مدیرکل بین‌الملل تسنیم: موضوع آزمایش‌های موشکی ایران ارتباطی به برجام ندارد
بی‌اعتمادی بین ایران و آمریکا سابقه‌ای طولانی و حتی چند دهه‌ای دارد و بازسازی و بازیابی این اعتماد از دست رفته زمان زیادی نیاز دارد که وابسته به زنجیره کنش‌ها و واکنش‌ها بین طرفین است.
به گزارش حوزه سیاست خارجی و بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، شبکه فرانس24، چند شب پیش برنامه مناظره خود را به موضوع آغاز «روز اجرای» برجام اختصاص داد. در این مناظره فرانسوا نیکولا، سفیر سابق فرانسه در تهران، عباس اصلانی، مدیرکل بین‌الملل و سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم، مایکل پریجنت، تحلیلگر امور خاورمیانه در اندیشکده هادسون و همدم مصطفوی، روزنامه‌گار نشریه کوریر انترناسیونال فرانسه شرکت کردند.
در ابتدای این برنامه، فرانسوا نیکولا، سفیر سابق فرانسه در تهران در مورد آغاز روز اجرای برجام و اینکه آیا جهان امن‌تر شده است، گفت: هم‌اکنون «جهان کمی امن‌تر شده است، با اینکه قرار نیست که یک دنیای بی‌نقص و ایده‌آل حاصل شود؛ اما امروزه ما نمی‌توانیم خیلی جاه‌طلب باشیم، و اخبار خیلی خوبی در خاورمیانه وجود ندارد، در این وضعیت ما واقعا می‌توانیم این توافق را جشن گرفته و از آن شادمان باشیم. البته بهتر است بگویم اجرایی شدن توافق را، زیرا خود توافق در تابستان گذشته حاصل شد. اما در آن زمان هیچ چیزی صددرصد و تضمین‌شده نبود. شما موضع‌گیری کنگره آمریکا را به یاد دارید. نهایتا باید گفت همانطور که در بسیاری از مقالات نشریات و روزنامه‌ها آمده است، در پی پایبندی ایران به تعهدات خود، تحریم‌های اعمالی علیه آنها رفع خواهد شد. این یک نکته مهم است. در نتیجه جهان واقعا می‌تواند کمی احساس امنیت بیشتری را داشته باشد.
"با اجرایی شدن برجام، جهان واقعا می‌تواند کمی احساس امنیت بیشتری را داشته باشد"
وی در ادامه گفت: البته باید گفت که ایران مجبور بود که به تعهدات خود پایبند باشد، اما نکته مهمی در این جا وجود داشت و اینکه آمریکا ضرورتا مجبور به پایبندی نبود. شما شاید به خاطر بیاورید که بسیاری از جمهوری‌خواهان تحت حمایت اسرائیل، همچنین مورد سخنرانی نتانیاهو در کنگره، همه علیه توافق بودند و تنها یک اکثریت شکننده‌ای وجود داشت که رئیس جمهوری آمریکا، باراک اوباما توانست با استفاده از آن، بر ریسک عدم تأیید توافق هسته‌ای با ایران از سوی کنگره فائق آید.
مایکل پریجنت، تحلیلگر امور خاورمیانه در اندیشکده هادسون نیز یکی دیگر از مهمان این برنامه بود، وی در مورد وضعیت ایجاد شده پس از فرارسیدن اجرای برجام گفت: جهان زمانی امن‌تر خواهد بود که ایران تحت نظارت باشد و هرگونه احتمال نقض توافق از سوی آن مورد کنکاش قرار بگیرد. ما حقیقتا نمی‌توانیم اجرایی شدن توافق هسته‌ای را جشن بگیریم.
وی با اشاره به گزارش آژانس مبنی بر اینکه ایران تا سال 2009 برنامه هسته‌ای نظامی را در پیش گرفته بود، اعلام کرد که این واقعیت برای نگه‌داشتن و حفظ تحریم‌ها کفایت می‌کند.
