مادر محیط زیست ایران: ۶۰ سال زباله نداشتم

به گزارش سلامت خبرگزاری تسنیم، دکتر "مه‌لقا ملاح" که مادر محیط زیست ایران نیز به او گفته می‌شود، بعد از تحصیل در فلسفه، علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی در دانشگاه تهران مدرک فوق‌لیسانس علوم اجتماعی را اخذ و پس از آن دکترای خود را در همین رشته از دانشگاه سوربن فرانسه دریافت و به ایران بازگشت. وی همچنین در کنار تحصیل، دوره کتاب‌داری را در کتاب‌خانه ملی فرانسه گذراند. مه‌لقا ملاح در سال 1373 با مشارکت همسرش و چند استاد دانشگاهی علاقه‌مند به محیط‌زیست سازمان غیر دولتی زیست‌محیطی «جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط‌زیست» را بنیان گذاشت. این سازمان در 10 اردیبهشت 1374 رسماً اعلام موجودیت کرد.

بانوی محیط زیست ایران که نود و اندی سال را پشت سر می‌گذراند، با مویی سفید به همراه چهره آرام و مهربانی همچنان دغدغه اش محیط زیست و سالم نگه داشتن آن است. وی عناوینی مانند؛ «بهترین شخصیت میراث طبیعی» «دوستدار محیط زیست» را در کارنامه خود نیز به ثبت رسانده است.

دکتر ملاح در رابطه با وضعیت دخانیات در کشور عنوان کرد: در دهه 80 شمسی همایشی تحت عنوان «مبارزه با آلودگی محیط زیست» در ایران برگزار شد که بسیاری از استادان محیط زیست از سراسر کشور در این همایش حضور داشتند. آنها مقالات و پژوهش‌های مختلفی را در حوزه سیگار و آثار مخربش بر روی فرد و محیط زیست ارائه کردند که بسیار قابل تامل بود. زمانی که نوبت به من رسید تا در رابطه با طرحم صحبت کنم، ابتدا با این شعار که «خودکشی بسیارخوب … ولی دیگر کشی چرا؟» آغاز کردم که برای شروع بسیار تاثیر گذار بود. بنده با این عبارت اعلام کردم، افراد که می‌خواهند سیگار بکشند و با این کار دست به خودکشی تدریجی بزنند، مسئله ای ست جدا؛ ولی چرا با این رفتار نادرست شرایط آسیب رساندن و مرگ تدریجی اطرافیان را نیز مهیا می‌کنند. فردی که آگاهانه از مضرات سیگار آشناست و حاضر به ترک آن نیست چرا دیگران را پاسوز خود می‌کند.

وی ادامه داد: بعد از پایان همایش زمانی که متوجه شدم این جمله به اندازه ای که باید بر روی حاضرین تاثیر گذار بود، تصمیم گرفتم آن را به مانند شعار به تعداد زیاد چاپ کرده و در هر جایی که لازم بود نصب کنم. در ابتدا از وزارتخانه‌ها و اماکن دولتی شروع کردم. یادم هست زمانی که وارد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شدم در ابتدا خیلی‌ها با این شعار مخالف بودند ولی زمانی که در رابطه با مضرات و آسیب‌هایی که می‌تواند به محیط زیست از طریق دود سیگار و حتی فیلتر آن وارد شود، آنها نیز متقاعد شدند. بعدها وزارتخانه از طرح بنده استقبال کردند و قرار شد کسی در ساختمان وزارتخانه سیگار نکشد.

ساحل دریا مملو از زباله‌های بیمارستانی و ته سیگار

مادر محیط زیست ایران در رابطه با اهمیت دیدگاه اخلاقی به محیط زیست تاکید کرد: شرافت اخلاقی وشعور از فاکتورهایی‌ست که در رابطه با محیط زیست کمتر به آن بر می‌خوریم. یکی از دلایلش شاید نبود آموزش لازم، برنامه ریزی و فرهنگ سازی مناسب برای شناخت مردم با محیط زیست و دلایل پاکیزه نگه داشتن آن است.

