خواری است. در عین حال، حرکت در مسیر کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی از طریق حمایت از تولید داخلی و صادرات غیرنفتی، تحمل دشواری های کنونی را قابل قبول تر خواهد ساخت.
انتهای پیام/
بازگشت به صفحه سایر رسانه ها