همدم مصطفوی، روزنامه‌گار نشریه کوریر انترناسیونال فرانسه نیز که در این گفتگوی تلویزیونی شرکت کرده بود در ادامه این گفتگو عنوان داشت: توافق هسته‌ای با ایران تا چند سال پیش یک امر کاملا غیرقابل انتظار بود. در زمان دولت پیشین ایران، هیچ کسی وجود نداشت که فکر کند (حصول) چنین توافق هسته‌ای ممکن باشد.
عباس اصلانی، مدیرکل بین‌الملل و سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم که دیگر مهمان این مناظره تلویزیونی بود، در خصوص اینکه برخی از توافق هسته‌ای خوشحال هستند و برخی نگران، آیا به نظر شما توافق هسته‌ای جهان را امن‌تر می‌کند یا ناامن‌تر، گفت: پس از توافق هسته‌ای بین ایران و 1+5 شاهد اتفاقاتی بودید. ملوانان آمریکایی پس از ورود در آبهای ایران در خلیج فارس دستگیر شدند، اما طی یک روز آزاد شدند. این اتفاق به‌خاطر دیپلماسی و تماس‌های دیپلماتیک بین ایران و آمریکا رخ داد. همچنین تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا، و حل شدن یک دعوی ایران علیه آمریکا در دادگاه لاهه از جمله مواردی بودند که نشان دادند که توافق هسته‌ای چه کارکردی را در این زمینه می‌تواند داشته باشد. تصور کنید که اگر چنین اتفاقاتی در گذشته می‌افتاد، چه اتفاقاتی می‌توانست رخ دهد.
"دیپلماسی صبورانه به صلح و ثبات در منطقه و جهان کمک می‌کند"
وی افزود: برخی کشورها معتقدند که توافق هسته‌ای به صلح و امنیت بیشتر در منطقه و جهان کمک می کند، اما عده‌ای هم هستند که از آن نگران هستند. از جمله اسرائیل و عربستان که با این توافق مخالف بوده و معقدند که این توافق جهان را ناامن‌تر می‌کند. سوالی که پیش می‌آید این هست که جایگزین این توافق چه می‌تواند باشد. کارکردی که این توافق می تواند داشته باشد، این است که تنش‌ها و چالش‌ها را بین ایران با برخی کشورها از جمله آمریکا را کاهش می‌دهد. جایگزین این مورد، این است که تنش بیشتر یا جنگ حکمفرما باشد. سوال این است که آیا جنگ و تنش بیشتر جهان را امن‌تر می‌کند یا ناامن‌تر؟ همانگونه که مقامات ایرانی و برخی کشورها اعلام کرده‌اند دیپلماسی صبورانه می‌تواند به صلح و ثبات در منطقه و جهان کمک کند.
در ادامه این مناظره تلویزیونی، فرانسوا نیکولا درباره تحریم‌های جدید آمریکا علیه آزمایش موشکهای بالستیک ایران، گفت: این دعوا مطمئنا تشدید نخواهد شد و علنا پیگیری نمی‌شود. اما طرف‌ها و افراد آنها اجازه نخواهند داد تا موضوع موشکی توافق هسته‌ای را از مسیر خود خارج کند. افرادی که این توافق هسته‌ای را مورد مذاکره قرار دادند، این توافق را به موضوع هسته‌ای محدود کردند. بنابراین موضوع موشکهای بالستیک ایران در اینجا موضوعیت ندارد. بلکه این موضوع مرتبط با حوزه دفاع، حق حاکمیت و ایرانی‌ها است. اما من فکر می‌کنم که مقامات طرفین از تحریک کردن طرف مقابل خودداری خواهند کرد.
