به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، عبدالباری عطوان نویسنده و تحلیلگر جهان عرب در سرمقاله خود به بررسی مذاکرات هستهای بین ایران و 1+5 و نتایج و تأثیر آن در تحولات منطقه و کشورهای عربی پرداخت.
سه پدیده حاشیهای از دیدگاه عبدالباری
عبدالباری عطوان نویسنده و تحلیلگر برجسته جهان عرب در سرمقاله امروز چهارشنبه در سرمقاله خود نوشت: سه پدیده حاشیهای وجود دارد که ارتباط مستقیمی با مفاد و امتیازدهیهای (توافق) ندارد، میتوان ارزیابی واقعی توافق هستهای ایران با شش قدرت بزرگ را بهشرح زیر خلاصه کرد:
نخست: لبخند بسیار بزرگ محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران که حاوی هوش و ذکاوت زیادی است که در جریان امضای توافق در چهرهاش نمایان بود.
دوم: حالت هیستری چهره بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل و اظهاراتش که نشان از خشم و ناراحتی او داشت. او این توافق را اشتباهی تاریخی خواند.
سوم: شوک اکثر کشورهای عربی و دولتهای بسیار همپیمان با آمریکا بهویژه کشورهای عرب شورای همکاری خلیج فارس بود. سکوتی که شبیه "سکوت قبور" است، یکی از نشانههای این شوک به شمار میرود و همچنین، سراسیمگی، سردرگمی سیاسی و رسانهای ناشی از آن.
وی در بخش دیگری از مقاله خود مجموعهای از نکات را از توافق استنباط کرد و نوشت: ایران حق غنی سازی و حق حفظ بیش از 20هزار سانتریفوژ و همه تأسیسات هستهای خود را با برخی اصلاحات در بعضی از آنها برای خودش محفوظ نگه داشت.
عطوان نوشت: ایران همچنان کارشناسان و دانشمندانی دارد که میتواند با استفاده از آنها، برنامه هستهای خود را بعد از گذشت 10 سال که عمر این توافق است، از سربگیرد. ایران توانست موافقت مشروط خود را برای هرگونه بازرسی از تأسیسات هستهای خود و جلوگیری از هرگونه ملاقات بازرسان با دانشمندان هستهای خودش را برای جلوگیری از تکرار اشتباه تجربه عراق تحمیل کند.
این نویسنده تصریح کرد: "ایران همواره در طول این دوره 10ساله توافق با تولید سلاح هستهای 12 ماه و چهبسا کمتر فاصله خواهد داشت و همه محدودیتها بعد از پایان این مدت برداشته خواهد شد و تا زمانی که دانشمندان هستند، همه احتمالات وارد است".
بهنوشته عطوان، ایران از جرگه بهادعای غربیها یک کشور "یاغی و تروریست و شرور" به جرگه کشورهای طبیعی و چهبسا همپیمان اروپا و غرب منتقل خواهد شد.
عطوان خاطرنشان کرد: ایران همچنین 120 میلیارد دلار پولهای بلوکه شده خود را در طول چندین ماه دریافت خواهد کرد و محاصره اقتصادی از این کشور برداشته شده و اجازه صادرات به غرب و شرق را خواهد داشت و این بهمعنای تبدیل این کشور به یک قدرت اقتصادی منطقهای بزرگ و ایجاد صدها هزار فرصت شغلی و تحرک تجاری بیقید و شرط خواهد بود، بهعنوان مثال باید گفت که نفت و درآمدهای آن کمتر از 33 درصد درآمد ملی ایران را تشکیل میدهد؛ درحالی که 90 درصد درآمدهای کشورهای عرب حوزه خلیج فارس از نفت و درآمد ناشی از آن است.
عطوان درباره یکی دیگر از مجموعه نکاتی که میتوان از این توافق استنباط کرد، نوشت: اردوگاه حامی ایران بهویژه روسیه و چین و کشورهای "بریکس" از این توافق پیروز بیرون آمدند و همچنین کشورها و گروههایی که از حمایت ایران برخوردارند زیرا ایران از نظر سیاسی و اقتصادی قویتر خواهد شد.
وی افزود: در سایه این شرایط این سؤال مطرح میشود: چه دلایلی دولت باراک اوباما را به ماجراجویی امضای چنین توافقی سوق داد که عقب نشینی از مواضع سابقش مبنی بر ویران کردن برنامه هستهای ایران و آوردن ناوهای هواپیمابر به منطقه خلیج فارس و زیردریاییهای هستهای و نیروهای مارینز به شمار میرود؟
دلایل عقبنشینی اوباما از مواضع قبلی خود در قبال ایران
عطوان سپس در پاسخ به این سؤال و دلایل عقب نشینی دولت اوباما از مواضع سابقش و توافق با ایران نوشت: اوّل: جایگزین این توافق، جنگ بود و آمریکا نمیخواست این جنگ روی دهد و در نتیجه تبعات آن دامنش را بگیرد و آمریکا برای عقب نشینی و خروج تدریجی از منطقه خاورمیانه نقشه کشیده است.
دوم: دولت اوباما از حمایت از نظامهای عربی که نمیتوانند از خود محافظت و از منافع خود دفاع کنند و بهنیابت از واشنگتن وارد جنگ شوند، خسته شده است.
