ایران تا قبل از افتتاح پالایشگاه ستاره خلیج فارس، روزانه 431 هزار بشکه میعانات گازی به صورت مازاد دارد که به صادرات خام اختصاص مییابد. اما شرایط در سالهای پس از آن متفاوت است به گونهای که با بهره برداری از تمام طرحهای وعده داده شده تا سال 97 (خصوصا بهرهبرداری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس و پالایشگاه سیراف)، کشور با کمبود میعانات گازی به میزان 38 هزار بشکه در روز مواجه خواهد شد.
طرح پالایشی سیراف که در سال 93 از سوی وزارت نفت مطرح شد به عنوان بزرگترین طرح پالایشگاه میعانات گازی کشور و نمونهای از مشارکت بخش خصوصی در این عرصه، یکی از طرحهای صنعتی کشور است که با توجه به ویژگیهای خاص خود از جمله ظرفیت بالای پالایشی (پالایش روزانه 480 هزار بشکه میعانات گازی در روز) و ایجاد بستر مناسب جهت برداشت حداکثری و بدون مخاطره گاز از میادین مشترک پارس جنوبی از اهمیت بالایی برخوردار است.
وزارت نفت متعهد شده است 90٪ ظرفیت خوراک هر یک از پالایشگاههای 60 هزار بشکهای سیراف را برای مدت 12 سال از زمان عقد قرارداد (یعنی 54 هزار بشکه برای هر پالایشگاه و 432 هزار بشکه برای مجموع طرح) تامین و تضمین کند. بررسی مسئلهی «امکان ایجاد مشکل تامین خوراک برای طرح سیراف»، از طرفی به زمان بهره برداری از فازهای باقی مانده پارس جنوبی و سایر منابع تولید کننده میعانات گازی و از طرف دیگر به زمان بهره برداری از منابع آتی مصرف میعانات گازی از جمله خودِ طرح سیراف وابسته است.
بنابراین در باب «تأمین و تضمین خوراک» لازم است چهار مقوله را مورد واکاوی قرار داد:
- میزان تولیدات فعلی میعانات گازی در کشور
- میزان مصرف فعلی میعانات گازی در کشور
- میزان افزایش تولید میعانات گازی کشور از منابع جدید
- میزان افزایش ظرفیت مصرف میعانات گازی در کشور در سالهای آتی
- میزان تولیدات فعلی میعانات گازی در کشور
هم اکنون حدود 516 هزار بشکه در روز میعانات گازی در کشور تولید میشود که 444 هزار بشکهی آن از فازهای افتتاح شده پارس جنوبی (فازهای 1 تا 10 بعلاوه فاز 12) تامین میشود. آمار دقیق میزان تولید میعانات گازی از هر یک از منابع فعلی در جدول 1 آمده است:
جدول 1- میزان تولید فعلی میعانات گازی کشور به تفکیک منابع تولید آن
*میزان مصرف فعلی میعانات گازی در کشور
هم اکنون حدود 235 هزار بشکه در روز میعانات گازی در داخل کشور مصرف میشود و پتروشیمی برزویه مصرف کننده اصلی این محصول در کشور است. فهرست مصرف کنندگان فعلی میعانات گازی کشور در جدول 2 آمده است:
جدول 2- میزان مصرف فعلی میعانات گازی در کشور به تفکیک مصرف کنندگان
بنابراین با کسر مجموع مصرف روزانه میعانات گازی از تولید روزانه آن، هم اکنون حدود 281 هزار بشکه در روز میعانات گازی مازاد بر مصرف داخل وجود دارد که بصورت خام صادر میگردد.
* میزان افزایش تولید میعانات گازی از منابع جدید
با تکمیل فازهای باقی مانده از پارس جنوبی و احداث چندین پالایشگاه گاز جدید در کشور مانند پالایشگاه های گازی بیدبلند2 و کیش در سالهای آتی، میزان تولید میعانات گازی کشور 718 هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت و مجموع ظرفیت تولید میعانات گازی کشور به 1 میلیون و 234 هزار بشکه در روز خواهد رسید. میزان دقیق افزایش ظرفیت تولید میعانات گازی کشور به تفکیک منابع جدید تولید آن در جدول 3 آمده است:
جدول 3- افزایش تولید میعانات گازی کشور به تفکیک منابع تولید آن
* میزان افزایش ظرفیت آتی منابع مصرف میعانات گازی در کشور
این در حالی است که میزان افزایش مصرف میعانات گازی کشور به تفکیک مصرف کنندگان در جدول 4 آمده است.
جدول 4- میزان افزایش مصرف میعانات گازی در کشور به تفکیک مصرف کنندگان
*جمع بندی
مطابق جداول فوق، موازنه تولید و مصرف میعانات گازی کشور در پایان امسال و سالهای آتی (افق 98-1397) مطابق زیر است:
جدول 5- پیش بینی موازنه حجمی میعانات گازی کشور در پایان امسال و سالهای آتی (افق 98-1397)
همانطور که در جدول 5 مشخص است کشور تا قبل از افتتاح پالایشگاه ستاره خلیج فارس، روزانه 431 هزار بشکه میعانات گازی به صورت مازاد خواهد داشت که باید به صادرات اختصاص یابد. اما شرایط در سالهای آتی متفاوت است به گونهای که با بهره برداری از تمام طرحهای وعده داده شده تا سال 97 (هم منابع تولید و هم مصرف کنندگان)، کشور با کمبود میعانات گازی به میزان 38 هزار بشکه در روز مواجه خواهد شد. این در حالی است که رقم مذکور با این فرض خوشبینانه است که تمام فازهای پارس جنوبی تا سال 97 به بهره برداری کامل برسند و دچار هیچگونه افت فشاری نشوند. همچنین اگر ظرفیت پالایشگاه سیراف را به جای 432 هزار بشکه (90٪ ظرفیت خوراک پالایشگاه، طبق تعهد وزارت نفت) برابر 480 هزار بشکه (ظرفیت کامل) در نظر بگیریم، با 86 هزار بشکه کمبود خوراک مواجه خواهیم شد.
برهمین اساس در صورتی که وزارت نفت ظرفیت پالایشگاه سیراف را مقداری کمتر از ظرفیت فعلی تعریف کرده بود، این طرح از حاشیه امن بهتری برای اطمینان از عدم کمبود خوراک برخوردار بود، اما در وضعیت کنونی نیز به نظر میرسد با اندیشیدن تمهیداتی در این زمینه مشکلی وجود نخواهد داشت و وزارت نفت باید در صورت کمبود خوراک نسبت به خریداری میعانات گازی از کشورهای همسایه اقدام کند.
اما نکته مهم دیگر این است که وزارت نفت باید متعهد شود در صورت کمبود خوراک، واحدهای پتروشیمی و پالایشگاهی قدیمیتر در مضیقه قرار نگیرند. اتفاق محتملی که حتی شنیده میشود در حال حاضر با وجود 280 هزار بشکه در روز مازاد میعانات گازی، اتفاق افتاده است به گونهای که درخواست پتروشیمی برزویه برای دریافت میعانات گازی بیش از ظرفیتش، مورد پذیرش وزارت نفت قرار نمیگیرد.
*محمود احمدی - کارشناس انرژی
انتهای پیام/