مایکل پریجینت نیز در ادامه این مناظره با اشاره به همزمانی اجرای برجام و برنامه مبادله زندانیان گفت: ایران به هر آنچه دنبالش بود دست یافت. باید توجه کرد که برخی طرف‌های منطقه‌ای مانند عربستان و اسرائیل مخالف برجام هستند. زیرا افرادی که مسئول دستیابی ایران به بمب هسته‌ای بودند، شامل کاهش تحریم‌ها شدند. آنها به پول و دارایی‌ها دست یافتند.
"در عملیات مبادله زندانیان، ایران به هر آنچه دنبالش بود دست یافت"
وی در ادامه ادعا کرد موشکهای بالستیکی که ایرانی‌ها آزمایش می‌کنند برای حمل سلاح هسته‌ای طراحی شده‌اند، و آنها که می‌گویند که این موشک‌ها برای این امر طراحی نشده است، به هیچ وجه اینگونه نیست. سخن گفتن از یک موضوع هیچ چیزی را حل نمی‌کند. چرا عنوان می‌شود که این توافق می‌تواند مانع از دستیابی ایران به بمب هسته‌ای می‌شود. در حالی که در متن برجام می‌بینیم که ایران می‌گوید که ما هیچ گاه به دنبال بمب هسته‌ای نبوده‌ایم. در حالی که طبق گزارش آژانس تا سال 2009 آنها به دنبال این موضوع بودند.
همدم مصطفوی در بخش دوم این مناظره تلویزیونی در مورد ماجرا عملیات مبادله زندانیان بین ایران و آمریکا گفت: اگر به واقعیت بنگریم، مشاهده می‌کنیم که این موضوع هزینه‌ای بوده است که اوباما حاضر به پرداخت آن شده است، زیرا این تنها میراث دوران اوباما در آخرین سال زمامداری وی خواهد بود. وی در موضوع عراق خوب عمل نکرد، همچنین در مورد سوریه نتوانست کار چندانی را به پیش ببرد و یا گوانتانامو را تعطیل کند. اما وی دستکم توانست توافقی را با ایران به دست آورد. در این شرایط البته که جمهوری‌خواهان وی را آماج انتقادات خود قرار می‌دهند. بنابر این رؤسای جمهوری آتی آمریکا روابط متفاوتی با ایران در مقایسه با 37 گذشته خواهند داشت. و رئیس جمهوری آتی آمریکا هر که باشد مجبور است تا در مورد نوع مواجه با این وضعیت جدید تأمل کند.
"توافق هسته‌ای تنها میراث دوران اوباما است، وی دستکم توانست توافقی را با ایران به دست آورد"
وی افزود: در مورد موشکهای بالستیک نیز باید گفت که ایران به دنبال این بود که (پس از پاکستان) به قدرت اتمی دست یابد، اما هم‌اکنون پذیرفت که از این هدف دست بکشد. ایران در محاصره دشمنانی قرار دارد و به همین خاطر به دنبال موشکهای بالستیک هستند.
فرانسوا نیکولا در تکمیل سخنان مصطفوی به این نکته اشاره کرد که هم‌اکنون هم سعودی‌ها و اسرائیلی‌ها به موشکهای بالستیک مجهز هستند. و باید به یاد داشت که بودجه دفاعی عربستان 5 برابر بودجه دفاعی ایران است.
نیکولا در ادامه در خصوص اعلام ایران برای افزایش 500 هزار بشکه‌ای تولید و صادرات نفت گفت: من از این موضوع مطمئن نیستم که این 500 هزار بشکه اضافی بتواند تعادل بنیادین قیمت نفت در بازارهای جهانی را تغییر دهد. به احتمال زیاد قیمت نفت در سه ماهه دوم سال جاری میلادی رشد خواهد داشت. و اگر جنگی بین ایران و سعودی‌ها در بگیرد، شرایط دیگری را به پیش خواهد آورد. انتخابی که سعودی‌ها در ابتدای بحران قیمت نفت اتخاذ کردند «حفظ مشتریان بود» امری که بسیار مهم است. در نتیجه ریاض به دنبال کاهش تولید نفت خود نیست. و من فکر نمی‌کنم که افزایش تولید نفت ایران بتواند وضعیت را به صورت بنیادین تغییر دهد.