یک زمانی در ساری از بنده دعوت شد که به آنجا بروم. متاسفانه زمانی که وارد این شهر شدم دانشجویان مرا به نزدیک بیمارستانی بردند که چند فرسخ آن کوهی از زباله‌های بیمارستانی به همراه دیگر زباله‌هایی که مردم در ساحل ریخته بودند وجود داشت.

در بین انبوه زباله‌ها نیز با تعداد بی‌شماری ته‌سیگار رو به رو شدم که جمع آوری آنها از بین شن و ماسه‌های ساحل بسیار سختر از دیگر زباله‌ها بود. ته‌سیگارهایی که شاید از بین میلیون‌ها تنها این مقدار در ساحل مانده بودند و معلوم نبود مابقی آنها در داخل دریا، چه آسیب‌هایی را وارد کرده بودند.

دانشجویان محیط زیست برای تصدیق حرفشان مرا به قسمتی از ساحل بردند که امواج، بسیاری از زباله‌ها را با خود به ساحل آورده بود. یادم هست آن روز فقط 10 کیسه زباله بزرگ را پُر کردم تا ساحل را بتوانم از آن وضعیت نجات دهم.

متاسفانه وضعیت‌های این چنینی نیز دلیلش عدم آموزش و برنامه ریزی مناسب است. ما باید بدانیم دریا نعمت خداست و بسیار برایمان ارزشمند است. ماهی‌های زیبا، غذاهای دریایی، هوای پاک همگی از نعمت‌هایی‌ست که از دریا نصیب ما می‌شود که متاسفانه ما با دست خودمان این نعمت را از بین می‌بریم.

ته مانده سیگار برای ارگانیسم آبی و ماهی خطرناک است

دکترملاح در رابطه با ته مانده‌های سیگار افزود: مواد شیمیایی موجود در سیگار مانند آرسنیک، نیکوتین، سرب و غیره می‌توانند به نمک و آب شیرین نفوذ کرده که برای میکرو ارگانیسم‌های آبی و ماهی‌ها خطرناک هستند. زباله‌های حاصل از سیگار مانند فیلتر، ته مانده، بسته بندی و کبریت‌های سوخته برای محیط زیست مضر هستند. ته مانده‌های سیگار و دیگر مواد زائد دخانیات، گزینه شماره یک فهرست زباله‌هایی هستند که از سواحل سراسر جهان جمع آوری می‌شوند. مواد شیمیایی موجود در سیگار مانند آرسنیک، نیکوتین، سرب می‌توانند به نمک و آب شیرین نفوذ کرده و بر همین اساس برای میکرو ارگانیسم ‌های آبی و ماهی‌ها بسیار خطرناک هستند.

به گزارش جمعیت مبارزه با استعمال سیگار، این فعال محیط زیست از ساکنان قدیمی تهران است و در خانواده ای تربیت شده که زباله تولید نکردن برایشان اهمیت ویژه ای داشته است. بطوریکه دکتر ملاح عنوان می‌کند: «بنده در دل خانواده‌ای بزرگ شدم که مادرم قبل از من فعال محیط زیست بود. در خانه ما زباله‌ای تولید نمی‌شد. مادرم قبل از من به این موضوع بسیار اهمیت می‌داد و هیچ وقت زباله بیرون نمی‌گذاشت. البته خیلی از مردم آن دوران مثل حالا نبودند و زباله کم تولید می‌شد. هر فردی در هر خانواده‌ای راه حلی برای بازیافت زباله‌اش پیدا می‌کرد. غذا را به اندازه تعداد و میزان خوراک افراد خانواده تهیه می‌کردیم که اضافه نیاید و مجبور به دور ریختن آن نشویم. باقی مانده بعضی مواد غذایی را به مرغ و جوجه‌ها می‌دادیم. از کاغذ و پلاستیک هم خیلی استفاده نمی‌کردیم. خلاصه زندگی روستایی موجب شده بود، به محیط زیست کمتر آسیب بزنیم و کمتر آن را به مخاطره بیاندازیم اما حالا آلودگی‌های جدیدی را وارد این چرخه کرده‌ایم و موجب بروز بیماری‌های جدید هم شده‌ایم که باید زود‌تر به فکر راه باشیم.

