بی‌مهری‌های وزارت علوم نسبت به آموزشهای شغل‌محور
طی ماههای اخیر مسئولین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بدون شناخت از ابتدایی‌ترین اصول و مفاهیم آموزشهای علمی ــ کاربردی و با تکرار شعار ناقص "کاهش کمّیت آموزش عالی" متأسفانه دست به اقداماتی مخرب و بدون بازگشت در حوزه آموزشهای شغل‌محور زده‌اند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، متن یادداشت دکتر ناصر فخاری رئیس دانشکده علمی کاربردی گفتمان انقلاب اسلامی با عنوان «بی‌مهری‌های وزارت علوم نسبت به آموزشهای شغل‌محور ادامه دارد» به‌شرح ذیل است:
طی ماههای اخیر مسئولین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بدون شناخت از ابتدایی‌ترین اصول و مفاهیم آموزشهای علمی ــ کاربردی و با تکرار شعار ناقص "کاهش کمّیت آموزش عالی" متأسفانه دست به اقداماتی مخرب و بدون بازگشت در حوزه آموزشهای شغل‌محور زده‌اند.
در این میان اقداماتی در دستور کار وزارت علوم قرار گرفته است که هرچند از اعلام رسمی آن پرهیز می‌کنند ولی از آنها در محافل غیررسمی به‌عنوان برنامه‌های خود برای آموزشهای علمی ــ کاربردی نام می‌برند، این برنامه‌ها عبارتند از:
1- آموزشهای علمی ــ کاربردی بایستی به آموزشهای کوتاه‌مدت محدود شود و فارغ التحصیلان آن نبایستی مدرک تحصیلی رسمی دریافت نمایند.
2- آموزشهای علمی ــ کاربردی تنها باید به شاغلین بخشها و دستگاه‌های اجرایی محدود شود.
3- تنوع شیوه‌های آموزشی برای آموزشهای علمی ــ کاربردی (مانند آموزشهای الکترونیک و آموزشهای حین کار) پذیرفته نیست و تمامی این آموزشها بایستی به‌شیوه‌های سنتی و حضوری انجام شوند.
4- به هیچ عنوان آموزشهای علمی ــ کاربردی نبایستی وارد حوزه تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکترا) گردد . بدین ترتیب تمام فارغ التحصیلان هنرستان‌ها و مراکز آموزش علمی ــ کاربردی برای همیشه از ادامه تحصیل در مقاطع تحصیلی بالاتر در این نظام محروم خواهند بود.
5- ظرفیت پذیرش دانشجو در نظام آموزش علمی ــ کاربردی بایستی به حداقل میزان خود کاهش یابد. سهم این آموزشها بایستی کمتر از تعداد دانشجویانی باشد که جذب مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی می‌شوند و باید سهم پذیرش دانشجو به‌نفع مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی اصلاح گردد.
6- آموزشهای علمی ــ کاربردی بایستی در حوزه‌های صنعتی و کشاورزی اجرا شوند و این آموزشها در حوزه‌های فرهنگ و هنر و مدیریت و خدمات اجتماعی بایستی متوقف و یا به‌شدت محدود گردند.
مروری بر مصوبات شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مغایرت و بعضاً تناقض این تصمیمات با مصوبات آن شورا را نمایان می‌سازد:
ماده 3 مصوبه 74.11.17 شورای‌عالی انقلاب فرهنگی نیز ویژگی‌های زیر را برای آموزشهای علمی ــ کاربردی ذکر می‌کند:
ماده 3 - اصول برنامه‌ریزی آموزشهای علمی ــ کاربردی و هدایت پژوهشهای وابسته به
آن عبارت است از:
الف: به کاربردن نظریه‌های علمی و مکتسبات فنی در جهت رشد تواناییهای عملی.
ب: برقراری پیوند و هماهنگی میان آموزش و پژوهش کاربردی و نیازهای شغلی.
ج: انعطاف‌پذیر کردن برنامه‌های آموزشی و پژوهشی کاربردی به‌تناسب تحولات علوم و
فنون.
د: آماده‌سازی و تربیت تدریجی و مستمر افراد برای اشتغال آنها در حیطه شغلی خاص
یا طیفی از مشاغل همگون.
ه: طراحی این آموزشها به‌نحوی که فارغ‌التحصیلان هریک از مراحل و مقاطع مختلف،
دارای کارآیی لازم برای اشتغال باشند و امکان بازگشت به آموزش با ادامه آن برای
آنها فراهم باشد.
و: کارآموزی و کسب مهارتهای شغلی با برنامه‌ریزی هماهنگ
ز: توجه به تناسب و هماهنگی بین دانش و مهارت در هر دوره و در هر سطح و پیوستگی و
انسجام بین مقاطع در دوره‌های مختلف.
ح: قرار گرفتن آموزشهای کاربردی به‌عنوان یکی از شروط اصلی ارتقای شغلی در مشاغل
تخصصی و به‌تناسب آن متحول کردن نظام اشتغال و دستمزد.
و ماده 4 همان مصوبه بر ادامه آموزشهای علمی کاربردی تا بالاترین سطوح تحصیلی تأکید دارد:
ماده 4 - آموزشها و پژوهشهای علمی ــ کاربردی در کلیه سطوح و مقاطع تحصیلی و
مهارتی، اجرا می‌شود و تا بلندترین سطوح تخصصی حسب نیاز ادامه می‌یابد
نگاهی به تجربه کشورهای توسعه یافته در حوزه آموزشهای علمی ــ کاربردی به تصویر فضای واقعی و جهانی این آموزشها کمک خواهد کرد. این آموزشها اکنون در بسیاری از کشورهای توسعه یافته در حال انجام است، به‌عنوان نمونه در کشور آلمان این آموزشها در 300 مرکز آموزش عالی (FH) در حال انجام است و این آموزشها تا مقطع دکتری ادامه دارد. در کشور اتریش نیز این آموزشها در بیش از 100 مرکز آموزش عالی و تا سطح فوق‌لیسانس در حال انجام است.