"به احتمال زیاد قیمت نفت در سه ماهه دوم سال جاری میلادی رشد خواهد داشت"
مایکل پریجنت در ادامه صحبت‌های خود در این مناظره درباره برنامه دیدار روحانی از پاریس و رم گفت: من فکر می‌کنم این موضوع خوبی است، اینکه جامعه بین‌المللی با تهران تعامل داشته باشد. باید بدانید که روحانی و ظریف نهایتا در مقابل رهبر ایران پاسخگو خواهند بود. در شرایطی که دیپلماسی نیازمند مصالحه دوجانبه است، من فکر نمی‌کنم که آنها (ایرانی‌ها) در غیر از موضوعی که مرتبط با رفع و کاهش تحریم‌ها باشد مصالحه‌ای را انجام دهند.
عباس اصلانی در پاسخ به یک سوال در خصوص آزمایش موشک (عماد) پس از توافق هسته‌ای و اینکه ایران توان خود در این زمینه را افزایش خواهد داد، گفت: تاریخ این آزمایش به قبل از روز اجرای برجام برمی‌گردد، هر چند که بحث موشکی و توان دفاعی ایران ربطی به برجام و توافق هسته‌ای ندارد و ایران حق دارد که توانمندی‌های دفاعی از جمله موشکهای خود را آزمایش کند. از طرفی مقامات ایرانی بارها اعلام کرده‌اند که موشکهای آنها برای حمل کلاهک هسته‌ای طراحی نشده‌اند. سخنگوی وزارت خارجه ایران هم اخیرا بر این نکته تاکید کرد. اینکه ایران اعلام کرد توان دفاعی و موشکی خود را افزایش خواهد داد، در واکنش به اعلام تحریم‌های جدید آمریکا بود.
"آزمایش موشکی ایران ربطی به برجام ندارد و ایران حق دارد که توانمندی‌های دفاعی از جمله موشکهای خود را آزمایش کند"
وی ادامه داد: من فکر نمی‌کنم این موارد در مقطع فعلی مانع اجرای برجام شوند. یکی از نکاتی که مطرح هست این است که اجرای برجام در آینده شاید با چالش‌هایی مواجه شود، اما سوال مهم این است که آیا این چالش‌های موانع عمده‌ای خواهند بود که اجرای توافق را متوقف کنند یا نه. امیدواریم که در آینده در صورت بروز چالش، این موارد مشکلاتی نباشند که مانع اجرای برجام شوند و در نهایت اینکه این توافق با موفقیت اجرا شود.
در بخش دیگری از این مناظره تلویزیونی، فرانسوا نیکولا در مورد برخی حدس‌ها و گمان‌ها که شاید ایران زمانی متحد آمریکا شود، گفت: این امر قطعا زمان خواهد برد. من می‌خواهم به یک مثال مشهور دیگر در عرصه روابط بین‌الملل اشاره کنم، دیدار نیکسون از چین در سال 1972، این یک موفقیت و اقدامی رو به جلو بود. و پس از آن 7 سال طول کشید تا سفارت چین در واشنگتن و سفارت آمریکا در پکن افتتاح شوند. این موضوعی است که در این میان فراموش شده است.
"موضوع بازگشایی سفارت آمریکا در تهران، امری متعلق به دنیای احتمالات است"
وی در مورد امکان بازگشایی سفارت آمریکا در تهران طی 7 سال آتی گفت: این موضوع ممکن است. این موضوع متعلق به دنیای احتمالات است.
