به همین منظور سال گذشته در تفاهم نامه ای که به امضای حسین دهقان، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و معصومه ابتکار، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست رسید، مقرر شد وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح به منظور بهره گیری از تجهیزات و فناوری های نوین در راستای تشخیص و کنترل مخاطرات و بحران های زیست محیطی، با سازمان حفاظت محیط زیست همکاری و تعامل کند.
در همین راستا اخیرا استفاده از پهپادها در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته است و این سازمان این وسیله نظارتی هوایی بدون سرنشین را در چند استان کشور به صورت آزمایشی مورداستفاده قرار داده است.
کمک به محیط زیست
در همین زمینه، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی با یادآوری کمبود نیروی محیط بان در استان بویژه در منطقه هفتاد قله به جام جم می گوید: گرچه فناوری های نوین همچون پهپادها نمی تواند جایگزین محیط بان شود، اما می تواند تا حدی به محیط زیست استان کمک کند.
حسینعلی ابراهیمی کارنامی با بیان این که استان مرکزی فقط 30 محیط بان دارد که از این تعداد 12 نفر در منطقه هفتاد قله اراک فعالیت دارند، می افزاید: این افراد به صورت شیفتی فعالیت دارند و در هر نوبت شیفت، شش نفر مسئولیت حفاظت از صد هزار هکتار از اراضی منطقه را برعهده دارند که این امر بسیار سخت است، زیرا براساس شرایط این منطقه هر پنج تا 10 هکتار نیازمند یک محیط بان است.
وی با اشاره به سفر هفته گذشته مسئولان کشوری حفاظت محیط زیست به استان مرکزی برای بازدید از منطقه هفتاد قله، می گوید: طی این بازدید، گزارشی تصویری از کارایی پهپاد در امر حفاظت از محیط زیست به نمایش گذاشته و قرار شد درصورت درخواست و سفارش ما اقدامات لازم برای استفاده از پهپاد برای حفاظت از منطقه هفتاد قله صورت گیرد.
جلوگیری از تخریب مناطق حفاظت شده
ابراهیم کارنامی، آتش سوزی در مراتع و مناطق جنگلی، تخریب و تجاوز به اراضی طبیعی و ورود غیرمجاز افراد و شکارچیان به مناطق حفاظت شده را ازجمله مهم ترین مشکلات زیست محیطی استان مرکزی عنوان می کند و می گوید: پهپاد می تواند در راستای کاهش این مشکلات و مواردی همچون تعیین سطح آب رودخانه ها و تالاب های استان و سرشماری حیات وحش و تشخیص زودهنگام بیماری در بین آنان از طریق کشف لاشه آنها مثمرثمر واقع شود، از همین رو آمادگی خود را در زمینه بهره گیری از این فناوری اعلام کرده ایم، اما معتقدیم که ابتدا باید کارایی پهپاد در هفتاد قله که منطقه ای صعب العبور و دارای شرایط خاص جغرافیایی است، مورد ارزیابی دقیق قرار گیرد و در صورت کارا بودن برای منطقه، آن را سفارش خواهیم داد.
معاون نظارت و پایش حفاظت محیط زیست استان اصفهان نیز درخصوص استفاده از پهپاد در بحث نظارت در مناطق حفاظت شده و تحت نظارت محیط زیست این استان به جام جم می گوید: اخیرا یکی دو بار و به صورت آزمایشی در برخی مناطق حفاظت شده استان از پهپاد استفاده شده، اما استفاده رسمی و مداوم آن هنوز صورت نگرفته و مسئولان حفاظت محیط زیست کشور و استان هر دو پیگیر اجرایی شدن این طرح در استان هایی نظیر اصفهان و فارس هستند.
سعید یوسف پور، استفاده از پهپاد را برای پایش مناطقی همچون تالاب بین المللی گاوخونی و مناطق چهارگانه محیط زیست اصفهان ضروری می داند.
