به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، «بدون مرز، عشق» نام فیلم مستندی به کارگردانی وحید فراهانی و تهیهکنندگی سید هاشم موسوی است که به موضوع مقاومت مردم عراق در برابر نیروهای داعش میپردازد. فیلمی که به صورت مستقل توسط جوانانی که با ویزای زیارتی به عراق سفر کرده بودند ساخته شد و توانست با پخش تلویزیونش نظرات مخاطبان را جلب کند. مستندسازان جوان ایرانی با دغدغههای شخصی به میدان جنگ مردم عراق با داعش رفتند تا بتوانند حقایقی که این روزها در آن سرزمین میگذرد را توسط دوربینشان ثبت کنند.
فراهانی و موسوی پس از سفر اولشان و ساختن «بدون مرز، عشق» باز هم به عراق رفتند تا قسمتهای بعدی این مستند را بسازند. هماکنون قسمت دوم این مستند آماده است و به زودی از شبکه افق پخش میشود. آنها بخشی از تصویربرداری قسمت سوم را هم انجام دادهاند. در ادامه گفتوگوی خبرنگار تسنیم با سید هاشم موسوی و وحید فراهانی را میخوانید.
تسنیم: «بدون مرز، عشق» مستند بحرانی است که به موضوع داغ داعش میپردازد. چه شد که به این سوژه پرداختید و تصمیم گرفتید به صورت مستقل به عراق سفر کنید تا مستندی در مورد داعش بسازید؟
سید هاشم موسوی: یکی از اهدافی که ما در مستندسازی دنبال میکردیم، تهیه 1 مستند در مورد حقایقی است که در پیرامون ما در حال رخ دادن است که طبعاً اتفاقی است که در سالهای آینده در موردش اظهارنظرهای جدی صورت میگیرد. اگر تاریخ را بخواهیم مطالعه کنیم، میبینیم موجوداتی در حال زندگی در اطراف مرزهای جمهوری اسلامی هستند که در تاریخ کمنظیر هستند و حتی در قرونوسطا هم امثال آنها از جهت توحش وجود نداشت. شاید خوارج در زمان امام علی (ع) نزدیک به این جریان باشند. آنها هم برداشت اشتباه از اسلام داشتند.
ورود به اینچنین صحنهای سخت است. متأسفانه تاکنون هر آنچه ما از داعش میدانیم از طرف رسانههای غربی است و کمتر خودمان بهطور مستقیم به این مسئله ورود کردیم. آن چیزی هم که در یوتیوب وجود دارد فیلمهایی است که خود داعش بارگذاری کرده است و کمتر از طرف نیروهای مقاومت این مسئله اتفاق افتاده است. روزانه در سوریه صد ها کلیپ از قطع کردن دستوپا و کشتن مردم ساخته میشود و توسط داعش در فضاهای مجازی منتشر میشود که باعث ایجاد فضای رعب و وحشت در جهان شده است.
عمده پیشرویهای داعش بر پایه رسانه است و درواقع دارند جنگ رسانهای انجام میدهند. چند وقت پیش کردهای کردستان با کمک مردم و ارتش 2000 کیلومتر را آزاد کنند. این مقدار بسیار زیاد است. این نشان داد که عمده اغراقهای داعش پوشالی است. نیاز بود که ما در این زمینه یک پوشش درست داشته باشیم و ما تصمیم گرفتیم که در این حوزه مشغول به فعالیت شویم.
ما تصمیم گرفتیم به عراق برویم زیرا به سوریه رفتن مشکل بود. با یک ویزای زیارتی راهی عراق شدیم تا علاوه بر زیارت حرم اهل بیت (ع)، مناطق جنگی را هم زیارت کنیم. در آنجا با دوستان کتایب (گردان) سیدالشهدا (ع) آشنا شدیم و آنها از ما استقبال کردند. حدود 4 ماه پیش ما به منطقه کمربند امنیتی بغداد رفتیم و در آنجا فیلمبرداری انجام دادیم.. حضور ما در عراق مصادف بود با فتح آمرلی ولی از آنجا که سفر به این شهر برای ما میسر نبود فقط توانستیم با اهالی آن شهر که به نجف آمده بودند گفتگو کنیم و سپس به منطقه سیع البور در 12 کیلومتری بغداد به فلوجه رفتیم که در آن زمان نیروهای مردمی در حال جنگ با داعش بودند و توانستیم بخشی از مجاهدتهای مجاهدان را به تصویر بکشیم که ماحصل این کار فیلم مستند «بدون مرز، عشق» شد. که از شبکه افق و همچنین سایر شبکههای سیمای جمهوری اسلامی نیز پخش شد.
