متن یادداشت حجت الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی کشور با عنوان «اعتماد به لیست‌ها گامی بلند به سوی تحزب در نظام جمهوری اسلامی ایران»، به صورت اختصاصی در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار گرفته، به‌شرح ذیل است:

فرانسوی‌ها در زمره آخرین کشورهای اروپایی‌اند که به رغم پیشتازی در تاسیس نظام جمهوریت «تحزب» را پذیرفتند. یکی از مهمترین دلیل بدبینی فرانسویان به احزاب سیاسی نظریه "اراده جمعی " ژان ژاک رسو بود. از دیدگاه رسو اراده جمعی که نماد آن مجلس ملی است تقسیم‌ناپذیر و یگانه است. پیروان رسو معتقد بودند حزب سیاسی در این اراده یگانه و واحد خلل ایجاد کرده و عامل تفرقه است. همین باور ساده کافی بود تا تحزب در فرانسه را دو قرن به تاخیر اندازد. نظریه اراده جمعی بیش از دو قرن بر نظام سیاسی فرانسه سایه افکند و راه را بر شکل‌گیری و نهادینه شدن احزاب سیاسی بست. 

سخنان اخیر مقام معظم رهبری درباره امکان اعتماد به لیست‌های انتخاباتی می‌تواند سرآغاز دوران تازه‌ای در زندگی احزاب سیاسی در ایران باشد. به رغم همه سازوکارهای قانونی که در قانون اساسی و قوانین عادی برای تحزب در نظام جمهوری اسلامی پیش بینی شده، اما همچنان احزاب فاقد جایگاه لازم‌اند و نمی‌توان از «نظام حزبی» و یا «تحزب » در کشورمان سخن گفت. احزاب و تشکل‌ها در ایران ماشین‌های انتخاباتی‌اند و کاربردی بسیار محدود در معرفی نامزدها دارند. درحالی  که انتخابات و احزاب دو روی یک سکه‌اند و لازمه مردم سالاری دینی شکل‌گیری تحزب در ایران است.

باید دانست که وجود احزاب سیاسیِ حتی پرشمار، به هیچ روی به معنای تحزب نیست. وجود احزاب شرط لازم تحزب است اما شرط کافی نیست. مرادم از تحزب شکل‌گیری« نظام حزبی» است. در نظام جمهوری اسلامی ایران به رغم وجود ده‌ها حزب سیاسی همچنان نظام حزبی پایدار و تحزب به معنای راستینش، سامان نیافت. حل قانونی پرداخت یارانه های حزبی، تعریف جایگاه احزاب سیاسی در ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران  بویژه در ساختار داخلی و کمیسیون های مجلس شورای اسلامی، تثبیت جایگاه احزاب در نظام انتخاباتی و سازوکارهای قانونی و حقوقی دیگر از جمله شروط تحزب‌اند. اما یکی از مشکلات اعتقادی و ایدئولوژیک احزاب سیاسی باوری است که با استناد به آموزه های دینی «کسب یقین» را لازمه رفتار رأی دهی می‌داند.  از این دیدگاه رأی دهنده باید در مورد صلاحیت تک تک افرادی که قرار است او را نمایندگی کنند،  یقین حاصل کند. در نتیجه اعتماد به فهرستهای انتخاباتی که لازمه تحزب و رفتار حزبی رأی دهنده است مخدوش و ناممکن است. 

سخنان مقام معظم رهبری که در امور عمومی و سیاسی فصل الخطاب است از این نظر حائز اهمیت فراوان است و راه را برای حضور فعال احزاب و تشکل های سیاسی به عنوان کارگردانان صحنه های سیاسی هموار می‌کند. جان کلام این است که مردم به یک تشکل و برنامه هایش اعتماد می‌کنند و نمایندهِ منتخبِ خود را به عنوان سخنگوی آن دیدگاه‌ها و تفکر به مجلس می‌فرستند.بنابراین مشارکت سیاسی و رفتار رأی دهی مبتنی بر اعتماد به احزاب سیاسی شکل می‌گیرد. اما لازمه تحزب رفتار تشکیلاتی و حزبی نمایندگان منتخب مردم در مجالس انتخابی مانند مجلس شورای اسلامی، مجلس خبرگان، شورای شهر و مانند آن نیز است.

از دیدگاه نخست رفتار حزبی و تشکیلاتی برای نماینده بی‌معناست. نماینده مکلف است به یقین و اجتهاد خود عمل کند و پیروی از تشکیلات رافع تکلیف نیست. اما نگاه مقام معظم رهبری را اگر بتوان علاوه بر رفتار رأی دهندگان به رفتار نمایندگان هم عمومیت داد مانع عقیدتی بزرگی از پیش پای احزاب سیاسی بر می‌دارد. البته شاید بتوان گفت لازمه رأی تشکیلاتی و حزبی اطاعت حزبی نمایندگان هم هست. زیرامردم با اعتماد به برنامه های حزب و تشکل سیاسی نماینده را برگزیده‌اند.

در حقیقت رأی دهنده به گرایش‌ها و  برنامه‌های تشکل مورد وثوق خود اعتماد کرده است و نماینده نیز باید به دیدگاه موکلینش احترام گذاشته و از تشکل سیاسی‌اش پیروی کند نه از دیدگاه شخص‌اش و این یعنی گامی بلند به سوی تحزب پایدار.  اگر چه برای شکل‌گیری و نهادینه شدن تحزب راه درازی در پیش است اما دیدگاه مطرح شده از سوی مقام معظم رهبری می تواند مبنایی باشد فقهی و نظری بر حجیت رفتار تشکیلاتی و حزبی و این موضوع به دلیل اهمیتش شایسته مباحث بیشتر بین صاحبان فکر و اندیشه است.

انتهای پیام/