دو نکته دیگر نیز از تجربه کشورهای توسعه یافته در حوزه آموزشهای علمی ــ کاربردی قابل توجه است؛ اول اینکه غالب دانشجویان این مؤسسات جوان‌های جویای کار هستند و شاغلین اقلیت مطلق را در این مؤسسات علمی ــ کاربردی تشکیل می‌دهند و دیگر اینکه غالب رشته های علمی ــ کاربردی کشورهای توسعه یافته در حوزه مدیریت و خدمات اجتماعی است نه صنعت و کشاورزی.
همان‌گونه که مشاهده می‌شود، برنامه‌های غیررسمی و نانوشته وزارت علوم (که امروز به‌صورت جدی در حال اجرا و پیگیری است)؛ هم با مصوبات شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تناقض دارد و هم با تجارب سایر کشورها در این حوزه منافات دارد. در حالی که شورای عالی انقلاب فرهنگی بر ادامه این آموزشها تا بالاترین سطوح آموزش عالی تأکید دارد؛ توقف غیرقانونی این آموزشها در سطح کارشناسی ناپیوسته به‌چه‌دلیل و با چه مستند قانونی صورت گرفته است؟
تأکید مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی بر توسعه این آموزشها به تمامی مشاغل و حرف است، حال جای این سؤال مطرح است که چرا وزارت علوم اصرار به محدود کردن آموزشهای علمی ــ کاربردی فقط در حوزه‌های فنی و صنعتی را دارد و از توسعه این آموزشها در رشته‌های خدماتی و مدیریتی ممانعت به عمل می‌آورد.
در حالی که مصوبه سیصد و شصت و نهمین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی بر آموزش داوطلبان اشتغال به کار از بین جوانان مستعد تأکید و تصریح دارد، چرا وزارت علوم مصرّانه در پی ایجاد موانع متعدد و گوناگون برای ورود جوانان و نیروهای آزاد به این آموزش‌هاست؟ در حالی که این رویکرد با تجربه‌های جهانی نیز به‌صراحت منافات دارد.
نگاهی به ویژگی‌های ممتاز و بی‌بدیل دانشگاه جامع علمی کاربردی می‌تواند میزان آسیب‌زا بودن رویکردهای فعلی وزارت علوم بر عرصه علم و اشتغال کشور را بیش از پیش نمایان سازد.
مهم‌ترین این ویژگی‌ها که در هیچ‌یک از سایر زیرنظام‌های آموزش عالی وجود ندارند عبارتند از:
1. دانشگاه جامع علمی کاربردی ارتباط سازمان یافته‌ای بین وزارت علوم و وزارتخانه‌ها و سازمان‌های اجرایی و همچنین فعالان اقتصادی در بخش خصوصی ایجاد کرده است. در حال حاضر این دانشگاه با بیش از هفتاد وزارتخانه، سازمان ویا نهاد در سطح ملی همکاری دارد و بیش از 300 کارخانه بزرگ در انجام آموزشهای علمی کاربردی مشارکت دارند. علاوه بر اینها تشکل‌های بخش خصوصی مانند اتحادیه‌های صنفی نیز در این عرصه حضور یافته‌اند.
2. دانشگاه جامع علمی کاربردی توانسته است امکانات بخشهای غیردولتی را به‌خوبی بسیج کرده و در اختیار آموزش عالی قرار دهد، به‌طوری که قریب به شصت درصد مراکز آموزش علمی کاربردی در بخش غیردولتی مستقر هستند.
3. دانشگاه جامع علمی کاربردی توانسته است بش از 5000000 مترمربع فضای آموزشی و کارگاهی را به‌رایگان در اختیار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار دهد.
4. اجرای آموزشهای علمی کاربردی با استفاده از توان و پتانسیل‌های موجود کشور صورت می‌پذیرد و تربیت سالانه بیش از صدهزار دانشجو نه‌تنها یک ریال هزینه برای وزارت علوم ندارد بلکه برای نظام آموزش عالی درآمدزا نیز هست.
5. تمامی رشته‌های دانشگاه جامع علمی کاربردی بر اساس تقاضای فعالان اقتصادی و با مشارکت خود آنها تدوین شده است. به‌عبارت دیگر این نظام آموزشی توانسته است نیازهای آموزشی پنهان بنگاه‌های اقتصادی را شناسایی و آنها را به برنامه آموزشی در سطح آموزش عالی تبدیل کند، تجربه‌ای که تنها پس از پیروزی انقلاب اسلامی و فقط در این دانشگاه رخ داده است.
6. بیش از پنج‌هزار خبره صاحب دانش‌های ارزشمند بومی در بخشهای مختلف اقتصادی شناسایی و به‌عنوان مدرس علمی کاربردی در این دانشگاه مشغول به تدریس شده‌اند، به این ترتیب این دانشگاه نقش مهمی در حفظ، مستند سازی و ترویج میراث معنوی و ملی ما داشته است.
با توجه به تمامی موارد ذکرشده؛ به نظر می‌رسد بایستی وزارت علوم از پرده‌پوشی دست بردارد و سیاست‌های خود را در راستای تحقق دستور صریح مقام معظم رهبری مبنی بر لزوم توسعه آموزشهای علمی کاربردی به‌صراحت بیان کند و در معرض قضاوت افکار عمومی و صاحب‌نظران قرار داده و البته خود را بی‌نیاز از بهره‌مندی از نظرات آنان نداند.
انتهای پیام/*