به دلیل استقبال مردم و وجود خلأ گسترده اطلاعاتی در این زمینه تصمیم گرفتیم تا دوباره به عراق سفر کنیم و بدون کمک گرفتن و حمایت هیچ نهاد و سازمانی فیلم دیگری بسازیم.. البته لازم میدانم که از حمایت ریاست سازمان اوج جناب آقای محمد حسنی تشکر کنم که مشوق ما برای سفر بعدی به عراق بودند و اعلام کردند که مستندهایی با این مضامین را شبکه افق حمایت و خریداری میکند. استفاده نکردن از حمایت سازمانها به این دلیل است که فکر کردیم اگر بتوانیم بهصورت مستقل کار کنیم میتوانیم تصاویر بهتری را ضبط و ثبت کنیم. اگر میخواستیم از کمک دیگران استفاده کنیم مجبور بودیم به خواستههای آنها هم تن دهیم که در نتیجه کار تأثیر میگذاشت. ما خواستیم فقط واقعیت را نشان دهیم. این تصمیم یک مزیت و یک عیب دارد. عیب کار در این است که اگر فردا مشکلی برای ما پیش بیاید همه میگویند مشکل خودتان است و شما با نظر ما به آنجا نرفتید اما مزیت این کار این است که ما به هیچ نهادی پاسخگو نیستیم و حتی اگر فیلمی تولید نشد تحت فشار قرار نمیگیریم.
یک نفر برای فیلم ما کامنت گذاشته بود که اینها فرزندان خمینی (ره) هستند که این فیلم را ساختند. واقعاً اگر ما خودمان را فرزندان خمینی (ره) نمیدانستیم و بهصورت خودجوش به عراق سفر نمیکردیم این فیلم اینگونه ساخته نمیشد. روحیهای که دوستان عراقی به ما میدادند و بازخوردهای مستند اول باعث شد که قسمت دوم این فیلم نیز ساخته شود.
سید هاشم موسوی، تهیهکننده مستند «بدون مرز، عشق»
دو ماه و نیم پیش برای به تصویر کشیدن جنگ در سامرا به عراق رفتیم. در قسمت دوم فیلممان به مدافعان حرم سامرا پرداختیم. ما روز بعد از عاشورا به سامرا رفتیم و 12 روز در آنجا ساکن بودیم و مناطق عملیاتی و پاکسازی را فیلمبرداری کردیم. چند هفته پیش دوباره داعش به همان مناطقی که ما فیلمبرداری کرده بودیم حمله کرده بود و آنجا را تصرف کرده بود که به لطف خدا رزمندگان کتایب سیدالشهدا (ع) توانستند این مناطق را دوباره آزاد کنند.
یکی از مشکلات ما این است که در ایران کار بهکندی صورت میگیرد. در کارگردانی و تدوین فیلمها معمولاً خروجی بعد از 6 ماه گرفته میشود اما با روحیه جهادی که در دوستان بود، وحید فراهانی توانست در طول یک ماه و نیم شبانهروزی تدوین این فیلم را انجام دهد. او برای تدوین این فیلم شاید روزها از خانه بیرون نمیآمد و کار میکرد. در حال حاضر «بدون مرز، عشق 2» هم تمام شده است.
تسنیم:کمی پیرامون موضوع مستند «بدون مرز، عشق2» توضیح میدهید.
وحید فراهانی: یک مسئله مهم در ساخت این فیلم همدلی میان من و موسوی بود. هدفگذاری ما مشترک بود و در این زمینه هیچ مشکلی نبود. این مسئله باعث شد سرعت کار ما بیشتر شود و بحثهای جانبی به پروژه ضربه نزند. کم پیش میآید که گروههای داخلی بتوانند یک تجربه خوب داشته باشند.
