خبرگزاری تسنیم - یاسر یگانه
تنبک تنها سازِ کوبهایِ موسیقی ایرانی است. البته موسیقی نواحی مختلف ایران سازهای کوبهای دیگری هم دارند، مانند سازِ دف که در موسیقی کردستان حضوری پر رنگ داشته و دارد. همین سازِ دف در میانههای دهه 50 به همتِ زندهیاد محمدرضا لطفی و به لطف تواناییهای بیژن کامکار وارد موسیقی ایرانی شد. امروز سازهای دیگری هم در موسیقی ایرانی به عنوان سازِ کوبهای مورد استفاده قرار میگیرند؛ سازهایی مانند: کوزه، دایره، دمام و حتی کاخن.
اما از پیشترها، تنها سازِ رسمیِ کوبهای در موسیقی ایران، تنبک بوده است.
تا همین چند دهه پیش تنبک به عنوانِ ساز شناخته نمیشد و بیشتر آن را ضرب خطاب میکردند. اما به همتِ حسین تهرانی تنبک دارای جایگاه شد و پس از او با تلاشِ کسانی مانند امیرناصر افتتاح و بهمن رجبی، تنبک به مسیر پیشرفت خود ادامه داد.
هنرمندی به نام بهمن رجبی با پرداختن به سازِ تنبک و نوآوریهای بسیار و استفاده از ظرفیتهای بیشترِ این ساز، توانست انقلابی در نوازندگی این ساز ایجاد کند. رجبی دو کتاب برای تنبک نوشت و در آن از نُتنویسیِ یک خطی استفاده کرد. تا پیش از آن نُتنویسیِ تنبک به صورت سه خطی انجام میشد.
به هر روی ریزهکاریها و تکنیکهای تازهای که رجبی واردِ نوازندگیِ تنبک کرد، موجب شد تا این ساز جایگاهی والاتر از گذشتهاش در میانِ اهالی موسیقی داشته باشد.
امروز و پس از تلاشهای هنرمندانی مانند تهرانی، افتتاح و رجبی میتوان گفت که تنبکنوازی اوضاع خوبی دارد.
این را میتوان از حضور نوجوانان و جوانانِ حاضر در جشنواره موسیقی جوان دریافت. نهمین جشنواره موسیقی جوان برای نخستین بار توانست سازِ تنبک را وارد عرصه رقابتِ این جشنواره کند. جشنواره جوان سال گذشته هم تلاش کرد تا تنبک را در میانِ سازهای رقابتی جشنواره قرار دهد اما متاسفانه به دلایلی که از سوی مسئولان جشنواره اختلاف میان استادان این ساز بیان شد، این امر عملی نشد.
اما امسال و در یکی از روزهای جشنواره موسیقی جوان، یعنی 14 شهریور 1394 تنبکنوازان در سه گروهِ سنیِ الف، ب و ج به رقابت پرداختند. رقابتی که براساسِ ریتمهای گوناگون و اجرای بخشهایی از کتابِ بهمن رجبی و محمد اخوان برگزار شد.
اجرای آزاد و نواختنِ ریتمهای ترکیبی از مواردی بود که داورانِ جشنواره از نوازندگان میخواستند که به اجرایشان بپردازند. شاید مهمترین ضعفی که در نوازندگیِ شرکتکنندگان دیده میشد، عدمِ درک و تفاوت گذاشتن میانِ «نواختن» و «ضربه زدن» بود. برخی از نوازندگان به جای نواختنِ تنبک به این ساز ضربه میزدند. در حالی که استادانِ این ساز همواره بر این نکته تاکید میکنند که تنبک را باید نواخت و دستها را با احساس روی این ساز فرود آورد.
البته این ضعف در همه نوازندگان وجود نداشت و برخی هم به خوبی «نواختن» را درک کرده بودند.
نکته دیگری که در جشنواره جوان میشد به آن رسید، پیشرفتِ نوازندگان زن در نواختنِ تنبک بود. بسیاری از نوازندگانِ بانویی که در جشنواره بودند، تحسینِ داوران را برانگیختند.
نوید افقه، پژمان حدادی، ارژنگ کامکار و کامبیز گنجهای داورانِ بخشِ تنبکنوازی در جشنواره جوان بودند. البته وقتی نام تنبک به میان میآید بیشک همگان انتظار دارند که بهمن رجبی از داورانِ اصلی باشد. اما رجبی همواره از حضور در چنین جشنوارههایی دوری گزیده است. با این حال حضور و تاثیرِ هنرمندی به نام بهمن رجبی را میشد در میانِ اجراهای تک تک شرکتکنندگان دید. کاری که او در تنبکنوازی کرده و آنچه برای این ساز به ارمغان آورده، امروز در حالتِ دستهای نوازندگان، تکنیکهایشان و حتی نوع نشستنشان پیداست.
نوازندگیِ تنبکنوازان در جشنواره موسیقی جوان نشان داد، این ساز مسیر رو به پیشرفتی را طی میکند.
به هر روی جشنواره موسیقی جوان با آوردنِ ساز تنبک به میان دیگر سازها راه را برای پیشرفت این ساز باز و بازتر کرد. میتوان امیدوار بود که در دورههای آینده استعدادهای بیشتری در نوازندگی این ساز کشف شود. حضور تنبک در میانِ دیگر سازهای موسیقی ایرانی موجب میشود که علاقهمندان به موسیقی بیشتر به سمت این ساز بیایند و کمتر به سمتِ سازهای کوبهایِ غربی بروند.
انتهای پیام/