در واقع عادی ترین و کمترین تسهیلاتی که دانشگاهها در سالهای گذشته به همه دانشجویان ارائه می دادند، در سالهای اخیر تبدیل به جایزه و محدود به رتبه های برتر کنکور شده است. این در حالی است که به گفته محمدرضا داوودآبادی فراهانی، معاون وزیر بهداشت، 70 درصد دانشجویان دانشگاههای دولتی وزارت علوم و وزارت بهداشت غیربومی هستند. 60 درصد این دانشجویان در خوابگاههای دولتی اقامت دارند و 40 درصد آنان خارج از خوابگاههای دولتی هستند.
در واقع دانشگاه های دولتی توان پذیرش تمامی متقاضیان خوابگاهی را ندارند و این موضوع در ارائه امکانات دانشجویی برای دانشجویان تازه وارد از طریق کنکور هم صدق می کند.
برنامه دانشگاهها برای ارائه خوابگاه به ورودیها در سال تحصیلی جدید
از مجموع 79 دانشگاه سراسری، 31 دانشگاه فاقد خوابگاه بوده و اعلام کرده اند برای ورودیهای جدید سال تحصیلی آینده هیچ تعهدی در زمینه ارایه خوابگاه ندارند، 45 دانشگاه نیز محدویت هایی را برای ارایه خوابگاه دارند و تنها سه دانشگاه اعلام کرد ه اند که برای تمامی دانشجویان واجد شرایط بدون محدودیت خوابگاه ارایه خواهند داد.
برخی از دانشگاهها نیز اولویتهایی را برای پذیرش در خوابگاهها مطرح کرده اند که از مهمترین آنها می توان به رتبه برتر کنکور بودن اشاره کرد. برخی دیگر نیز اعلام کردهاند که تنها میتوانند در حد یک یا دو سال دانشجویان را در خوابگاهها اسکان دهند.
عدم ارائه خوابگاه به دانشجویان شبانه و متاهلان و کمبود خوابگاههای دولتی نیز برخی دیگر از محدودیتها است. تعداد محدودی از دانشگاه ها نیز اعلام کرده اند فاقد خوابگاه بوده ولی متقاضیان را به خوابگاه خودگردان ارجاع می دهند.
در این میان هستند دانشگاههای بزرگی مانند دانشگاه تهران، شریف و امیرکبیر که هیچ اظهار نظری در این زمینه نکرده و به نوعی متقاضیان خوابگاه را بلاتکلیف گذاشته اند.
دانشگاه های بدون خوابگاه
دانشگاههای آیت الله العظمی بروجردی، آیت الله العظمی حائری، اراک، اردکان، بجنورد، سلمان فارسی، صنعتی اراک، صنعتی ارومیه، صنعتی جندی شاپور، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، صنعتی سیرجان، صنعتی همدان، صنعتی هویزه، علوم و فناوری مازندران، علوم بهزیستی و توانبخشی، علوم کشاورزی و منابع طبیعی رامین، علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، علوم و فنون دریایی خرمشهر، کوثر، گلستان، گنبد کاوس، لرستان، مراغه، ملایر، نیشابور، هرمزگان، هنر اسلامی تبریز، هنر اصفهان، هنر شیراز و یاسوج. دانشگاه هایی هستند که فاقد خوابگاه بوده و تعهدی برای ارایه خوابگاه ندارند.
دانشگاه هایی که محدودیت خوابگاهی دارند
دانشگاه های ارومیه، الزهرا(س)، ایلام، بوعلی سینا، بیرجند، بین المللی امام خمینی(ره)، تبریز، تربت حیدریه، تفرش، جهرم، جیرفت، حضرت معصومه (ع)، حکیم سبزواری تبریز، خلیج فارس، دامغان، رازی کرمانشاه، زابل، زنجان، سید جمال الدین اسد آبادی، سمنان، سیستان و بلوچستان، دانشگاه شاهد، شهرکرد، شهید باهنر کرمان، شهید بهشتی ، شهید چمران اهواز، شهید مدنی آذربایجان، شیراز، صنعتی اصفهان، صنعتی بیرجند، صنعتی خاتم الانبیاء، صنعتی سهند، علامه طباطبایی، علم و صنعت، فردوسی مشهد، فرزانگان، فناوری های نوین، فسا، قم، کاشان، کردستان، مازندران، محقق اردبیلی، مهندسی فناوری نوین و ولیعصر رفسنجان.