قسمت اول این مستند روایت کلی از اتفاقات عراق بود. در عراق گروههای مختلف متعدد در حال مبارزه هستند و نشان دادن کل این گروهها در یک یا دو فیلم امکانپذیر نیست. ما در قسمت اول یک پرداخت در مورد گردان سیدالشهدا (ع) داشتیم و کلیت و ماهیت این گروه را به نمایش گذاشتیم. جنگشان با آمریکا، حضورشان در سوریه، فعالیتهایشان در عراق و نقششان در فتح آمرلی ازجمله محورهایی بود که در این مستند به تصویر کشیده شد. ما توانستیم این مستند را در زمان مناسب به دست مخاطبان برسانیم و دو هفته بعد از اینکه بحث در مورد آمرلی بالا گرفت این فیلم پخش شد.
وحید فراهانی، کارگردان مستند «بدون مرز، عشق»
در فضای مستند بحران زمان نقش مهم و اساسی را بازی میکند. زمان هم در هنگام تصویربرداری و هم پس از پایان آن اهمیت فراوانی دارد. در مستند بحران هیچچیزی قابل پیشبینی نیست. و در ساخت مستند بحران شما چیزی جز یک پیرنگ کلی چیزی در ذهن ندارید. ما در این پروژه از دوربینهای DSLR استفاده کردیم که هم کیفیت خوبی داشت و هم کم حجم بود.مثلاً لازم بود تا ما برای اینکه در ایستهای بازرسی اذیت نشویم، دوربین را در ماشین پنهان کنیم.
فیلم دوم روایتگری بهتری نسبت به کار قبلی دارد. ما روی چند دسته از افراد که نسل جدیدی از عراق هستند و بعد از جنگ تحمیلی رشد کردند و به طرز عجیبی مشتاق ایران بهخصوص امام خمینی (ره) هستند، کار کردیم. ما چون جنگ داشتیم نگاه مثبتی به عراق نداریم اما بعد از دیدن این مستند شاید این بعد قضیه هم دیده شود که چقدر وضعیت متفاوت شده است. تمرکز ما در فیلم روی فردی است که برای خواندن کتابهای امام خمینی (ره) فارسی یاد گرفته است. در کنار پرداخت به این شخصیت، در فیلم اتفاقهای حال حاضر سامرا را روایت کردهایم. در عراق گردانهای مختلفی مشغول به فعالیت هستند اما در سامرا گردان سیدالشهدا (ع) فعال است. برای همین به عملیاتهای آنها در سامرا پرداختیم.
رزمندگان گردان سیدالشهدا (ع) بسیار شبیه رزمندگان ایرانی هستند. آنها شیعه هستند و ارادت خاصی به ایران و امام خمینی و مقام معظم رهبری دارند.
تسنیم: هدف اصلی شما از ساخت این فیلم چه بود؟
سید هاشم موسوی: ما چند هدف از تولید این فیلم داشتیم. ابتدا اینکه میخواستیم فضای داعش را معرفی کنیم. در عراق برخلاف سوریه جنگ تنبهتن با داعش صورت نمیگیرد. در سوریه عمده جنگها جنگ شهری است اما در عراق به دلیل بافت سرزمینش کمتر با داعش روبرو میشویم. ما تنها در پاکسازی خانههای روستایی اجساد داعش را مشاهده میکردیم و در یکی از سفرهایی که به یکی از روستاها داشتیم اثرات خون داعشیان را که به آنجا حمله کرده بودند دیدیدم. بیشتر جنگ عراق به صورت خمپارهای و موشکی انجام میشود. زمینه تحقق این رسالت که ما بتوانیم چهره داعش را نمایش دهیم برای ما به وجود نیامد و ما رسالت دیگری را بر عهده گرفتیم که در صحبتهای مقام معظم رهبری بر آن تأکید شده است.