سوم: اوباما جایزه صلح نوبل را در اوایل دوره ریاست جمهوری خود به دست آورد و میخواهد دستیابی به این جایزه را توجیه کند و بهعنوان یک صلحساز وارد تاریخ شود لذا راهی آشتی جویانه را با کوبا در پیش گرفت و به محاصره این کشور پایان داد و با ایران هم مصالحه میکند و برای از سرگیری روابط با این کشور نظیر کوبا برنامه ریزی میکند.
چهارم: جنگ واقعی آمریکا در خاورمیانه علیه گروه داعش شده است که توانمندی زیادی در توسعه طلبی و گسترش یافتن از خود نشان داده است و نه ایران. تصمیم گیران آمریکایی متقاعد میشوند که پیروزی در این جنگ بدون همکاری با ایران و همپیمانانش میسر نیست.
کشورهای برنده و بازنده عربی از دیدگاه عبدالباری
عطوان افزود: اگر سود و زیان را حساب و کتاب کنیم میتوان گفت که برخی کشورهای عربی از این توافق بازنده بیرون آمدند. اینها در چهار کشور عرب حوزه خلیج فارس خلاصه میشوند که شامل عربستان، کویت و بحرین و "نیمی" از امارات هستند.
اما کشورهای عربی برنده یا بهتر بگویم کشورهای نباخته، به دو اردوگاه تقسیم میشوند، نخست سلطان نشین عمان و امارت دوبی زیرا لغو تحریم اقتصادی ایران بهسود این دو طرف خواهد بود.
عمان موضع بیطرفانهای در بحران ایران گرفت و میزبان مذاکرات محرمانه اولیهای بود که به این توافق منجر شد که این امر روابط عمان با ایران و غرب را از نظر سیاسی و نظامی و اقتصادی تقویت خواهد کرد.
امارت دوبی نیز همواره شریان اقتصادی حیاتی خارجی ایران در طول سالهای گذشته محاصره بوده است، همانطور که در جریان جنگ ایران و عراق بود. آزادی 120 میلیارد دلار از سپرده های بلوکه شده ایران باعث رونق تجاری و سرمایه گذاری و ملکی در دوبی خواهد شد؛ بهویژه در سایه کاهش سرمایه گذاریهای کشورهای عرب حوزه خلیج فارس بهعلت کاهش نیمی از درآمدهای نفتی.
دوم: کشورهایی هستند که همچنان زیر چتر ایران خواهند بود؛ مثل سوریه و عراق و نیز حزب الله در لبنان و ائتلاف حوثیها در یمن. علاوه بر آن کشورهای عربی دیگری نیز هستند که خود از خصومت با ایران پرهیز کردهاند نظیر الجزائر و مصر و تا حد کمتری تونس و موریتانی.
عطوان نوشت: در سایه همه این مطالب، میتوان به آقای ظریف حق داد که لبخند بزند و نتانیاهو حق دارد که خشمگین باشد و برخی کشورهای عرب حوزه خلیج فارس نیز حق دارند که شوکه شده باشند. توافق "شب قدر" حداقل تا همین حالا، یک موفقیت دیپلماتیک و سیاسی بزرگ برای ایران ــ به تمام معنا ــ بود. ایران هیچگاه نگفته است که خواهان تولید سلاح هستهای است و از بلندپروازیهای هستهای خود بهعنوان برگهای برای شکستن محاصره استفاده کرده است و در نهایت، پیروزی بزرگی کسب کرد.
ایران به اعراب درس پایداری داد
این نویسنده و تحلیلگر سپس از کشورهای عربی خواست تا از ایران الگو برداری کنند و بهطور ضمنی رویکرد و سیاستهای آنها را به باد انتقاد گرفت و تصریح کرد: ایرانی که 12 سال در میز مذاکرات پایداری کرد و صبر و کنترل اعصاب بیسابقهای به خرج داد، میتواند به ما عربها و همه جهان درس صلابت و مدیریت مذاکره بدهد. این پایداری ایران مبتنی بر قدرت دولت، مؤسساتی واقعی و مراکز تحقیقات علمی است؛ و نه ظاهری بر مبنای شانس و چپاول اموال عمومی و ارتباط با منافع خارجی و انتخاب مستقیم و سیاستهای مبنی بر گدایی و کجخلقی و دیکتاتوری و نبود مؤسسات و نبود عدالت اجتماعی و حاکمیت فساد و کمک گرفتن از بیگانگان.
وی نوشت: شاید این توافق بهمنزله "بیداری" برای اصحاب کهف و بیدار شدن آنها از خواب عمیق و نگاه کردن متفاوت به پیرامون خود و جهان ــ بهدور از اهانت و ناسزاگویی و سر فرو بردن در برف و سیاست تحریک آمیز طائفهای و تکبر دروغین ــ باشد.
عطوان در پایان با انتقاد از برخی کشورهای عربی که تلاش میکنند از دامن آمریکا به دامن رژیم اسرائیل پناه ببرند، نوشت: باید ایرانیها توافق خود را جشن بگیرند. تَسلی برای افراد ضعیف نیست که همه تخممرغهای خود را در سبد آمریکا قرار دادند و اصلاً به خودشان اتکا نکردند و همان اشتباهات و سیاستها را تکرار کردند و چشمانتظار جایگزین کردن اسرائیل بهجای آمریکا بهعنوان پناهگاهی دفاعی هستند که برای ترسوها از ایران و نظیر آن چتری حمایتی فراهم کند.
انتهای پیام/ر*1