به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم به نقل از کریستین ساینس مانیتور، تنها پنج ماه از حصول توافق هستهای تاریخی بین ایران و شش قدرت جهانی که بهمثابه پیروزی دیپلماسی بر جنگ بود گذشته است.
سرخط خبرها هماکنون مملو از ادعا و رد ادعاها درباره توافق ــ که براساس آن برنامه هستهای ایران را در مقابل کاهش تحریمهای فلجکننده محدود میکند ــ و موضوعاتی همچون آزمایش موشکهای ایران و اقدامات آمریکا است.
با وجود مخالفتها، آنهایی که (از هر دو طرف) توانستند به این توافق دست یابند همچنان مصمم به انجام تعهدات خود هستند، هرچند تندروها در هر دو طرف تلاش دارند تا این اقدامات را کند و یا کاملاً متوقف کنند.
مقامات آمریکایی میگویند که ایران سریعتر از آنچه انتظارش میرفت در حال برچیدن عناصر کلیدی برنامه هستهای خود است و جان کری، وزیر خارجه آمریکا در نامهای خطاب به کمیته روابط خارجی سنای این کشور در روز چهارشنبه اعلام کرد که ایران بهصورت «قابل راستیآزمایی» در حال برداشتن گامها است و اینکه «تعلیق تحریمها ... امری مناسب است».
این بهمعنای کاهش تحریمها در ژانویه است، که بسیار زودتر از پیشبینیهای اولیهای است که براساس آن کاهش تحریم تا اواخر بهار طول میکشید.
در تهران، حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران گفته است که کشورش در حال انجام تعهدات خود است و به شهروندان خود گفت که تحریمها تنها طی یک ماه پایان میپذیرند. وی از ایرانیهای مقیم خارج و شرکتهای خارجی دعوت کرد تا به این کشور آمده و «از این فرصت بهره ببرند» و عنوان داشت که «مسیر برای همکاریهای بزرگتر با جهان باز خواهد بود».
یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بینالملل انرژی اتمی نیز روز چهارشنبه اعلام کرد که «اگر همه چیز بهخوبی پیش برود» اینکه روز اجرای توافق ــ زمانی که راستیآزمایی آژانس و برداشتن تحریمها همزمان رخ میدهند ــ در اواخر ماه ژانویه باشد چیز غیرممکنی نیست.
اما در مورد آخرین نشانههای پیشرفت باید گفت که مقامات آمریکایی عنوان داشتهاند که ایران تاکنون 5هزار دستگاه از بیش از 19هزار دستگاه سانتریفیوژ غنیسازی اورانیوم خود را برچیده است و انتظار میرود که 8هزار دستگاه باقیمانده طی هفتههای آتی برچیده و به انبار منتقل شوند.
مقامات ایرانی نیز گفتهاند که طی هفتههای آتی بازتنظیم (خارج کردن قلب) راکتور آب سنگین اراک را کامل خواهند کرد و هسته آن را با سیمان پر کرده و این اطمینان را خواهند داد که راکتور بهروز شده اراک، پلوتونیومی را که مناسب تولید سلاح هستهای باشد تولید نخواهد کرد.
همچنین انتظار میرود که ایران حدود 10 تن اورانیوم غنیشده خود را تا پایان دسامبر از کشور خارج کند. بهگفته استفان مول، ارشدترین مقام آمریکایی مسئول اجرایی توافق، این اقدام «بهتنهایی بازه زمانی گریز هستهای ایران را بهنحو قابل توجهی طولانیتر میکند».
وی در سخنانی در شورای آتلانتیک گفت: «این حقیقت که آنها این کارها را با سرعتی بیش از انتظار انجام میدهند ما را با چالشی برای حصول اطمینان بابت راستیآزمایی کامل هر یک از گامها مواجه میکند».
در مورد اتهامات مطرح مبنی بر فعالیتهای گذشته این کشور نیز آژانس بینالمللی انرژی اتمی روز سهشنبه بهصورت رسمی 13 سال تحقیقات در مورد ابعاد نظامی احتمالی فعالیتهای هستهای ایران را پایان بخشید و یک «ارزیابی نهایی» را تأیید کرد که مسیر را برای توافق هستهای موسوم به برجام فراهم کرد.
آژانس نتیجهگیری کرد که ایران «طیفی از فعالیتهای مرتبط با توسعه یک وسیله انفجاری هستهای» را بهصورت سازماندهی شده تا سال 2003 انجام داده است و برخی بخشهای آن را تا سال 2009 ادامه داده است. این فعالیتها طبق گفته آژانس «فراتر از امکان سنجی و مطالعات علمی نبوده است».
برخی پرسشهای ارائه شده از سوی آژانس بهصورت کامل توسط ایران پاسخ داده نشده است و از طرف دیگر براساس توافقی که ماه جولای حاصل شد موضوع فعالیتهای هستهای ایران باید پایان بخشیده شود که اینگونه نیز شده است.
در مورد آزمایشهای موشکی ایران نیز باید گفت که ایران در 10 اکتبر یک موشک بالستیک میانبرد را آزمایش کرد و موجب خشم کنگره شد بهطوری که خواهان اعمال تحریمهای بیشتری شدند.
در حالی که قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل مصوب جولای 2015 در مورد برجام خواهان این شده است که ایران روی موشکهای طراحی شده برای حمل تسلیحات هستهای کار نکند، ایران میگوید که موشکهایش برای چنین منظوری طراحی نشده است.
اما 36 تن از مجموع 54 سناتور جمهوریخواه آمریکایی این آزمایش موشکی را بیتوجهی آشکاری نسبت به تعهدات بینالمللی ایران توصیف کرده و از رئیس جمهوری ایالات متحده خواستند تا تحریمها را برندارد.
در مورد ممنوعیت لغو ویزا برای اتباع برخی کشورهایی که طی 5 سال گذشته سفری به ایران (و سوریه، عراق و سودان) داشتهاند نیز باید گفت که پس از حوادث پاریس و سنبرناردینو، لایحههای ارائه شده به مجلس نمایندگان و سنا با هدف سختتر کردن نظام لغو روادیدی است که اتباع اروپایی بیش از همه از آن منتفع شدهاند.
موافقان توافق هستهای میگویند که چنین قوانینی که شامل ایران میشود ممکن است ناقض برجام باشند، و تمامی طرفها لازم است طوری عمل کنند که تمهیدات این توافق را تضعیف نکنند. در این وضعیت، این لایحه میتواند به کاهش انگیزه تجار منجر شده و به چشمانداز اقتصادی ایران در دوران پساتحریم آسیب وارد کند.
انتهای پیام/*