صدور انقلاب اسلامی و فرهنگ انقلاب موضوعی بود که ما بهعنوان رسالت خود انتخاب کردیم. موضوع ایثار، جهاد و شهادت در آنجا بسیار گسترش داشت. آنها این را از انقلاب اسلامی به ارث برده بودند. گروههای جهادی آنجا در امتداد انقلاب ما هستند. ما میخواستیم به ایرانیان نشان دهیم که فرهنگ امام و انقلاب محصور به مرزهای ایران نشده است و این فرهنگ گسترش پیدا کرده است. عراقیها 8 سال با ما میجنگیدند و باید یک کینهای بین ملت ما و ملت آنها وجود داشته باشد اما اکنون شاهد این هستیم که ایرانیها بهصورت میلیونی به عراق میروند و عراقیها نیز تحت تأثیر انقلاب اسلامی قرار گرفتهاند. عراقیها تحت تأثیر ادبیات فارسی هستند. امروز ملیگراها مدعی حفظ، صیانت و گسترش زبان فارسی هستند اما همانها بیایند و ببینند که انقلاب اسلامی چگونه توانسته زبان فارسی را در خارج از مرزهای ایران گسترش دهد.
انقلاب اسلامی از یک بسته کامل تشکیل شده است که زبان فارسی هم در آن گنجانده شده است. انقلاب اسلامی با این بسته کامل به جایجای جهان صادر میشود و مردم نقاط مختلف دنیا از آن استفاده میکنند. فرهنگ رزمندگان عراقی دقیقاً مانند فرهنگ بسیجیان، سپاهیان ایران است. آنها اکنون چنین اخلاق و روحیهای دارند. ما خودمان سنمان کم است اما وقتی از پدرانمان یا خود عراقیها میپرسیدیم، میگفتند که ما چنین فرهنگی و اخلاقی نداشتیم. یکسری واژهها است که تا پیش از این در ادبیات مردم عراق نبود اما اکنون بهواسطه انقلاب اسلامی وارد دایره لغاتشان شده است. اینها همه نشاندهنده صدور انقلاب اسلامی است.
ما در فیلمهای خود توانستیم بخشی از صدور انقلاب اسلامی را که رهبری در سخنرانیهایشان بر آن تأکید دارند اما خیلیها در ایران بر آن باور ندارند را به نمایش بگذاریم. سوژه اصلی فیلم ما فردی است که تحت تأثیر فرهنگ، ادبیات، آدابورسوم و زبان مردم ایران قرار گرفته است.
تنها فردی که ما در تولید فیلم خود به آن اعتماد کردیم و او جواب اعتماد ما را داد شخص امام حسین (ع) بود. در سفر اول امام حسین (ع) و در سفر دوم امامان هادی و حسن عسگری (ع) به ما کمک کردند. ما باور و ایمان آوردیم که تنها آنها هستند که میتوانند انسان را یاری کنند. متر به متر بغداد تحت تدابیر شدید امنیتی است و نیروهای انتظامی در پستهای پشت سر هم همه را میگردند. اما کسی تاکنون جلوی ما را نگرفته است که شما ایرانیها در بغداد چهکار میکنید. همه اینها لطف ائمه است. شیرینترین خاطره ما لطف ائمه در تولید این فیلم است. اینکه پلیس همه ماشینها را میگردد اما به ما اجازه میدهد که عبور کنیم، طبیعی نیست.
در 12 روزی که ما سامرا بودیم شاید 8 مرتبه رفتیم زیارت اما تا میرفتیم زیارت کنیم بیسیم میزدن و میگفتند درگیری رخ داده است و باید برگردید. ما در تمام 12 روزی که آنجا بودیم حتی یک دفعه هم نتوانستیم زیارت کنیم اما در شب آخر نیت کردیم قبل از نماز صبح بیرون بزنیم و برویم زیارت. در آنوقت خود اهالی آنجا هم از خانههایشان بیرون نمیزنند زیرا هر اتفاقی ممکن است در آن منطقه رخ دهد. الحمدالله بهسلامتی رسیدیم شهر و توانستیم زیارت کنیم و برگردیم.
وحید فراهانی: در حال حاضر به دلیل فضای حاکم بر سامرا بیشتر زوار نظامی هستند و لباس نظامی به تن دارند. این موضوع فضای خاصی به آنجا داده است که سعی کردیم این موضوع در فیلم منعکس شود. یکی دیگر از محورهای فیلم ما علاوه بر آن شخصیت که گفتیم، موضوع حمایت ایران و نقش آمریکا است. فیلم ما بیش از اینکه ضد داعش باشد ضد آمریکا است. ما میخواستیم یک پله بالاتر از آنچه همه میبینند را برای مخاطب از زبان شاهدان بازگو کنیم.