محدودیت های استفاده از پهپاد
استفاده از پهپادها در حوزه غیرنظامی گرچه هم اکنون در دنیا در حال افزایش است و از این فناوری در زمینه مراقبت از جنگل ها، خطوط انتقال نفت و گاز، شناسایی آلودگی های سطح دریا و نجات شناورهای سرگردان در دریا و اقیانوس ها استفاده می شود، اما استفاده از آن در کشور ما به دلیل فراهم نبودن برخی زیرساخت های مورد نیاز و بستر فعالیت آن، با محدودیت هایی نیز همراه است که شاید تا این محدودیت ها رفع نشود، نتوان خیلی به کارایی این فناوری برای ارتقای سطح حفاظتی محیط زیست دل خوش کرد.
در همین زمینه، معاون توسعه مدیریت و منابع محیط زیست استان فارس به جام جم می گوید: گرچه چندی پیش افرادی از وزارت دفاع با هماهنگی مسئولان حفاظت محیط زیست کشور برای آزمایش فعالیت پهپاد به استان فارس آمدند، اما ما در شرایط فعلی و به دلیل محدودیت هایی که این فناوری دارد، چندان از آن استقبال نمی کنیم.
افزایش هزینه ها
نبی الله مرادی، گران بودن پهپاد و تجهیزات جانبی آن همچون دوربین های قابل نصب روی آن، نبود زیرساخت های مورد نیاز از جمله ایستگاه کنترل، زمانبر و دشوار بودن هماهنگی پرواز با برج مراقبت و در نهایت محدودیت شعاع دید (کنترل پهپاد فقط تا شعاع قابل دید امکان پذیر است) را از جمله مشکلات و محدودیت های استفاده از آن برشمرده و می افزاید: استفاده از پهپاد در صورتی در دستور کار حفاظت محیط زیست این استان قرار خواهد گرفت و البته مفید خواهد بود، که این محدودیت ها و نواقص رفع و برای آن تامین اعتبار شود.
وی با اشاره به وجود 200 نیروی محیط بان در استان فارس و کمبود شدید این نیرو با توجه به گستره عرصه های طبیعی این استان، تصریح می کند: در هرحال پهپاد و فناوری هایی از این دست همچون بالن و پرنده های کوچک، گرچه جبران کمبود نیروی انسانی را نمی کند و توانمندی نیروی انسانی را هم ندارد، اما می تواند یاری رسان خوبی به نیروهای محیط بان و حفاظت محیط زیست باشد. ضمن این که هر کدام کارایی خاص خود را دارد و پهپادها می تواند با حضور در منطقه و شناسایی دقیق و تصویربرداری، تا حد زیادی از ریسک متخلفان محیط زیست برای انجام تخلف بکاهد، زیرا باوجود آنها و نگرانی از شناسایی دقیق، متخلفان کمتر جرات انجام تخلف را به خود خواهند داد.
در هر صورت گرچه استفاده از این فناوری در کشورهای پیشرفته در حال گسترش و توسعه است، اما نباید فراموش کرد که آنها با کمبود نیروی محیط بان مواجه نیستند و از این فناوری به عنوان مکمل نیروهای حفاظتی و حراستی خود بهره می گیرند؛ موضوعی که باید مورد توجه مسئولان کشوری ما نیز قرار گرفته و در سایه استفاده از این فناوری ها، جذب و استخدام نیروی محیط بان را مورد غفلت قرار ندهند.
کاربرد پهباد
پهپاد، پرنده هدایت پذیر از دور یا هواپیمای بدون سرنشین است که علاوه بر کاربرد نظامی در برنامه های غیرنظامی مانند خاموش کردن آتش سوزی ها یا جایی که پرواز برای خلبان خطر دارد و شناسایی بیشتر حوادث غیرمترقبه طبیعی استفاده می شود. این وسیله اکنون در کشورهای پیشرفته و برای حراست از محیط زیست مورد توجه قرار گرفته و استفاده از آن روبه گسترش است.
پهپاد از طریق دوربین هایی که روی آن نصب است، از مناطق مورد نظر همزمان عکس و تصویر گرفته و در همان زمان آن را به ایستگاه کنترل مخابره کرده و مسئولان محیط زیست را در جریان تازه ترین رویدادهای رخ داده در عرصه های طبیعی قرار می دهد.
منبع: ایران