عباس اصلانی در خصوص سوالی درباره اختلافات در زمینه سیاست خارجی پس از برجام و اینکه کدام جناح در این زمینه پیروز خواهد شد گفت: ببینید یک تصور اشتباهی از ایران در کشورهای غربی وجود دارد و دلیل آن هم به این برمی گردد که آنها ایران را با کشورهای غربی دیگر مقایسه می‌کنند. در کشوری مثل آمریکا اختلافات بین احزاب از جمله در زمینه سیاست خارجی ملموس است و به چشم می‌خورد. در ایران هم رقابت‌های حزبی و جناحی مثل هر کشور دیگری موجود است و طبیعتا می‌توان اختلاف نظرهایی را در زمینه‌های مخالف بین جناحها مشاهده کرد. اما در زمینه مباحث سیاست خارجی، در ایران، اتحاد بیشتری مشاهده می‌شود، به ویژه در مقایسه با کشوری مانند آمریکا. مقصودم این نیست که انسجام کامل هست و هیچ اختلافی در این زمینه وجود ندارد، بلکه در مقایسه با سایر کشورها این اختلاف کمتر هست. بخاطر همین قرار دادن یک جناح یا مثلا رئیس جمهوری در یک طرف و مقامات دیگر در طرف مقابل شاید درست و واقعی نباشد. اینکه بگوییم یک فرد یا یک جناح در کشور همه تصمیمات را می‌گیرد فرضیه درستی نیست، چه بسا که در موضوعی مانند مذاکرات هسته ای هم تیم و شورایی متشکل از مقامات ارشد سیاسی مختلف بوده‌اند که با هم مشورت و تصمیم گیری کرده‌اند.
"جناح‌های سیاسی در ایران در سیاست خارجی اتفاق‌نظر بیشتری در مقایسه با آمریکایی‌ها دارند"
اصلانی در پاسخ به این سوال که آیا پس از برجام و در این شرایط آیا خصومت ایران و آمریکا رو به پایان است، گفت: آنچه که برجام فعلا در حال حاضر در خصوص ایران و آمریکا انجام می‌دهد این است که تنش‌ها بین این دو کشور را کاهش می‌دهد. نمونه‌هایی مانند آزادی ملوانان آمریکایی، تبادل زندانیان یا حل پرونده در دادگاه لاهه از جمله این موارد است و شاید در آینده هم شاهد مواردی از این قبیل باشیم. اما واقعیت این است که بین ایران و آمریکا یک بی اعتمادی وجود دارد که سابقه‌ای طولانی و حتی چند دهه‌ای دارد و بازسازی و بازیابی این اعتماد از دست رفته زمان زیادی نیاز دارد. اینگونه نیست که ما بگوییم فردا، یا ماه بعد یا سال بعد این دو کشور سفارتخانه‌ها را بازگشایی خواهند کرد، بلکه این روندی است که بیشتر به زنجیره کنش‌ها و واکنش‌ها بین طرفین بستگی دارد. این روند بستگی به بازیابی اعتماد از دست رفته دارد.
مایکل پریجنت نیز در مورد احتمال برقراری دوباره روابط دیپلماتیک بین ایران و آمریکا گفت: من امیدوارم این امر رخ دهد. اما باید به برخی شاخص‌ها توجه کرد. اینکه طی 10 روز اخیر چه چیزی رخ داد. مثلا آیا در مورد ملوانانی که وارد آبهای ایران شدند، آیا با آنها دست داده شد و دوستانه در کنارشان راه رفته و صحبت کردند و یا اینکه آن‌که را مجبور به زانو زدن کردند. در این وضعیت به نظر من نیازی نیست که منتظر 7 سال آینده باشیم. من فکر می‌کنم که روس‌ها تجهیزات پیشرفته نظارتی را به ایران خواهند فروخت. و من فکر می کنم که طی 7 سال آینده شاهد این خواهیم بود که ایران به نقض قطعنامه‌های شورای امنیت ادامه بدهد. و طی این هفت سال آنها ممکن است به سلاح هسته‌ای دست یابند. در مورد اینکه آیا ایران به تعهدات خود پایبند خواهد بود، 60 درصد آمریکایی‌ها جواب خیر می‌دهند.
انتهای پیام/
