به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، نشریه نیویورکتایمز در یادداشتی با اشاره به صحبتهای روز گذشته جان کری، وزیر خارجه آمریکا مبنی بر اینکه موضوع «ابعاد نظامی احتمالی» (PMD) بر اقدامات گذشته ایران متمرکز نیست، نوشت که این اولین نشانه از این است که ایالات متحده آماده شده است تا بدون حل کامل «شواهدی» دال بر اینکه دانشمدان ایرانی در فعالیتهای مخفیانه ساخت سلاحهای هستهای درگیر شده بودند، تحریمهای اقتصادی اعمالی بر ایران را کاهش دهند.
کری در اولین کنفرانس خبری پس از حادثهای که در پی دوچرخهسواری وی در کوههای آلپ فرانسه رخ داد، عنوان داشت که پیش از اینکه بازرسان بینالمللی بتوانند پاسخ پرسشهای قدیمی خود را در مورد آزمایشها و طراحیهای هستهای ایران که ظاهرا در راستای توسعه یک بمب بودهاند را به دست آورند، تحریمهای عمده (علیه ایران) ممکن است که برداشته شوند. این تحریمها فروش نفت و نقل و انتقالات مالی را ممنوع کردهاند.
حال پرسش این است که وارد آوردن فشار به ایران برای اینکه این کشور با ارائه جزئیات گستردهای اذعان کند که دانشمندان هستهای آن طی بیش از یک دهه بر روی چه چیزی کار میکردهاند تا چه حد موضوعی منازعبرانگیر در مذاکرات است. رابرت آینهورن، مذاکره کننده سابق آمریکایی، در تحلیلی برای اندیشکده بروکینگز نوشت که این پرسش «شاید دشوارترین موضوع حل نشده» باشد که در مسیر دستیابی به توافق هستهای با ایران باشد.
همزمان با فرارسیدن ضربالاجل 30 ژوئن برای دستیابی به توافقی هستهای، کری گفت که موضوع فعالیتهای هستهای مشکوک گذشته ایران باید مورد «رسیدگی» قرار بگیرد. اما وی تصریح کرد که تحریمها میتوانند پیش از حل کامل نگرانیهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی در مورد تحقیقات هستهای گذشته ایران برداشته شوند.
مباحثات و استدلالها مبنی بر اینکه آیا ایران بایستی وادار شود تا فعالیتهای مشکوک گذشته دانشمندان هستهای خود را توضیح دهد بر دو نوع است.
آنهایی که به مایل به افشای کامل آنچه هستند که دیپلماتها با ظرافت آن را «ابعاد نظامی احتمالی» تحقیقات هستهای ایران مینامند، عنوان میکنند که غرب هرگز نخواهد دانست که ساخت یک سلاح (هستهای) برای ایران چقدر به طول خواهد انجامید - اگر تا کنون اورانیوم یا پلوتونیوم لازم را تولید نکرده و یا به دست نیاورده باشد - مگر اینکه تصویری کامل از دستاوردهای آزمایشهای مشکوک این کشور برای طراحی سیستمهای انفجاری (چاشنی انفجاری) برای یک سلاح و کوچک کردن آن به اندازه یک کلاهک برای نصب بر روی موشک را به دست آورند.
برای یک دهه، تا زمانی که اطلاعاتی از یک لپتاب دانشمند ایرانی که از کشور به خارج قاچاق شده بود به دست آمد، سازمان سیا و موساد انرژی بسیار زیادی را برای درک گسترده و موفقیت این برنامه به کار برده بودند.
این گروه عنوان میکنند که ناکامی در افشای کامل این موضووع میتواند باعث تضعیف آژانس بینالمللی انرژی اتمی میشود - و نشانهای آشکار به دیگر کشورها باشد مبنی بر اینکه آنها هم میتوانند فرصت چنین کاری را بیابند.
اما کسانی که مخالف الزام ایران به توضیح کامل گذشته خود هستند میگویند که ایران هرگز شرمساری ناشی از افشای اینکه دانشمندان آن چه کاری میکردهاند را نمیپذیرد و هرگز وعده خود را مبنی بر اینکه دانشمندان آن - که برخی آنها طی بمبگذاریهای منسوب به اسرائیل جان باختند - هرگز از سوی بیگانگان و در مورد کار گذشتهشان مورد چالش (بازجویی) قرار نمیگیرند، نقض نخواهد کرد.
این گروه عنوان میکنند که موضوع مهم تأکید بر این نیست که ایران به برنامه مشکوک پیش از سال 2003 خود برای توسعه یک سلاح هستهای اذعان کند، بلکه ایجاد یک اصل (قاعده) است که آژانس بینالمللی انرژی اتمی میتواند با دانشمندان هستهای ایران مصاحبه کند و از برخی پایگاه های تحقیقات نظامی کلیدی بازدید کند، و به این صورت ایالات متحده و شرکای مذاکرهکننده آن میتوانند مطمئن شوند که چنین سلاحهای هستهای پیگیری نخواهند شد.
این گونه به نظر میرسد که کری این موضوع را فهمیده است، زمانی که روز سهشنبه گفت حصول اطمینان از آینده مهمتر از کندوکاو در گذشته است.
وزیر خارجه آمریکا در راستای تأیید سخنان خود مبنی بر ضروری نبودن حل پرسشهای موجود در مورد فعالیتهای تحقیقاتی گذشته ایران پیش از لغو تحریمها، تأکید کرد که نهادهای اطلاعاتی آمریکا حتی بدون اینکه اینکه آژانس بینالمللی انرژی اتمی چنین کاری را انجام دهد، تصویری واضح از آنچه دانشمندان ایرانی در گذشته انجام دادهاند را دارند.
با این حال برخی کارشناسان غیردولتی تأکید کری را مورد پرسش و چالش قرار دادند.
دیوید آلبرایت، رئیس مؤسسه علوم و امنیت بینالمللی گفت: «به نظر میرسد این اظهارات موضع پیشین ایالات متحده را تضعیف میکند، یا دستکم پایه و بنیانی برای تضعیف آن در آینده فراهم میکند».
وی عنوان داشت: «اگر دولت ایالات متحده تا این اندازه در مورد برنامه سلاحهای هستهای ایران میداند، باید سرگذشت مفصل برنامه هستهای ایران شامل اسامی، تاریخها، فعالیتها و مکانهای آن را به صورت علنی (عمومی) منتشر کند».
رابرت آینهورن نیز عنوان داشت که اظهارات کری ظاهرا یک اذعان آشکار نسبت به یک فرض بیان نشده در موضع مذاکراتی دولت اوباما است.
به گفته آینهورن «دولت از مدتها پیش به این باور رسیده است که مهمترین چیز داشتن اطمینان بابت این است که ایران فعالیتهای مرتبط با سلاحهای هستهای را در حال حاضر ادامه نداده و چنین فعالیتهایی را در آینده پیگیری نخواهد کرد».
انتهای پیام/