سید هاشم موسوی: بصیرت رزمندگان شیعه عراقی واقعاً تحسین برانگیز است. بعضی وقتها احساس میکنم آنها در مبارزه در بصیرت سیاسی یک گام از ما جلوتر هستند. آنها جنایات داعش را میبینند اما میدانند و میگویند که عامل اصلی آمریکا است. این نشاندهنده آن بسته صادراتی انقلاب اسلامی است که شامل بصیرت هم میشود. ضدآمریکایی بودن آنها تحسینبرانگیز است.
تسنیم: فیلم دوم شما شخصیت محور است یا به صورت کلی به حوادث عراق پرداخته است؟
وحید فراهانی: شخصیت اصلی قصه ما هنوز نمیداند که ما فیلم را درباره او ساختیم زیرا اینگونه کار خیلی طبیعیتر درمیآید. ما در 2 روز اولی که بودیم به این جمعبندی رسیدیم که فیلم را با محوریت این شخصیت بسازیم. سناریو اولیه ما چیز دیگری بود اما خدا این سوژه را در برابر ما گذاشت و ما به آن پرداختیم.
سید هاشم موسوی: ما چون تجربه سفرهای قبلی را داشتیم همیشه لباس پوشیده و آمادهبهکار بودیم و دائماً با گروههای مختلف به منطقه جنگی میرفتیم. به یکباره چند نفر از داعشیها میآمدند و در یک خرابه مستقر میشدند و منطقه را ناامن میکردند، باید سریع یک گروه به آنجا میرفتد و میجنگید تا نیروهای بیشتری از داعش در آنجا مستقر نمیشدند. ما چون نمیخواستیم فیلم غیرطبیعی جلوه کند و سوژه نسبت به دوربین حساسیت پیدا کند، از فرماندهان زیادی فیلمبرداری میکردیم. آنها حرفهای زیادی برای گفتن داشتند. ما برای حساس نشدن شخصیت اصلی مجبور شدیم 3 برابر کار کنیم و درواقع فیلم 30 درصد خروجی ماست و 70 درصد مابقی را نگه داشتیم. ما زندگی هر یکی از فرماندهان را بررسی کردیم و به نقش آنها در زمان جنگ آمریکا پرداختهایم. هریک از فرماندهان نقش مؤثری در جنگ با امریکا داشتند و مستند سوم ما قرار است به این موضوع بپردازد.
ما تا توان داریم به عراق میرویم تا حقایق را ثبت کنیم. زمانی برای تلف کردن وجود ندارد. تاریخ یکبار اتفاق میافتد و ما باید آن را ثبت کنیم. داعش و گروههای معاند منتظر ما نمیمانند. مستندسازان دیگر هم باید تلاش کنند به آنجا بروند زیرا سوژههای خیلی نابی در انجا وجود دارد.
وحید فراهانی: جملاتی که آنها از امام خمینی (ره) حفظ بودند و در خلال حرفهایشان بازگو میکردند شاید برای خیلی از جوانهای ایرانی ناشنیده باشد. آنها خیلی پختهتر و کاملتر بر حرفهای امام خمینی (ره) تسلط داشتند.
تسنیم: زمان پخش این مستند مشخص شده است؟
سید هاشم موسوی: قرار است شبکه افق بیست و یکم بهمن یعنی شب پیروزی انقلاب اسلامی در ایران قسمت دوم بدون مرز عشق را پخش کند.
وحید فراهانی: هماکنون مستند گروه مقاومت «نجباء» را در دست تدوین داریم که مراحل آن تمام شده و به بررسی یکی از گروههای مقاومت دیگر در عراق اشاره دارد که در سفر یک ماه پیش به عراق فیلمبرداری شذ. این مستند نیز به آموزش گروههای داوطلب مردمی مقاومت و دفاع و حمایت گروههای شیعی عراق از اهل سنت میپردازند.
انتهای پیام/