این دانشگاهها فقط بر حسب شرایط و ضوابط دانشجویان را در خوابگاه اسکان می دهند. ارائه خوابگاه توسط این دسته از دانشگاهها اولویت بندی شده است و این اولویتها شامل روزانه بودن، بی بضاعت بودن، رتبه های برتر و ... می شود.
دانشگاههایی که به تمام متقاضیان واجد شرایط خوابگاه می دهند
دانشگاه های اصفهان، علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار تنها دانشگاه هایی بودند که اعلام کرده اند به دانشجویان واجد شرایط خوابگاه و امکانات رفاهی ارایه می دهند.
مسکن های موقتی برای قصه پر غصه خوابگاهها
به گزارش مهر، بر اساس قانون، دوره های روزانه دانشگاه ها شامل آموزش رایگان می شوند اما نبود ردیف بودجه های کافی برای معیشت دانشجویان، مشکلات زیادی را برای دانشگاه ها فراهم کرده و موجب شده تا از سایر ردیف های بودجه ای برای تامین این موضوع استفاده کنند و تسهیلات دولتی را با اما و اگر در اختیار متقاضیان قرار دهند.
در همین زمینه کمبودهای خوابگاهی، تراکم تعداد دانشجویان در اتاق ها و کمبود امکانات در بسیاری از خوابگاهها موجب شده است که پذیرش بومی از سوی داوطلبان بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
شرایط پذیرش بومی به گونه ای در کشور فراهم شده است که بسیاری از داوطلبان می توانند با یک جستجوی ساده در دانشگاه های نزدیک به محل زندگی خود، رشته مورد علاقه را متناسب با رتبه شان، بیابند. این کار می تواند به کاهش آسیب های ناشی از دوری دانشجو از خانواده اش، زندگی در فضاهای غیراستاندارد خوابگاه های خودگردان و یا قرارگرفتن در صف نوبت خوابگاه های دولتی منجر شود اما راه حل نهایی و قطعی برای حل بحران خوابگاههای دانشجویی نیست. از سوی دیگر پذیرش بومی تنها یکی از راه حل هایی است که در برابر رفع کمبودهای خوابگاهی دانشگاهی وجود دارد. چرا که برخی رشته های خاص تنها در چند دانشگاه محدود وجود دارند و بسیاری از رتبه های کنکور تنها خواهان حضور در دانشگاه های برتر و مشهور هستند و همین امر پذیرش از سایر نقاط کشور را الزام آور می کند.
دیگر دانشگاه ها به دلیل کمبودهای جدی در حوزه معیشت دانشجویی و تامین خوابگاه برای دانشجویان غیربومی، اولویت را به اسکان دانشجویان دختر می دهند و با توجه به حضور 60 درصدی زنان در کنکور، این امر منجر به تراکم شدید در خوابگاه های دولتی می شود.
در عین حال برخی دانشگاهها راه حل هایی نظیر خوابگاه های خودگردان را به دانشجویان پیشنهاد می دهند که فضای فرهنگی غالب بر خوابگاه های خودگردان و عدم نظارت کافی بر آنها مشکلات دیگری ایجاد می کند. مشکلاتی نظیر امکانات پایین، بالا بودن اجاره بها و نگرانی از وضعیت فرهنگی. البته در این سالها تلاشهای زیادی صورت گرفته تا برای این خوابگاهها قوانینی وضع شود اما مسایل مبتلا به آنها کماکان گریبانگیر دانشجویان است.
به نظر می رسد کاهش تعداد داوطلبان کنکور در سال های اخیر نیز نتوانسته است از حجم مشکلات دانشگاه ها در زمینه خوابگاه، کم کند و از همین رو دانشگاه ها در آخرین تلاشهای خود به فکر استفاده از ظرفیت خیرین خوابگاه ساز افتاده اند که شاید بتواند بار کوچکی از این مشکلات را بردارد.
همه این راه حلها اگرچه توانسته اند تا حدی مرهمی بر این بخش پر متقاضی آموزش عالی باشند اما راه حل نهایی نیستند. اگر بخواهیم بر مشکل کمبود ظرفیت، فرسوده و قدیمی بودن ساختمانها، مقاوم سازی و تجهیز و تعمیر را نیز اضافه کنیم باید برای این استخوان لای زخم، عزم جدی و بودجه ای کافی در نظر گرفت تا یک بار برای همیشه مشکل خانه های دانشجویی حل شود.