 60 سال، زباله تولید نکردم

دکتر ملاح عنوان می‌کند: برای من مهم است که زباله کم تولید شود. هنوز زباله‌‌های تَر را در چاه داخل حیاط می‌ریزیم تا کود ‌شود تا برای درختان حیاط استفاده می‌کنیم. من حدود 60 سال و اندی‌ست که زباله ای بیرون از خانه نگذاشته ام مگر اینکه زباله‌ها بازیافتی باشند. هنوز هم از بطری‌های پلاستیکی استفاده نمی‌کنم و قبل‌تر‌ها که خودم برای خرید می‌رفتم ساک پارچه‌ای برای حفظ محیط زیست با خود می‌بردم و همه را برای این کار تشویق می‌کردم تا از تخریب حریصانه محیط زیست تا حدودی خودداری شود و نسل آینده هم بتوانند از این میراث بهره‌مند شوند.

مادر محیط زیست ایران که برای بهبود وضعیت محیط زیست همواره ایده‌های جالبی داشته است، عنوان می‌کند: «تفکیک زباله در سال‌های اخیر بهتر شده اما هنوز جای دارد در این زمینه کارهای گسترده ای انجام شود که یکی از آنها توجه به بانوان به عنوان مربیان فطری جامعه است.

وجود یک باطری خراب در کیسه زباله می‌تواند اثرات مخرب برای محیط زیست داشته باشد، شهرداری‌ها می‌توانند برای جمع آوری مجزای این باطری‌ها در مکان‌های مختلف حتی سوپرمارکت‌ها مخزن مکعبی شکل را تهیه کنند و در اختیار مراکز عمومی قرار دهند تا شهروندان باطری‌های خراب و دور انداختنی خود را به آنجا تحویل دهند. روی آن هم می‌توان با نوشتن پیامی نوع کارکرد مخزن مشخص شود. از این رو شهردای می‌تواند در انجام چنین کارهایی، متولی اجرای این طرح شود.

همچنین روغن‌های سوخته غذا‌ها نیز وقتی وارد چرخه فاضلاب شهر می‌شوند، آسیب‌های بسیاری به محیط زیست وارد می‌کنند که برای جمع آوری آنها می‌توانیم مخازنی را در مراکز تجاری یا محل‌هایی که حضور مردم بیشتر است، قرار دهیم تا شهروندان روغن سوخته خود را به آنجا تحویل دهند و متولیان مربوطه برای تصفیه و استخراج مفید آن وارد عمل شوند. درست مانند اقدامی که برای بازیافت روغن سوخته خودرو‌ها انجام می‌شود.

دکتر ملاح به آمار بالای تولید زباله در پایتخت و سایر شهرهای کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: هر فرد سهمی در کاهش تولید زباله دارد. یکی از راحت‌ترین و در دسترس‌ترین اقدامات تبدیل زباله‌های‌تر به کمپوست است که یکی از عالیترین کود‌ها برای مصرف گل، گیاه و درختان محسوب می‌شود.

این کار فقط مختص خانه‌های حیاط دار نیست بلکه آنهایی که آپارتمان نشین هستند هم می‌توانند در خانه خود به راحتی در این زمینه اقدام کنند. کاری که تعدادی از اعضای جمعیت زنان مبارزه با آلودگی هوا در بالکن آپارتمانی که زندگی می‌کنند انجام داده‌اند و نتیجه گرفته اند. ولی ته‌مانده‌های به جا مانده از سیگار متاسفانه آثار مخربی از خود در طبیعت به جای می گذارند، هم برای درختان، پرندگان و ماکیان مضر است و هم سمی که از فیلترها در هوا آزاد می‌شود نیز می‌تواند برای کودکان و بزرگسالان نیز آسیب رسان باشد، لذا باید با آموزش لازم به افراد بیاموزیم که ته‌سیگارهای خود را حداقل درون سطح زباله بیاندازند. بنابراین رسانه‌های جمعی، دولت و تمامی ارگان‌ها و سازمان‌ها باید بودجه ای را برای رسیدگی به محیط زیست و جلوگیری از آسیب و تخریب آن تخصیص دهند، تا آیندگان نیز از این نعمت الهی بهره مند شوند.

انتهای پیام/